Τι προβλέπει το σχέδιο Τσίπρα για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους

Ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε την παρουσίαση του κυβερνητικού προγράμματός του από το σχέδιο για τη ρύθμιση των ιδιωτικών χρεών (προστασία της πρώτης κατοικίας, της επιχειρηματικής στέγης και της αγροτικής γης) στοχεύοντας όχι μόνο στα χαμηλότερα στρώματα αλλά και στην μεσαία τάξη καθώς θεωρεί ότι της δίνει την δυνατότητα να ρυθμίσει τις υποχρεώσεις της και να γλιτώσει την περιουσίας της.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ προανήγγειλε ότι προκειμένου να μη μείνει κανένας στο κενό, έως την έναρξη εφαρμογής της λύσης, «η πρώτη ενέργεια θα είναι να προχωρήσουμε αμέσως με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, στην αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, επαγγελματικής στέγης και αγροτικής γης, με βάση τα παραπάνω εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, για διάστημα τριών μηνών τουλάχιστον, έως ότου δηλαδή τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το νέο πλαίσιο ρύθμισης οφειλών».

Ασκώντας κριτική στην κυβέρνηση είπε: «Στα 4 χρόνια διακυβέρνησης ΝΔ το ιδιωτικό χρέος έχει αυξηθεί κατά περίπου 40 δισ. ευρώ, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται πλέον σε 111 δισ. Ευρώ. Συνολικά, 4.200.000 πολίτες έχουν μη εξυπηρετούμενες οφειλές σε τράπεζες, funds, εφορία και ΕΦΚΑ, ενώ 1 εκατ. τραπεζικοί λογαριασμοί είναι κατασχεμένοι. Υποστήριξε ότι με την κυβερνητική πολιτική «μια χώρα στον πυρήνα της Ευρώπης μετατρέπεται σε ‘Αγρια Δύση», καθώς «η αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους υπακούει πια στο δόγμα ό,τι δε πληρώνεται, κατάσχεται’, από τα funds που πλέον ελέγχουν με εμπράγματες εξασφαλίσεις περίπου 700.000 ακίνητα σε όλη τη χώρα, αξίας άνω των 40 δισ. ευρώ και που η μόνη τους μέριμνα είναι η υλοποίηση γρήγορων πλειστηριασμών, ακόμη και για οφειλές μερικών χιλιάδων ευρώ».

Λύση win–win

Θεωρεί πως το σχέδιό του είναι το βασικό στοιχείο μίας κυβερνητικής συνεργασίας των προοδευτικών δυνάμεων. Το κύριο στοιχείο είναι ότι η διαδικασία που καθιερώνει είναι υποχρεωτική για τους διαχειριστές των κόκκινων δανείων. Εάν αρνηθούν την εξωδικαστική ρύθμιση θα πρέπει εκείνοι να προσφύγουν δικαστικά, αλλά θα υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο που θα λειτουργεί προς όφελος των οφειλετών και έτσι θα βοηθά τους δικαστές να εκδίδουν θετικές αποφάσεις. Με την ασφαλιστική δικλείδα της δικαστικής προσφυγής σε περίπτωση διαφωνίας θεωρεί ότι ξεπερνά ενδεχόμενα προβλήματα αντισυνταγματικότητας. Στην κατάληξη ο οφειλέτης θα αγοράζει το δάνειο με κούρεμα 40% – 60% της τρέχουσας ονομαστικής του αξίας. Αυτό αφήνει περιθώριο κέρδους και για τους διαχειριστές των κόκκινων δανείων.

Τόσο ο ίδιος όσο και η Λούκα Κατσέλη και οι δύο τομεάρχες που συμμετείχαν στην παρουσίαση, η Έφη Αχτσιόγλου και ο Αλέξης Χαρίτσης, επισήμαναν ότι η ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους πέρα από την σημασία του για την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής έχει και τεράστια οικονομική διάσταση. Μέσω του ιδιωτικού χρέους γίνεται μεταφορά ατομικής περιουσίας αλλά και συγκέντρωση και συγκεντροποίηση επιχειρηματικών στοιχείων σε μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες.

