Χρ. Ταπακούδης: Ένας Κύπριος συγγραφέας μεταφράζεται στα τουρκικά και βραβεύεται

Ήταν αναπόφευκτο πλέον και τον ίδιο να ρωτήσω και να ψάξω μόνος μου για περισσότερες πληροφορίες. Τότε συνειδητοποίησα πως ο Χρ. Ταπακούδης δεν είναι αποκλειστικά ένας λογοτέχνης, αλλά ένας άνθρωπος που είχε καθοριστική επίδραση στην κυπριακή κοινωνία, καθώς πέτυχε, μαζί με τους συναδέλφους του, την επιστημονική αναβάθμιση του συστήματος αιμοδοσίας στο νησί. Αυτή την προσπάθεια την αποτύπωσε στο βιβλίο του “Η ιστορία της αιμοδοσίας 1972-1997” (εκδ. Ηλία Επιφανίου).

Ο Χριστάκης Ταπακούδης γεννήθηκε το 1947 στον Χλώρακα. Ως μαθητής του Δημοτικού έζησε όλες τις εκφάνσεις του Ενωτικού Αγώνα 1955-1959. Αποφοίτησε από το Κλασικό του Α’ Γυμνάσιου Πάφου με άριστα και σπούδασε, με υποτροφία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού. Με υποτροφία του Συμβουλίου της Ευρώπης έκανε ειδικότητα στις μεταγγίσεις αίματος στο γνωστό “PELLIKAN B.T.B” του Δουβλίνου, ενώ είναι κάτοχος ειδικού διπλώματος για την αιμοδοσία και τις μεταγγίσεις του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου. Εργάστηκε ως υπεύθυνος της Τράπεζας Αίματος του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας από το 1972-1996.

Με τη συγγραφή ασχολήθηκε συστηματικά μετά την συνταξιοδότησή του. Μέχρι αυτή τη στιγμή έχει εκδώσει 16 βιβλία, ενώ υπό έκδοση βρίσκονται άλλα πέντε. Τρία από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα τουρκικά. Ζει μαζί με τη σύζυγό του, Αγγελική, στις Γερατζιές, μια περιοχή του Λυθρόδοντα. Δηλώνει “κοσμικός ερημίτης, αγρότης και ελαιοκαλλιεργητής εκ πεποιθήσεως”, μελετά τα μετεωρολογικά φαινόμενα και τον νυκτερινό ουρανό, επιμένει να ακούει ραδιόφωνο, να διαβάζει εφημερίδες και να συζητάει.

Έχοντας παρακολουθήσει την συγγραφική του πορεία όσο πιο συστηματικά γινόταν, και μάλιστα έχοντας την τιμή να προλογίσω ένα βιβλίο του, εκείνο που μπορώ να πω είναι πως τα έργα του συναρπάζουν ως προς την εξέλιξη της ιστορίας και εντυπωσιάζουν με την εντιμότητα (θα πρόσθετα: και γενναιότητα) των θεμάτων που θίγουν.

Διαβάστε, για παράδειγμα, την τριλογία του “Η κιβωτός της διαθήκης” (εκδ. Ηλία Επιφανίου), για να καταλάβετε τι συμβαίνει εδώ και κάποια χρόνια στην Κύπρο. Προειδοποιώ: επώδυνο είναι ό,τι θα διαπιστώσετε, δεν είναι ευχάριστο. Και φυσικά, ουδεμία σχέση έχει με ό,τι έγινε το 1974. Στην αυτοβιογραφική τετραλογία “Εκείνοι δεν έκαμαν τον πόλεμο” (εκδ. Πήλιο) περιγράφει μέσα από τα μάτια ενός παιδιού την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα απέναντι στους Άγγλους αποικιοκράτες. Η σειρά συμπληρώνεται με ένα ακόμη βιβλίο, “Το Πέμπτο βιβλίο”, που αναφέρεται στη σύγκρουση Τουρκοκυπρίων-Ελληνοκυπρίων, στους φόνους αθώων και από τη μία και από την άλλη πλευρά, με αποκορύφωμα τη δολοφονία ενός δεκαπεντάχρονου Τουρκοκύπριου, του Οζντεμίρ.

Αυτό το βιβλίο μεταφράστηκε στα Τουρκικά, ενώ ο συγγραφέας τιμήθηκε σε εκδήλωση στο Τρίκωμο, που οργάνωσε το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (υποστηρίζει την επανένωση). Παρέστησαν δύο Τουρκοκύπριοι “βουλευτές”, η Fide Kursat και ο Biray Hamzaogullari. Παρών ήταν επίσης και ο Οσκάν Γιορκατζίογλου, σημαίνον στέλεχος του ΡΤΚ και αδελφός ενός από τα δολοφονηθέντα παιδιά, του 15χρονου Οζντεμίρ. Ο πατέρας του σκοτώθηκε επίσης στις συγκρούσεις, σε ανταλλαγή πυρών με τους Ελληνοκύπριους. Παρόντες ήταν και Τουρκοκύπριοι λογοτέχνες.

