Γ. Δεληγιώργης (ΕΝΔΙΑΛΕ): Είμαστε πρώτοι στην ανακύκλωση λιπαντικών

«Ετησίως επιτυγχάνουμε παραγωγή περίπου 20.000 τόνων αναγεννημένων λιπαντικών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα εξοικονόμηση ενέργειας, περισσότερη από 1.100.000 ΜJ (Mega Joule) τον χρόνο», εξηγεί ο Γεώργιος Ε. Δεληγιώργης, πρόεδρος και CEO της ΕΝΔΙΑΛΕ (Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων ΑΕ – Εθνικό Συλλογικό Σύστημα), τονίζοντας με το παράδειγμα αυτό την σπουδαιότητα της ανακύκλωσης.

Η ΕΝΔΙΑΛΕ ΑΕ «Σχεδιάζει, συντονίζει και καταγράφει: όλα τα στάδια διαχείρισης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων (Α.Λ.Ε.) σε εθνικό επίπεδο, την συλλογή, μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση και αναγέννηση των Α.Λ.Ε.». Η εταιρεία είναι 100% θυγατρική της LPC A.E και λειτουργεί από το 2004 ως Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, υπό την εποπτεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) που υπάγεται στην εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Συνέντευξη Γεώργιου Ε. Δεληγιώργη

-Ποιες είναι οι ποσότητες των παραγόμενων λιπαντικών αποβλήτων σήμερα;

Βάσει των στοιχείων της ΕΝΔΙΑΛΕ το σύνολο της εκτιμώμενης αγοράς των λιπαντικών (όλων των χρήσεων) στην Ελλάδα για το 2022 ανέρχεται στους 70.000mt (metric ton – μετρικός τόνος). Το σύνολο των παραγομένων αποβλήτων λιπαντελαίων για το 2022 ανέρχεται στους 37.800 mt. Εξ΄ αυτών συλλέχθηκαν 28.217 mt, που οδηγήθηκαν στο σύνολό τους (100%) σε ανακύκλωση.

Αξίζει ιδιαίτερα να τονιστεί το γεγονός, ότι στα σχεδόν 20 χρόνια λειτουργίας του συστήματος της ΕΝΔΙΑΛΕ, έχουν συλλεχθεί και οδηγηθεί στην ανακύκλωση περισσότεροι από 530.000 mt επικίνδυνων αποβλήτων. Το κόστος παράδοσης αποβλήτων λιπαντικών είναι 18 ευρώ ο τόνος και είναι συμβολικός, ώστε να παροτρύνει, να ενθαρρύνει και να μην αποτρέπει την συμμετοχή στην ανακύκλωση.

-Γιατί, πρέπει να ανακυκλώνονται τα λιπαντικά και πως αντανακλάται αυτό στο περιβάλλον, την οικονομία και την εξοικονόμηση ενέργειας;

Τα Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια θεωρούνται ιδιαιτέρως επικίνδυνα απόβλητα γιατί περιέχουν τοξικές και καρκινογόνες ουσίες (βαρέα μέταλλα, χλωριωμένους υδρογονάνθρακες, πολύ-αρωματικές ενώσεις κ.τ.λ.), που προκαλούν σημαντικότατα προβλήματα στο περιβάλλον και την δημόσια υγεία.

Η ανεξέλεγκτη διάθεσή τους οδηγεί σε ρύπανση υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, εδαφών και η καύση τους οδηγεί σε εκπομπές διοξινών και φουρανίων. Η συλλογή και αναγέννηση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, εξαλείφει πρακτικά τις δυσμενείς αυτές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Οι αρχές της κυκλικής οικονομίας βρίσκουν απόλυτη εφαρμογή στην ορθή διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων από την ΕΝΔΙΑΛΕ μέσω της συλλογής – αναγέννησης – επανένταξης στην αγορά. Μέσω της βέλτιστης πρακτικής την οποία εφαρμόζουμε για την διαχείριση των Α.Λ.Ε, εκτός από την αποτροπή της μόλυνσης του περιβάλλοντος από τους πλέον των 28.000 τόνων επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων κατά μέσο όρο τον χρόνο, επιτυγχάνουμε και την ετήσια παραγωγή περίπου 20.000 τόνων αναγεννημένου βασικού λιπαντικού που καλύπτει τις ίδιες προδιαγραφές με τα πρωτογενή (λιπαντικά παραγόμενα από διύλιση αργού).

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση ενέργειας, περισσότερη από 1.100.000 ΜJ τον χρόνο, διότι η διαδικασία παραγωγής ενός λίτρου πρωτογενούς λιπαντικού απαιτεί οκτώ φορές παραπάνω ενέργεια, σε σχέση με τη διαδικασία επαναδιύλισης. Επιτυγχάνουμε με άλλα λόγια κατανάλωση, οκτώ φορές λιγότερης ενέργειας, για την παραγωγή ίσης ποσότητας λιπαντικού η οποία θα απαιτείτο για την παραγωγή του από αργό πετρέλαιο.