Επιπλέον συνδέεται με την αναπτυξιακή διάσταση της οικονομίας καθώς η μεταφορά των δανείων στα funds και στους servicers απαλλάσσει μεν τις τράπεζες εξακολουθεί όμως να βαραίνει την οικονομία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η κ. Κατσέλη είπε ότι ενώ το 2010 το πρόβλημα ήταν το δημόσιο χρέος που έβαλε την χώρα σε ένα αρνητικό σπιράλ, τώρα το πρόβλημα είναι το ιδιωτικό χρέος δίχως την ρύθμιση του οποίου δεν μπορεί να υπάρξει αναπτυξιακή προοπτική.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι το σχέδιό του είναι μία λύση win-win για τους οφειλέτες και τους πιστωτές. Σημείωσε ότι ακόμη και τα funds έχουν πρόβλημα καθώς τα δάνεια δεν έχουν προοπτική βιωσιμότητας και η μόνη προοπτική είναι μία λαίλαπα πλειστηριασμών. «Έχουμε μία κατάσταση οικονομικά μη βιώσιμη που πρέπει να αντιμετωπιστεί με διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, δίχως την αναδιανομή πλούτου που επιθυμεί η κυβέρνηση. Το κακό είναι ότι περάσαμε τα δάνεια στα funds και τους servicers και είναι θηλιά. Το καλό νέο είναι ότι έφυγαν από τις τράπεζες, και είναι καλό γιατί ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες που λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο που ορίζει το Σύνταγμα και οι νόμοι. Κανένας ευρωπαϊκός θεσμός δεν μπορεί να παρέμβει έναντι μίας κυβέρνησης που θέλει να νομοθετήσει».

Ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους

Το πρόγραμμα αφορά κάθε φυσικό πρόσωπο με ή χωρίς πτωχευτική ικανότητα που έχει περιέλθει σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών. Οι προϋποθέσεις είναι: Μόνιμη και γενική αδυναμία ικανοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών. Απουσία καταδολιευτικής ή απατηλής συμπεριφοράς. Υποχρέωση ειλικρίνειας, που εξασφαλίζεται με την άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Ως προς τις επιμέρους προϋποθέσεις: Για την πρώτη κατοικία, το ακίνητο να χρησιμεύει ως κύρια κατοικία ή εν δυνάμει κύρια κατοικία. Για την επαγγελματική στέγη, το ακίνητο να χρησιμεύει ως φορολογική και πραγματική έδρα άσκησης κύριας επαγγελματικής δραστηριότητας. Για την αγροτική γη, το ακίνητο να ανήκει σε κατά κύριο επάγγελμα αγρότη.

Επιπλέον, το μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα του οφειλέτη δεν ξεπερνάει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70% και η αντικειμενική αξία του ακινήτου για να ενταχθεί στη ρύθμιση να μην υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ για τετραμελή οικογένεια.

Εξωδικαστικό στάδιο

Η διαδικασία περιλαμβάνει δύο στάδια: το εξωδικαστικό, με δύο εναλλακτικές επιλογές και την προσφυγή στη δικαστική οδό. Αναφορικά με το στάδιο της εξωδικαστικής ρύθμισης, κρίσιμο στοιχείο είναι η υποχρεωτικότητα της συμμετοχής του πιστωτή. Καμία τράπεζα και κανένα πιστωτικό ίδρυμα δεν θα μπορεί πια να κάνει bypass την υποχρέωση του να προτείνει μια βιώσιμη λύση στον οφειλέτη, αντί να προχωρά σε express αναγκαστικές εκτελέσεις και χιλιάδες πλειστηριασμούς. Τα βήματα είναι τα εξής:

• Ο οφειλέτης υποβάλλει αίτημα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
• Η συμμετοχή των πιστωτών είναι υποχρεωτική όπως και το αποτέλεσμα της παραγόμενης ρύθμισης.
• Αν ο πιστωτής δεν συμμετάσχει, τότε ακυρώνεται κάθε πράξη αναγκαστικής εκτέλεσης.
• Η όλη διαδικασία διενεργείται μέσα από ηλεκτρονική πλατφόρμα. Με αντικειμενικότητα, γρήγορη, εύκολη και αξιόπιστη συλλογή δεδομένων και πραγματοποίηση διασταυρώσεων, με ταχύτητα στην έκδοση ρύθμισης, χωρίς κόστος για τον δανειολήπτη.

