Τι κρύβει η αιφνιδιαστική παραίτηση του Τσίπρα

Θολό είναι το τοπίο στον ΣΥΡΙΖΑ μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να υποβάλλει την παραίτησή του, προκαλώντας σοκ στα στελέχη, αλλά και σε σημαντική μερίδα ψηφοφόρων του κόμματος. Ενώ ακούγονται τα ονόματα των Ευκλείδη Τσακαλώτου, Έφης Αχτσιόγλου, Αλέξη Χαρίτση και λιγότερο του Διονύση Τεμπονέρα και από διάφορες πλευρές για την διαδοχή, το βέβαιο είναι ότι όποιος κι αν τελικά διαδεχθεί τον Αλέξη Τσίπρα θα έχει το εξαιρετικά δύσκολο έργο να ανακόψει την φθορά του ΣΥΡΙΖΑ, απέναντι σε έναν παντοδύναμο Μητσοτάκη και σε ένα ΠΑΣΟΚ που θεωρεί ότι είναι η ευκαιρία του να επανακάμψει.

Ακόμη δεν έχει αρχίσει ο χορός των τάσεων και των ομάδων που θα έχουν τις δικές του θέσεις και προτάσεις για την επόμενη ημέρα του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο οι απαισιόδοξοι δεν κρύβουν τον φόβο τους ότι πολύ δύσκολα θα ανακοπεί η περαιτέρω πτώση και η επιστροφή σε μονοψήφιο ποσοστό.

Υπάρχει πάντως στο τραπέζι η πρόταση για μεταβατική προεδρία Τσακαλώτου, ώστε να εκπροσωπήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στις προγραμματικές την επόμενη εβδομάδα, να τον οδηγήσει στην εκλογική αναμέτρηση του Οκτωβρίου και να εγγυηθεί τις διαδικασίες, μέχρι την εκλογή αρχηγού. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ουδέν μονιμότερο του προσωρινού.

Αιφνιδίασε ο Τσίπρας

Το βράδυ της Κυριακής των εκλογών με την δήλωσή του ο Αλέξης Τσίπρας είχε αφήνει να εννοηθεί ότι θα παραμένει και θα τεθεί στην κρίση των μελών του κόμματος. Μέχρι και το βράδυ της Τετάρτης η γραμμή που είχε δοθεί στα ΜΜΕ ήταν ότι ο Τσίπρας επρόκειτο σύντομα να ανακοινώσει τις αποφάσεις του για την επανίδρυση του κόμματος που θα περιλάμβαναν ακόμη και την αλλαγή ονόματος και συμβόλων, μαζί με τις αλλαγές σε στελέχη και νοοτροπίες.  Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αιφνιδίασε ακόμη και τα μέλη του Εκτελεστικού Γραφείου όταν τους ανακοίνωσε την απόφασή του να παραιτηθεί, λέγοντας ότι είναι αδιαπραγμάτευτη.

Το πρωί της Πέμπτης και ενώ ήταν σε εξέλιξη το Εκτελεστικό Γραφείο, οι αρμόδιοι συντάκτες ειδοποιήθηκαν να πάνε στο Ζάππειο για τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα. Αν και παραδοσιακά στο Ζάππειο δεν γίνονται δηλώσεις κομματικού ενδιαφέροντος, αλλά ανακοινώσεις με ευρύτερη πολιτική και πολιτειακή σημασία, η αίσθηση ήταν ότι θα ανακοίνωνε τις αποφάσεις του για τις διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο πέντε λεπτά πριν την άφιξή του στο Ζάππειο και ενώ είχε τελειώσει η συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου και τα στελέχη άρχισαν να μιλάνε στα κινητά τους, διέρρευσε η απόφαση της παραίτησης.

Ο ίδιος ο Τσίπρας εξήγησε ότι δεν συνηθίζει να αποφασίζει εν θερμώ και ότι πήρε την απόφαση στο μαξιλάρι του για τρεις νύχτες πριν το αποφασίσει. Το τι μεσολάβησε από το βράδυ της Κυριακής και ίσως το τελευταίο εικοσιτετράωρο, έχει ενδιαφέρον, αφού μία τέτοια απόφαση έχει πάντα και προσωπικά στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση ο Τσίπρας πιστώνεται την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, από το 5% που το παρέλαβε στο 36,5% και την πρώτη φορά αριστερά στην κυβέρνηση. Στην συνέχεια χρεώνεται την πτώση του και κυρίως την κατάρρευσή του από το 31,5% του 2019 στο 17,8% του 2023. Η πολιτική έχει τάιμινγκ και το τάιμινγκ για τις αλλαγές ήταν τον 2019, όταν είχε ακόμη όλο το περιθώριο.

