Βόρειος Ήπειρος: Το δάκρυ του ελληνισμού

Στο κατάμεστο αμφιθέατρο της Παλιάς Βουλής, την Τετάρτη 15 Μαΐου, οι Εκδόσεις Σιδέρης παρουσίασαν το βιβλίο «Βόρειος Ήπειρος: Το δάκρυ του ελληνισμού» του Αντώνη Φούσα, νομικού, βουλευτή και υπουργού επί σειρά κυβερνήσεων για πάνω από μία 15ετία, με καταγωγή από το ακριτικό χωριό Ρεπετίστα του δήμου Άνω Καλαμά Ιωαννίνων.

Μπροστά σε ένα πολυπληθές και φορτισμένο κοινό, που είχε κατακλύσει την αίθουσα από τα ορεινά των εδράνων μέχρι τα ανοίγματα των δύο εισόδων, στις οποίες η προσέλευση ήταν συνεχής καθόλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, υπουργός Εξωτερικών και καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ο Θοδωρής Ρουσόπουλος, πρώην υπουργός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, η Σοφία Βούλτεψη, υπουργός και δημοσιογράφος, ο Άγγελος Συρίγος, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ο Στέφανος Φούσας, καθηγητής καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μικρότερος αδερφός του συγγραφέα, και τέλος ο Ανδρέας Σιδέρης, ως οικοδεσπότης και επικεφαλής των ομώνυμων εκδόσεων, μίλησαν για το βιβλίο, την ιστορία του βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που διαιωνίζονται. Πολιτικοί, διπλωμάτες, καθηγητές πανεπιστημίου, δικαστές, και Βορειοηπειρώτες, τα τιμώμενα πρόσωπα της βραδιάς, έδωσαν το παρών.

Πρώτος τον λόγο έλαβε από την Σοφία Βούλτεψη, που συντόνιζε την εκδήλωση, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ο οποίος κατά την δίκη των πέντε στα Τίρανα το 1994, εκτελούσε καθήκοντα εκπρόσωπου Τύπου της ελληνικής κυβέρνησης και όφειλε να διαχειριστεί μια από τις πιο σημαντικές κρίσεις κατά την πολιτική του καριέρα. Ο Θοδωρής Ρουσόπουλος, αναφέρθηκε σε σημαντικά αποσπάσματα του βιβλίου και στον ρόλο που διαδραμάτισε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών με την αποστολή νομικών εκπροσώπων στην Αλβανία το 1988, δύο μόλις χρόνια πριν από την πτώση του καθεστώτος.

«Στη ζωή μου έχω ταξιδέψει σε πολλά μέρη, αλλά το ταξίδι στην Αλβανία το Μάρτιο του 1991, είναι το ταξίδι της ζωής μου», είπε ο Άγγελος Συρίγος, μόλις ανέβηκε στο βήμα, δίδοντας το στίγμα της βραδιάς. Ο καθηγητής επισήμανε βασικά στοιχεία της πολιτικής του Ενβέρ Χότζα απέναντι στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα (ΕΕΜ), τα οποία εφαρμόζουν μέχρι σήμερα τα Τίρανα, και τόνισε τα βήματα που πρέπει να γίνουν στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις, οι οποίες κατά την τελευταία περίοδο έχουν κλιμακωθεί και έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο.

Υπέρ Σαμαρά

Ο ίδιος ο συγγραφέας στάθηκε σε τρία σημεία. Τόνισε ότι λανθασμένα αναφέρεται ότι ο Αντώνης Σαμαράς, -ο οποίος ήταν παρών στην εκδήλωση, μαζί με την πρώην Πρόεδρο της Βουλής, Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη-, το 1991 άνοιξε τα ελληνικά σύνορα. Η πραγματικότητα είναι ότι τα αλβανικά σύνορα επί μισό περίπου αιώνα ήσαν κλειστά, με ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα.

Αναφέρθηκε στην περίπτωση των Αλβανοτσάμηδων Θεσπρωτίας, οι οποίοι ουδέποτε εκδιώχθησαν ή υπέστησαν εθνοκάθαρση από τον Ναπολέοντα Ζέρβα, αλλά οι ίδιοι μετά την νίκη των συμμαχικών δυνάμεων και την κατάρρευση του γερμανο-ιταλικού άξονα, ακολούθησαν, ως συνεργάτες των Ναζί, τα στρατεύματα που υποχωρούσαν προς στην Αλβανία. Τέλος, διευκρίνισε ότι οι Αρβανίτες δεν είναι Αλβανοί, αλλά ελληνικής καταγωγής και έζησαν επί σειρά αιώνων σε έδαφος που τώρα είναι αλβανικό.

Ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος δεν ήταν ο μόνος στην εκδήλωση ο οποίος αναφέρθηκε στο ταξίδι του 1991 στην Αλβανία μόλις άνοιξαν τα σύνορα. Ο Θοδωρής Ρουσόπουλος και η Σοφία Βούλτεψη επίσης έκαναν ιδιαίτερη αναφορά στο ταξίδι στη γείτονα το ίδιο έτος ως μέλη δημοσιογραφικής αποστολής που συνόδευαν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Είκοσι οχτώ έτη μετά, το ταξίδι αυτό σε μία εκδήλωση μνήμης και απόδοσης τιμής στον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου υπήρξε σημείο αναφοράς, ως κίνηση πολιτικού θάρρους, ένδειξη εθνικής αλληλεγγύης, αλλά πρωτίστως ως παράδειγμα για όσους φιλοδοξούν και διεκδικούν σήμερα ηγετικό ρόλο στην Ελλάδα.

Η βραδιά έκλεισε με την παρουσία στο βήμα του Κωνσταντίνου Κυριακού και του Βαγγέλη Παπαχρήστου, δύο από τους κατηγορούμενους στην ιστορική δίκη των πέντε στα Τίρανα. Τότε είχε συσταθεί διακομματική επιτροπή, και όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας συνεργάστηκαν για τη στήριξη και αθώωση των πέντε αδίκως κατηγορουμένων Ελλήνων. Σήμερα;