Επισήμανε ότι από το πρώτο εξωδικαστικό στάδιο, προκύπτουν δύο εναλλακτικές διαδρομές από τη στιγμή που μπαίνουμε στο πλαίσιο της ρύθμισης.
Πρώτη εναλλακτική: Η ρύθμιση της οφειλής με μεγάλη διαγραφή μέρους της, αλλά σύντομη διάρκεια αποπληρωμής. Αυτή η κατηγορία, αφορά ήδη μεταβιβασθέντα στεγαστικά δάνεια που τα διαχειρίζονται εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων. Περιλαμβάνει:

• Διαγραφή οφειλής, της τρέχουσας ονομαστικής αξίας του δανείου, μεταξύ 40-60%.
• Πρόβλεψη για κρατική επιδότηση ως και 50% για την εξυπηρέτηση της εναπομείνασας οφειλής, με βάση εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια.
• Σύντομη διάρκεια αποπληρωμής από 5 έως 10 έτη, με βάση την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.
• Σε περίπτωση που ο οφειλέτης δε δύναται να ακολουθήσει αυτή τη βραχυχρόνια ρύθμιση, παρέχεται η δεύτερη εναλλακτική: Ρύθμιση της οφειλής με μακρόχρονη διάρκεια αποπληρωμής και χαμηλές δόσεις. Σε αυτή την περίπτωση:
• Καταβάλλεται το εκατό τοις εκατό (100%) της αντικειμενικής αξίας του προστατευόμενου ακινήτου, σε μηνιαίες ισόποσες δόσεις. Η αξία προσδιορίζεται από την εκκαθαριστική δήλωση ΕΝΦΙΑ και όπου αυτή δεν υπάρχει, από την εκτίμηση συμβολαιογράφου.
  Σε περίπτωση που η αντικειμενική αξία είναι μεγαλύτερη από το οφειλόμενο ποσό, καταβάλλεται το οφειλόμενο ποσό σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Η διάρκεια της ρύθμισης κυμαίνεται από 10 έως 35 έτη, κάτι που εξαρτάται από την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.
• Εξασφαλίζεται σταθερό χαμηλό επιτόκιο (ίσο με 2%).
• Και όσον αφορά τις δόσεις, τόνισε, υπάρχει η δικλείδα ώστε η μηνιαία δόση υπολογισμένη με βάση το διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού, να μην ξεπερνά τα 3/10 του εισοδήματος.

Για τις πιο ευάλωτες κατηγορίες οφειλετών, η χορήγηση ρύθμισης συνοδεύεται από πρόγραμμα επιδότησης της αποπληρωμής των δόσεων, για να μη χαθεί η ρύθμιση. Σημείωσε δε ότι τα όρια ευαλωτότητας που ισχύουν σύμφωνα με το σχετικό νόμο 4472 που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2017, διευρύνονται κατά 50% προκειμένου η επιδότηση αυτή να αφορά ακόμα περισσότερους συμπολίτες, δεδομένης και της αύξησης του κόστους διαβίωσης.

Η δικαστική οδός

Το δεύτερο στάδιο, η δικαστική προσφυγή, είναι η καταφυγή που προβλέπεται στις ακόλουθες περιπτώσεις: Αφενός για τον οφειλέτη, εάν παρά την υποχρεωτικότητα, τελικά οι δανειστές για οποιοδήποτε λόγο δεν συμμετάσχουν στο εξωδικαστικό στάδιο, ή εάν θεωρεί ότι εσφαλμένως απορρίφθηκε η αίτηση ρύθμισης στον εξωδικαστικό, ή εάν κρίνει αιτιολογημένα την ρύθμιση ως μη βιώσιμη ή εσφαλμένη και επιθυμεί εξατομικευμένη κρίση από τον δικαστή, υποβάλλοντας σχετική πρόταση. Αφετέρου, για τον πιστωτή, αν διαφωνεί με την απόφαση υπαγωγής του οφειλέτη στον εξωδικαστικό, θεωρώντας ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου. Ο κ. Τσίπρας είπε ότι για όλες τις περιπτώσεις που θα πάνε στη δικαστική οδό, θα υπάρχει ειδική σύντομη προθεσμία εκδίκασης των σχετικών υποθέσεων στο πλαίσιο της εκούσιας δικαιοδοσίας.