Η συντριπτική ήττα

Υπό το βάρος της συντριπτικής ήττας του 2023, ο Τσίπρας δεν θα μπορούσε να ηγηθεί της ανασυγκρότησης και της ολικής επαναφοράς του ΣΥΡΙΖΑ παρότι, όχι απλώς δεν έχει αντίπαλο στο εσωτερικό του κόμματος, αλλά αντίθετα ακόμη και εκείνοι που διαφωνούν με τις κατά καιρούς επιλογές του, θα προτιμούσαν να παραμείνει. Ήδη θεωρείται ότι πήρε μία γενναία απόφαση που αναγνωρίζεται γενικότερα ως τέτοια – πλην της μικρόψυχης τοποθέτησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και ενίων στελεχών του αντισύριζα μετώπου, που μοιάζει να τον φοβούνται ακόμη και στην αποδρομή του. Παράλληλα, με την παραίτηση διατηρεί και το όποιο κεφάλαιο του έχει απομείνει.

Το εάν θα παρακολουθεί αμέτοχος τις εξελίξεις στο κόμμα του και στα πολιτικά πράγματα – όπως ο Κώστας Καραμανλής – μένει να φανεί. Πάντως η ομάδα των 53 θα προτιμούσε να παραμείνει τους επόμενους μήνες μέχρι να δρομολογήσει σε δεύτερο χρόνο τις διαδικασίες της διαδοχής του, για να μην φανεί “ορφανός” ο ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι όμως θα συνεχιζόταν η προσωπική του απαξίωση. Τηρουμένων πολλών αναλογιών η απόφασή του θυμίζει τον Κώστα Καραμανλή του 2009.

Τα δύσκολα πάντως είναι τώρα για τον ΣΥΡΙΖΑ, που θα πρέπει σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια εν μέσω θέρους και μετά από μία εξαντλητική διπλή εκλογική αναμέτρηση που έχει κουράσει τον κόσμο, να δρομολογήσει διαδικασίες ανάδειξης νέου αρχηγού, συνυφασμένες εκ’ των πραγμάτων με το υπαρξιακό ζήτημα του πολιτικού επαναπροσδιορισμού.

Την επόμενη εβδομάδα θα αναγνωσθούν οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, που σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να έχει εκλέξει τον πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας που θα τον εκπροσωπήσει. Όποιος όμως επιλεγεί για να αντιμετωπίσει τον Μητσοτάκη στην πρώτη συνεδρίαση, αποκτά προβάδισμα για την ηγεσία. Μία πρόταση είναι να επιλέξουν προσωρινό επικεφαλής, που δεν θα μπει στην κούρσα της διαδοχής και ακούγεται το όνομα της Όλγας Γεροβασίλη. Υπάρχει και η πρόταση να πάνε σε κανονική εκλογή, όπου θα θέσουν υποψηφιότητα όσοι έχουν φιλοδοξίες για την ηγεσία του κόμματος. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η υποψηφιότητα της Έφης Αχτσιόγλου και ίσως χωρίς αντίπαλο.

Πότε θα γίνει η εκλογή αρχηγού

Μέσα στις επόμενες ημέρες θα συνεδριάσει και η Πολιτική Γραμματεία για να ορίσει την συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής που με την σειρά της θα δρομολογήσει τις διαδικασίες του συνεδρίου και της εκλογής αρχηγού από την βάση. Οι διεργασίες στο κομματικό επίπεδο θα έχουν ολοκληρωθεί μέσα στον Ιούλιο και πιθανότατα η εκλογή αρχηγού θα γίνει την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Υπάρχει και η σκέψη να γίνει η εκλογή μέσα στον Ιούλιο αλλά σε αυτή την περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος να είναι εξαιρετικά περιορισμένη η συμμετοχή.

Το βασικό βέβαια, όποια μορφή και αν πάρουν οι διαδικασίες, είναι ποιοι θα είναι υποψήφιοι για την ηγεσία. Μέχρι στιγμής ακούγονται τα ονόματα της Έφης Αχτσιόγλου και του Αλέξη Χαρίτση. Συμπληρωματικά έχει πέσει το όνομα του Διονύση Τεμπονέρα, όμως θα πρέπει μάλλον να απορριφθεί, αφού δεν είναι καν βουλευτής. Παρομοίως και του Γαβριήλ Σακελλαρίδη.

Αν και ο ίδιος δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για την ηγεσία, αλλά για έναν ρόλο εγγυητή, δεν μπορεί να αποκλειστεί ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Ορισμένοι τον προτείνουν για μία μεταβατική προεδρία, μέχρι να κατασταλάξουν τα πράγματα και να δρομολογηθεί με ηρεμία η εκλογή αρχηγού από την βάση. Θα είναι και μία αξιοπρεπής παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στις προγραμματικές, αν και έχει πάντα το πρόβλημα με τα ελληνικά του. Μετά τον Τσίπρα με τα αναμφισβήτητα ηγετικά προσόντα, οι υποψήφιοι φαίνονται κατώτεροι των περιστάσεων και της δύσκολης συγκυρίας. Είναι δε ερώτημα εάν ο Τσίπρας θα τηρήσει ουδετερότητα, ή επινεύσει σε κάποια υποψηφιότητα, όπως και τι θα κάνουν οι προεδρικοί.