Εξοικονομούμε επίσης 1.500.000 ευρώ σε ετήσια βάση, μέσω της εξοικονόμησης δύο εκατομμυρίων τόνων αργού για παραγωγή λιπαντικών. Και έχουμε μείωση κατά 50% των παραγόμενων αερίων θερμοκηπίου, λόγω της προαναφερόμενης εξοικονόμησης πρώτων υλών και ενέργειας.

Τα υψηλά ποσοστά συλλογής και αναγέννησης των Α.Λ.Ε. μειώνουν δραστικά και τους πιθανούς κινδύνους για την δημόσια υγεία και το περιβάλλον, που προκύπτουν από την απόρριψη των Α.Λ.Ε. στο έδαφος, στον υδροφόρο ορίζοντα ή από παράνομη καύση.
Η Ελλάδα αποτελεί σήμερα επιτυχημένο παράδειγμα για τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αποτυπώνεται με πρόσφατη μελέτη και έρευνα που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

-Πόσα σημεία συλλογής υπάρχουν στην Ελλάδα, πόσες επιχειρήσεις ανακυκλώνουν και αν γνωρίζετε τις ποσότητες που χάνονται εξαιτίας κακής διαχείρισης;

H ΕΝ.ΔΙ.Α.Λ.Ε στο πλαίσιο της λειτουργίας της έχει αναπτύξει ιδιαίτερα σημαντικό δίκτυο πανελλαδικά για τη συλλογή και ορθή διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων. Συνεργάζεται με 220 εταιρείες παραγωγής/εμπορίας και εισαγωγής λιπαντικών, με όλους τους αδειοδοτημένους συλλέκτες Α.Λ.Ε. και εγκαταστάσεις αναγέννησης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, με πλέον των 40.000 καταγεγραμμένων Σημείων Παραγωγής Αποβλήτων, όπως πρατήρια, συνεργεία, βιομηχανίες, λιμενικές εγκαταστάσεις κλπ, 42 Συλλέκτες και οκτώ εταιρείες Αναγέννησης λιπαντικών.

Επίσης διαθέτει Κέντρα Συλλογής και Προσωρινής Αποθήκευσης Α.Λ.Ε. εξυπηρετώντας άμεσα οποιαδήποτε ανάγκη διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων σε όλη την ελληνική επικράτεια, επιτυγχάνοντας την πλήρη κάλυψη των αναγκών συλλογής και προσωρινής αποθήκευσης Α.Λ.Ε. σε πανελλαδικό επίπεδο. Έχει επίσης αναπτύξει ολοκληρωμένο δίκτυο συλλογής Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων από την νησιωτική Ελλάδα που είναι ο πιο δύσκολα διαχειρίσιμος τομέας της χώρας (σ.σ. και προφανώς χάνονται ποσότητες λαδιών που δεν ανακυκλώνονται).

Τί ορίζει η νομοθεσία

-Ποιες είναι οι υποχρεώσεις μας ευρωπαϊκά, έχουμε πιάσει τους στόχους;

Η επιτυχημένη λειτουργία του πρωτοπόρου Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) της ΕΝΔΙΑΛΕ από το 2004 έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα: Να είναι σταθερά πρώτη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ποσοστό συλλογής μεγαλύτερο του 73% (επί των παραγομένων Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων) αναγέννησης των συλλεγόμενων σε ποσοστό 100%, έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 40%.

Πρόκειται για μοναδικό επίτευγμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με σημαντική συμβολή στην Κυκλική Οικονομία. Όταν ξεκίνησε ως Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης η χώρα κατέγραφε το μικρότερο ποσοστό αναγέννησης Α.Λ.Ε. (8%) με τη συλλογή και αναγέννηση Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων να ήταν της τάξης των 4 με 5.000 τόνων ετησίως.

-Τι ορίζει η νομοθεσία για ανακύκλωση λιπαντικών, ποιες οι συνέπειες για τους μη συμμετέχοντες κι αν υπάρχουν περιθώρια για ακόμα καλύτερες επιδόσεις;

Ο Ν. 4819/21ο οποίος ψηφίστηκε πρόσφατα, αποτελεί την τροποποίηση του Ν. 4496/17, δημιουργώντας το ολοκληρωμένο πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, όπως και την ρύθμιση θεμάτων του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης. Σκοπός του νέου νόμου είναι:

• Η κατά προτεραιότητα πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
• Η εν συνεχεία προτεραιότητα στην προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων.
• Ο καθορισμός στόχων προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση των αποβλήτων συσκευασίας και η διασφάλιση ότι πολύτιμα υλικά ανακτώνται προοδευτικά και αποτελεσματικά μέσω της ορθής διαχείρισης των αποβλήτων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα αξιοποιήσιμα υλικά που περιέχονται στα απόβλητα διοχετεύονται ξανά στην οικονομία, συμβάλλοντας έτσι στην κυκλική οικονομία.
• Η ανάκτηση, άλλου είδους, ως δευτερεύουσα επιλογή και εφόσον έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες εφαρμογής των προηγούμενων.
• Ο περιορισμός των συνολικών επιπτώσεων της χρήσης των πόρων και η βελτίωση της αποδοτικότητας της, με την ανάκτηση δευτερογενών πρώτων υλών.
• Η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων όλων των φορέων που εμπλέκονται στον κύκλο ζωής των αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων.
• Η εφαρμογή της αρχής της διευρυμένης ευθύνης των παραγωγών.

