Στις προδιαγραφές Σόιμπλε η αναδιάρθρωση του χρέους

του Γεράσιμου Ποταμιάνου  – 

Η πτώση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων θεωρείται απόδειξη του θετικού κλίματος που δημιουργήθηκε από το κλείσιμο της 3ης αξιολόγησης. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας, δεδομένου ότι η Ελλάδα επιχειρεί τις επόμενες ημέρες μία δεύτερη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές.

Οι εξελίξεις αυτές αποπνέουν ένα θετικό μήνυμα και διεθνώς και για την ελληνική κοινή γνώμη, παρόλο που δεν αντανακλώνται άμεσα στην πραγματική οικονομία. Οι επενδυτές πιθανόν θα περιμένουν και άλλα θετικά νέα, προκειμένου να πεισθούν ότι δημιουργείται κλίμα για οριστική έξοδο της χώρας στις διεθνείς αγορές.

Οι Έλληνες τραγωδοί (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης), είχαν διαφορετικές προσεγγίσεις της πραγματικότητας. Ο ένας την έβλεπε όπως είναι, ο άλλος όπως έπρεπε να είναι και ο τρίτος όπως θα ήθελε να είναι. Την τελευταία προσέγγιση υιοθετούν πολλοί από όσους ισχυρίζονται ότι έχει εξασφαλισθεί αναπτυξιακή διέξοδος.

Ρήτρα αποσυμφόρησης

Όπως προκύπτει από την απόφαση του Eurogroup του περασμένου Ιουνίου, το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους και κατ’ επέκτασιν η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εγκλωβίσθηκαν στη γραμμή Σόιμπλε. Μπορεί να έχει ήδη αρχίσει μία άτυπη συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους, αλλά μένει να αποδειχθεί εάν ο σχετικός μηχανισμός θα τεθεί σε εφαρμογή πριν την ολοκλήρωση του 3ου Μνημονίου ή οι δανειστές θα περιμένουν τον Αύγουστο του 2018.

Οι δανειστές –με την εξαίρεση του ΔΝΤ– εκτιμούν ρεαλιστικό ετήσιο μέσο ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 1,25% για 40 χρόνια. Με τον τρόπο αυτό, δεν χρειάζεται ονομαστική ελάφρυνση του χρέους. Ο χαρακτήρας των πιθανών αυτών μέτρων, που θα υιοθετηθούν όταν προσδιορισθεί ο μηχανισμός, θα είναι ο ίδιος με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα. Δηλαδή, χρονικές μεταθέσεις ωριμάνσεων και αποπληρωμών τόκων (όχι χρεολυσιών), ώστε να συνεχίζεται η αποπληρωμή του χρέους και στα χρονικά σημεία που οι υποχρεώσεις ξεπερνούν το πλαφόν του 15% του ΑΕΠ (ρήτρα αποσυμφόρησης).

Δεν έχει βέβαια αρθεί η αβεβαιότητα σχετικά με την εφαρμογή του πακέτου μεσοπρόθεσμων μέτρων. Ισχύει η φράση “στο βαθμό που θα χρειασθεί”. Ούτε έχει αρθεί η εξάρτηση από το Βερολίνο, καθώς ο προσδιορισμός τους θα γίνει με βάση νέα ανάλυση βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική (Δημοσιονομικό Σύμφωνο), πάντα με απόφαση του Eurogroup. Γι’ αυτό και έχει σημασία ποιος θα είναι υπουργός Οικονομικών στη νέα κυβέρνηση συνασπισμού Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών.

Ακριβώς επειδή δεν υπήρξε σαφήνεια στα μακροπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, που να επιτρέπει στο ΔΝΤ να συμμετάσχει στην χρηματοδότηση, υιοθετήθηκε η φόρμουλα της καταρχήν έγκρισης συμφωνίας stand-by. Ήταν τότε (Ιούνιος του 2017) ο τρόπος για να παραμείνει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα και να εξυπηρετηθούν οι πολιτικές ανάγκες της κυβέρνησης Μέρκελ εν όψει των εκλογών. Το Ταμείο, πάντως, έχει εδώ και καιρό πάρει τις αποστάσεις του, περιοριζόμενο στον ρόλο του τεχνικού συμβούλου.

Η οδός της υποταγής

Η αποδοχή του καθορισμού των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας ως κριτήριο βιωσιμότητας του χρέους, είχε αποτελέσει νίκη του Σόιμπλε. Με δεδομένο αυτό, η έξοδος από το 3ο Μνημόνιο προβλέπεται για το ερχόμενο καλοκαίρι, αλλά αυτό δεν σημαίνει και έξοδος από τις δανειακές συμβάσεις. Για τον λόγο αυτό υπεγράφη το συμπληρωματικό Μνημόνιο μέχρι το 2060, που μεταθέτει πάλι την λύση στο μέλλον.

Η ιδέα της δοκιμαστικής εξόδου στις αγορές (η πρώτη έγινε το περασμένο καλοκαίρι και η δεύτερη επίκειται) εξυπηρετεί τη γερμανική πολιτική για επιστροφή στην “κανονικότητα”, με αποπληρωμή του χρέους στο ακέραιο. Αυτό θα κρατήσει την Ελλάδα σε βάθος χρόνου σε πολιτική και οικονομική υποταγή.

Η κίνηση αυτή, θα συνοδευτεί από την επιστροφή των τόκων των ελληνικών ομολόγων που παρακρατούνται από τους δανειστές (SMP’s) για να αποτελέσουν μαζί με ποσά που θα αντληθούν από τις αγορές σε απόθεμα ασφαλείας, ώστε να διευκολυνθεί η οριστική επιστροφή στις αγορές. Έτσι αποδυναμώνονται τα επιχειρήματα του ΔΝΤ για την ανάγκη άμεσης αναδιάρθρωσης, καθώς ο όγκος του χρέους δημιουργεί αναπτυξιακό αδιέξοδο. Η αλήθεια θα φανεί μέχρι την άνοιξη. Γιατί “είναι εθνικό ό,τι είναι αληθινό”, όπως έλεγε ο Σολωμός σε ανάλογες δύσκολες καταστάσεις.