Τζον Κασσαβέτης: Ένας μάστορας της ρεαλιστικής αυτοσχεδιαστικής υποκριτικής
08/09/2025
Με αφορμή το ειδικό αφιέρωμα στην εργογραφία τού Τζον Κασσαβέτη από τον Κινηματογράφο Ριβιέρα, είχα την ευκαιρία να ξαναδώ τις ταινίες του με κριτικό μάτι και με την δέουσα χωροχρονική απόσταση.
Για υπενθύμιση, για τον Τζον Κασσαβέτη διαβάζουμε στην Wikipedia: «Ο Τζον Κασσαβέτης (αγγλικά: John Nicholas Cassavetes, 9 Δεκεμβρίου 1929-3 Φεβρουαρίου 1989), ήταν Ελληνοαμερικάνος σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός και ηθοποιός. Ο Κασσαβέτης ήταν ένας από τους πρώτους σκηνοθέτες που ασχολήθηκαν με τον ανεξάρτητο κινηματογράφο.
Ο Κασσαβέτης με την Τζίνα Ρόουλαντς το 1959Ο Κασσαβέτης γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη και ήταν γιος της Ελληνοαμερικανίδας ηθοποιού Κάθριν Κασσαβέτη (το γένος Δημητρίου), που επρόκειτο να παίξει σε μερικές από τις ταινίες του, και του Έλληνα μετανάστη Νικόλαου Ιωάννη Κασσαβέτη. Τα πρώτα του χρόνια τα πέρασε με την οικογένειά του στην Ελλάδα και όταν επέστρεψε σε ηλικία επτά ετών στις ΗΠΑ, δεν μιλούσε αγγλικά.
Μεγάλωσε στο Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης. Παρακολούθησε το Γυμνάσιο του Πορτ Ουάσιγκτον (σήμερα γνωστό ως Γυμνάσιο Πολ Σράιμπερ) από το 1945 έως το 1947 και συμμετείχε στο Port Weekly (σχολική εφημερίδα).Ο Κασσαβέτης παρακολούθησε την Ακαδημία Μπλερ στο Νιου Τζέρσεϊ και πέρασε ένα εξάμηνο στο Πλάτσμπουργκ, στο Κολλέγιο Τσάμπλαϊν της Νέας Υόρκης προτού αποβληθεί λόγω της αποτυχίας του στους βαθμούς του.
Πέρασε μερικές εβδομάδες κάνοντας ωτοστόπ στη Φλόριντα και στη συνέχεια μεταγράφηκε στην Αμερικανική Ακαδημία Δραματικών Τεχνών, με ενθάρρυνση από φίλους του που εγγράφηκαν πρόσφατα και του είπαν ότι το σχολείο ήταν «γεμάτο με κορίτσια». Αποφοίτησε το 1950 και γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του Τζίνα Ρόουλαντς στην ακρόαση της για να μπει στην Ακαδημία το 1953. Παντρεύτηκαν τέσσερις μήνες αργότερα το 1954. Συνέχισε να παίζει στο θέατρο, πήρε μικρούς ρόλους σε ταινίες και άρχισε να δουλεύει στην τηλεόραση σε σειρές ανθολογίας όπως το Alcoa Theatre.
Η καριέρα του Τζων Κασσαβέτη
Σπούδασε υποκριτική με τον Ντον Ρίτσαρντσον, ο οποίος χρησιμοποιούσε μια τεχνική υποκριτικής βασισμένη στη μυϊκή μνήμη. Είναι σαφές πως ο καινοτόμος, πρωτοποριακός αυτός ηθοποιός και σκηνοθέτης, πήγε ως δημιουργός πέρα από τον Στανισλάβσκι και την αμερικάνικη εκδοχή του που διδάσκεται στο Actors’ Studio και κυριαρχεί στην βαριά βιομηχανία των σύγχρονων οπτικοακουστικών μέσων.
Ο Τζον Κασσαβέτης είναι μάστορας τής ρεαλιστικής σωματικής αυτοσχεδιαστικής υποκριτικής. Παρατηρεί την περιρρέουσα ατμόσφαιρα (και τον εαυτό του μέσα σε αυτήν) ως εντομολόγος, επιστήμων ερευνητής, βαθύς μελετητής, γνώστης τής ανθρώπινης κατάστασης.
Ανεξάρτητες παραγωγές οι ταινίες του διανεμήθηκαν από το Χόλυγουντ, όμως βρίσκονται ακριβώς στον αντίποδα τού κυρίαρχου «Αμερικάνικου Ονείρου» κι αυτή ακριβώς η διπλή θέαση δικαιώνει την παγκόσμια Κινηματογραφική Τέχνη, όταν λειτουργεί αυτόνομα, ανεξάρτητα, με κοινωφελές πρόσημο και με γνώμονα την Αλήθεια.
Δείτε αυτές τις ταινίες ξανά και ξανά. Μοιάζουν με τις «Σωματογραφίες» τής Εύας Στάμου: αποτελούν ανατομίες στον σύγχρονο κοινωνικό ιστό, «χωρίς αναισθητικό» και δίχως μεροληπτικές εξιδανικεύσεις κι απλοποιήσεις.
ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΙΛΑΕΙ, ΘΥΜΑΤΑΙ, ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ, ΥΠΑΡΧΕΙ, ΖΕΙ, ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ, ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ… κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στον 21ο αιώνα τής Ρομποτικής Τεχνολογίας.