Τι είπε ο Ταπακούδης

«Φίλοι μου, Είμαστε η γενιά του φόβου. Η δική μου γενιά γεννήθηκε, μεγάλωσε, έζησε μέσα στο σκληρό φόβο του θανάτου. Ήταν η προηγούμενη γενιά που δημιούργησε τις καταστάσεις εκείνες του μίσους, της εκδίκησης, του αίματος. Δεν το καταθέτω αυτό σαν δικαιολογητικό, γιατί ακολουθήσαμε με τις ίδιες, ίσως σκληρότερες κατευθύνσεις. Το καταθέτω σαν δικαίωμα να απαιτήσομε εκείνο που στερηθήκαμε. Την ΕΙΡΗΝΗ. Οι προηγούμενοι από εμάς διάλεξαν, πήραν εκείνο που επεδίωξαν. Αυτοί που ήρθαν μετά βρήκαν κληρονομιά, πήραν εκείνο που κανένας δεν τους ρώτησε αν το ήθελαν.

»Η γενιά που ακολούθησε τη δική μας γεύτηκε τον πόλεμο, τη συμφορά, μια τραγωδία που ίσως δεν της άξιζε. Δυστυχώς, μετά από πολλές δεκαετίες, ο διαχωρισμός παραμένει, σε μια πατρίδα που μπορούσε να ευημερεί, με ανθρώπους ευτυχισμένους, να κτίζουν ένα μέλλον ελπίδας, φωτεινό, με προσδοκίες για τα ανώτερα, αυτά που λέμε πολιτισμό. Αυτό οφείλομε να εμφυτεύσομε στους νέους μας. Ότι οι πραγματικοί ήρωες δεν είναι εκείνοι που υπηρετούν τους πολέμους. Πραγματικοί ήρωες είναι οι αγωνιστές της ειρήνης.

»Όταν άρχισα να γράφω “Το Πέμπτο Βιβλίο” δεν είχα στο νου τη πλοκή που του έδινα όσο το ανάπτυσσα. Όσο ρωτούσα, η ροή στη σκέψη μου διαμορφωνόταν. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί, όταν το σχεδίαζα, ότι οι δυο πλευρές ζούσαν το ίδιο δράμα. Νόμιζα ότι μόνο οι Ελληνοκύπριοι φοβούνταν (την Τουρκία). Δεν άργησα φυσικά, να ανακαλύψω ότι, εκείνες τις εποχές, πιο μεγάλος ήταν ο φόβος που διακατείχε τους Τουρκοκυπρίους (από τους Ελληνοκύπριους).

»Ανάλογα διαμόρφωνα το κείμενο. Ήμουν αναγκασμένος να το κάνω. Έτσι, το γράψιμο αυτού του βιβλίου έγινε απολογία, έκφραση συγγνώμης προς τις γενιές που θα έρχονταν, από τη δική μου γενιά, που έφευγε αφήνοντας πικρή κληρονομιά. Είναι η ιστορία μιας περιόδου, μικρής ίσως, από τον Νιόβρη του 1963 μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1964, που όμως ήταν το μακάβριο σούρσιμο μιας αυλαίας που άνοιγε για να παρουσιαστεί η φοβερή τραγωδία που ακολουθούσε. Τα γεγονότα διαδραματίζονται σε μια γωνιά του αγαπημένου νησιού. Όμως είναι απλά ένα μικρό μέρος του μαύρου σύγνεφου, που σκεπάζει όσο η ματιά Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων μπορεί να φτάσει.

»Σκοτώναμε τα παιδιά μας! Αυτό δεν ήταν ούτε ηρωισμός ούτε κάτι για να περηφανευόμαστε. Γεμίζαμε φέρετρα, κάναμε μνημεία, ορκιζόμαστε να μοιάσουμε στους ήρωες που έπεσαν. Φανατίζαμε τη νεολαία μας, γινόμαστε υπερασπιστές του φοβερού, του παράλογου. Όποιος πήγαινε να μας υποδείξει ότι ο δρόμος ήταν λάθος, τον χαρακτηρίζαμε “προδότη”, τον απομονώναμε, τον στιγματίζαμε. Νομίζαμε ότι ατενίζαμε προς τον ουρανό, προς το χρέος για τη πατρίδα, στη πραγματικότητα όμως η ματιά μας έπεφτε στα υποχθόνια έγκατα της γης, προς τα χώματα του Άδη, όπου κατακρημνίζαμε τους νέους μας, όπου θανατώναμε το όνειρο της πατρίδας μας.

