Κιργιστάν: Η αντιπαλότητα δύο προέδρων συγκλονίζει την χώρα…

Σύμμαχοι που έγιναν εχθροί: στο Κιργιστάν οι μετεκλογικές ταραχές τροφοδοτούνται από την έντονη αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου Σοορονμπάι Ζεενμπέκοφ και του προκατόχου του Αλμαζμπέκ Αταμπάγεφ, τον οποίο οι υποστηρικτές του απελευθέρωσαν από τη φυλακή. Σε αυτή την ορεινή χώρα της Κεντρικής Ασίας οι αρχές ακύρωσαν χθες Κυριακή το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της 4ης Οκτωβρίου έπειτα από μια νύκτα βίας μεταξύ διαδηλωτών παρατυπίες και νοθεία και των αστυνομικών.

Από τα 16 κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές, τα 11 αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα που έδινε νίκη στα δύο βασικά κόμματα του Κιργιστάν, ένα από τα οποία πρόσκειται στον Ζεενμπέκοφ. Στη διάρκεια των συγκρούσεων μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας σκοτώθηκε τουλάχιστον ένας άνθρωπος και περισσότεροι από 600 τραυματίστηκαν. Όμως οι διαδηλωτές κατάφεραν να απελευθερώσουν τον πρώην πρόεδρο Αταμπάγεφ, ο οποίος κρατείτο επί περισσότερο από ένα χρόνο στη φυλακή των υπηρεσιών ασφαλείας, και μάλιστα χωρίς να βρουν αντίσταση.

Επίσης χθες διαδηλωτές κατέλαβαν την έδρα της προεδρίας, την οποία είχαν εγκαταλείψει οι δυνάμεις ασφαλείας, στην καρδιά του Μπισκέκ. Παρά ταύτα ο πρόεδρος Ζεενμπέκοφ, 61 ετών, δήλωνε ότι εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο της χώρας, ακόμη και αφού οι διαδηλωτές αντικατέστησαν τον πρωθυπουργό του, διορίζοντας στη θέση του τον πολιτικό της αντιπολίτευσης Σαντίρ Ζαπάροφ, ο οποίος επίσης απελευθερώθηκε από τη φυλακή.

Όμως ο Ζαπάροφ δεν έχει τη στήριξη του Λαϊκού Συντονιστικού Συμβουλίου, που σχημάτισαν αρκετά κόμματα της αντιπολίτευσης, και το οποίο σήμερα ανακοίνωσε ότι έχει αναλάβει όλες τις κρατικές εξουσίες. Η κρίση κινδυνεύει να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις μεταξύ του Ζεενμπάκοφ και του μέντορά του, του 64χρονου Αταμπάγεφ.

Επεισοδιακή σύλληψη

Οι δύο άνδρες ανήκαν επί χρόνια στο Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Το 2017 ο Αταμπάγεφ αποχώρησε από την προεδρία του Κιργιστάν έπειτα από έξι χρόνια στην εξουσία, που είχαν προσφέρει σχετική σταθερότητα στη χώρα η οποία έχει γνωρίσει δύο εξεγέρσεις: μία το 2005 και μία το 2010. Σεβάστηκε μάλιστα το Σύνταγμα που περιορίζει σε μία τη θητεία του προέδρου. Τότε είχε στηρίξει τον Ζεενμπέκοφ για να τον διαδεχθεί, προστατευόμενό του και πρώην πρωθυπουργό.

Εκείνη τη χρονιά με την εκλογή του Ζεενμπέκοφ το Κιργιστάν έζησε μια ιστορική στιγμή: ήταν η πρώτη ειρηνική μεταβίβαση εξουσίας μεταξύ δύο εκλεγμένων προέδρων. Όμως ο μήνας του μέλιτος δεν διήρκησε. Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Κεντρικής Ασίας, τον Μέντετ Τιουλεγκένοφ , ο Αταμπάγεφ θέλησε να ασκήσει την εξουσία χρησιμοποιώντας την επιρροή του και πιστεύοντας ότι μπορεί να κάνει τον Ζεενμπέκοφ μαριονέτα του. Όμως ο Αταμπάγεφ «υποτίμησε» τις φιλοδοξίες του νέου προέδρου, επισημαίνει ο Τιουλεγκένοφ, και έδειξε «έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπό του».

Στις αρχές του 2019 ο πρώην πρόεδρο επέκρινε έντονα δημοσίως τον Ζεενμπέκοφ «σε μια κρίσιμη στιγμή», γεγονός που προκάλεσε ρήξη στις σχέσεις τους, συνεχίζει ο πολιτικός επιστήμονας. Αμέσως μετά ο Αταμπάγεφ κατηγορήθηκε για διαφθορά και ήρθη η ασυλία του από το κοινοβούλιο. Όμως εκείνος αρνήθηκε να εμφανιστεί ενώπιον της δικαιοσύνης και κλείστηκε στην έπαυλή του στο Μπισκέκ μαζί με ένοπλους φρουρούς.

Έπειτα από μια πρώτη αποτυχημένη απόπειρα να συλληφθεί από τις ειδικές δυνάμεις, στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ένας άνθρωπος και τραυματίστηκαν δεκάδες, ο πρώην πρόεδρος τελικά συνελήφθη. Τον περασμένο Ιούνιο καταδικάστηκε σε ένδεκα χρόνια κάθειρξη επειδή όταν ήταν πρόεδρος άφησε ελεύθερο έναν επικεφαλής της μαφίας από τη φυλακή. Εναντίον του εκκρεμεί δίκη για τον ρόλο του στις συγκρούσεις που σημειώθηκαν κατά την επιχείρηση για τη σύλληψή του.

Αντιπαλότητα βορρά- νότου

Η σύγκρουση μεταξύ των δύο ανδρών τροφοδοτείται επίσης από την παραδοσιακή αντιπαλότητα μεταξύ του βόρειου και του νότιου Κιργιστάν, που χωρίζονται από τεράστια βουνά. Ο Αταμπάγεφ κατάγεται από τον βορρά, όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα Μπισκέκ και απ’ όπου συνήθως προέρχεται η ελίτ της χώρας. Ο Ζεενμπέκοφ κατάγεται από τον νότο, μια πιο αγροτική και ασταθή περιοχή, κυρίως η πόλη Ος, η δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας. Η ισορροπία μεταξύ των βόρειων και νότιων κομμάτων του Κιργιστάν είναι ζωτικής σημασίας για την άσκηση της εξουσίας καθώς και για τον έλεγχο των πόρων της χώρας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος στη φτωχή αυτή χώρα των 6 εκατομμυρίων κατοίκων.