»Το βιβλίο είναι η ιστορία της δικής μου παρουσίας δίπλα ή μέσα στα γεγονότα, δεκάξι χρονών τότε, λίγο πιο μεγάλος από τον Οζντεμίρ, τον μικρό ήρωα, που πλήρωσε τη μωρία, τον φανατισμό, ίσως τον φόβο, όχι μόνο εκείνων που το έκαμαν, τον φόβο όλων, τον φόβο της μιας πλευράς από την άλλη. Γιατί αυτή η ηλικία έγινε αντικείμενο για εκμετάλλευση. Οι νέοι, που κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν την αφέλεια του ιδεαλισμού τους.

Ο Οζντεμίρ, ο Νεόφυτος ο μάντζιπας, ο μικρός γιος του τσαγκάρη από τη Λέμπα, ήταν δεν ήταν δεκάξι όταν φόρεσε τα στρατιωτικά ρούχα, ο Σιέπης ο πετρολαδάς. Με κυνηγετικά όπλα, με τυφέκια που είχαν αποσυρθεί ένα αιώνα πριν, με μπρεν, ποιος δεν είχε ακούσει για το ελαφρό πολυβόλο με το γλυκό τερέτισμα!

»Αυτό ήταν το ξεκίνημα της πικρής εποχής. Αυτά ήταν τα όπλα εκείνων που σίγουρα δεν μπορεί να ήταν ήρωες. Ένας έφηβος, την ώρα που άνοιγε το νερό να ποτίσει τις λεμονιές του πατέρα του, δυο φιλήσυχοι οικογενειάρχες που ποτέ δεν μίσησαν κανένα, ένα αγόρι που άγουρο το έντυσαν στρατιώτη. Όχι δάκρυα γι’ αυτούς. Πιο πολύ θα τους τιμήσουμε αν στη μνήμη τους υποσχεθούμε να πιστέψουμε και να αγωνιστούμε για καιρούς ειρηνικούς, για χρόνια φιλίας να ακολουθήσουν, χωρίς κανένα φθόνο για τον άλλο, αλλά μόνο για αλληλεγγύη σε αγώνες για την ειρήνη.

Ένα βιβλίο ζωντανεύει το δράμα

»Όλες οι εποχές είναι περασμένες, είναι ίσως παρωχημένες. Ο χρόνος φεύγει γρήγορα, αφήνοντας πίσω του κατάλοιπα της παρουσίας του ανθρώπου. Μένει ο πολιτισμός, έρχεται ο πολιτισμός, η τεχνολογία συναρπάζει. Δυστυχώς, στην ιστορία του ανθρώπου, επίκεντρο της τεχνολογίας, εκεί που πιο πολύ ξοδεύτηκε η γνώση και η σοφία ήταν και είναι ο πόλεμος, η καταστροφή, η συμφορά. Πατέρας όλων ο πόλεμος, αυτή είναι η τραγικότητα των καιρών, όλων των καιρών του ανθρώπου. Γεμάτη η ιστορία από αυτά που ο άνθρωπος πέτυχε πολεμώντας τον άνθρωπο. Οι καταστροφές, οι συμφορές που προκαλεί με τις φοβερές αναμετρήσεις που πολύ μικρή γωνιά των αναφερομένων καταλαμβάνουν.

»Στη μικρογραφία μας, εμείς οι λίγοι άνθρωποι, σε μια σταλαγματιά γης, κάνουμε πιο πολλή φασαρία από όση το δέμας, μας επιτρέπει. Είναι ένα πεπρωμένο; Αστείος ο ισχυρισμός. Στα μαθηματικά υπάρχει ένας κύβος. Αυτός ο κύβος χρησιμοποιείται στη φιλολογία για να εκφράσει το πολύ μεγάλο. Τι πράγμα άραγε, στη μικρή μας πραγματικότητα, θα εκφραζόταν σαν ακριβώς αυτό που ο μελετητής θα ανέβαζε στη τρίτη δύναμη;».

Διαβάζοντας ξανά τα λόγια του Χριστάκη Ταπακούδη σκέφτομαι πως μέσα σ’ αυτό το λυπημένο τοπίο, με τις δολοφονίες αθώων στην Παλαιστίνη να συνεχίζονται, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται, με τη συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη να κανονίζεται και να ξεκανονίζεται και οι ειδήμονες να προσπαθούν να βρουν ποιος “νίκησε” ή ποιος “φοβήθηκε”, σκέφτομαι λοιπόν πως –και ευτυχώς– ακόμη οι άνθρωποι, ορισμένοι τουλάχιστον, μπορούν και συνεννοούνται “από τα κάτω”. Και σ’ αυτό ελπίζω.

 

---

 

Το Τρίκωμο είναι χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου που ελέγχεται από το Ψευδοκράτος.