Οι διαχειριστές (παραγωγοί και εισαγωγείς) των λιπαντικών ελαίων έχουν την ευθύνη να διαχειρίζονται τα απόβλητα που προκύπτουν από τα Λιπαντικά Έλαια που τοποθετούν στην αγορά, και κατά συνέπεια να οργανώνουν ατομικά συστήματα ή να συμμετέχουν σε Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων. Παράλληλα είναι υποχρεωμένοι, βάσει της Υ.Α. 181504/2016, να εγγραφούν στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (Ε.Μ.Π.Α.) του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.Α.Ν.) υπό την εποπτεία του οποίου λειτουργεί η ΕΝΔΙΑΛΕ Α.Ε.

Τα είδη λιπαντικών

-Ποια είναι α) η διαφορά ορυκτελαίων με τα συνθετικά β) αν για την αναγέννησή τους ακολουθείται η ίδια διαδικασία-επεξεργασία και γ)πως κατατάσσονται;

Ορυκτέλαια θεωρούμε προϊόντα κλασματικής απόσταξης του αργού πετρελαίου (βασικά λιπαντικά) στα οποία προστίθενται και αναμιγνύονται (blending) ειδικά χημικά πρόσθετα, ώστε τα παραγόμενα λιπαντικά να αποκτήσουν τα απαιτούμενα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά προκειμένου να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των κινητήρων/μηχανών στους οποίους θα χρησιμοποιηθούν.

Τα βασικά λιπαντικά τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή των τελικών για χρήση λιπαντικών μπορεί να είναι είτε πρωτογενή είτε αναγεννημένα. Τα πρωτογενή είναι προϊόντα διύλισης του πετρελαίου, ενώ τα αναγεννημένα είναι ήδη χρησιμοποιημένα λάδια, τα οποία αφού συγκεντρωθούν από διάφορες πηγές (πρατήρια, λιπαντήρια, συνεργεία, βιομηχανία κλπ), περνούν από ειδική επεξεργασία επαναδιϋλισης, πρόσθεση διαφόρων χημικών ώστε να ξαναχρησιμοποιηθούν σαν βασικά λάδια.

Στα συνθετικά λιπαντικά, το βασικό λάδι είναι προϊόν χημικής σύνθεσης. Τα συνθετικά λιπαντικά είναι προϊόντα παραγωγής εργαστήριου. Σε αντίθεση με τα ορυκτέλαια, τα συνθετικά βασικά λιπαντικά παράγονται με μόρια ενιαίου σχήματος και διάστασης, τα οποία είναι βελτιστοποιημένα ώστε να αποδίδουν σταθερά καλύτερα από τα βασικά ορυκτέλαια Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τα λάδια ορυκτής βάσης (ορυκτέλαια), καθώς έχουν την ικανότητα να διατηρούν υψηλό επίπεδο λίπανσης σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες και σε υψηλότερους ρυθμούς περιστροφής.

Για την επεξεργασία των λιπαντικών (είτε ορυκτέλαια ,είτε συνθετικά λιπαντικά) ακολουθείται ακριβώς ή ίδια διαδικασία αναγέννησης τους (σημ. η αναγέννηση των χρησιμοποιημένων λιπαντικών θεωρείται η βέλτιστη διαθέσιμη τεχνική, BestAvailableTechnique), καθότι τα χρησιμοποιημένα απόβλητα λιπαντικά δεν διακρίνονται πλέον (και ούτε είναι δυνατόν) σε ορυκτής η συνθετικής βάσης.

Υπάρχουν πολλά είδη λιπαντικών. Ανάλογα με τις χρήσεις για τις οποίες προορίζονται, μπορούν να διαχωριστούν στις παρακάτω κύριες κατηγορίες:

• Λιπαντικά γενικής χρήσης: Συνήθως είναι απλά λιπαντικά, σχεδόν βασικά, χωρίς προσθήκη χημικών προσθέτων και κυρίως χρησιμοποιούνται για απλές εφαρμογές λίπανσης (π.χ. αντισκωριακή προστασία, μείωση θορύβων κλπ).
• Λιπαντικά τετράχρονων κινητήρων εσωτερικής καύσεως: Μονότυπα και πολύτυπα λιπαντικά για κινητήρες εσωτερικής καύσης οι οποίοι χρησιμοποιούν ως καύσιμο βενζίνη (βενζινοκινητήρες), πετρέλαιο κίνησης (πετρελαιοκινητήρες) και αερίου (υγραέριο ή φυσικό αέριο).
• Λιπαντικά δίχρονων κινητήρων: Αναμιγνύονται με τη βενζίνη προ της καύσης για τη λίπανση των δίχρονων κινητήρων.
• Βαλβολίνες: Μονότυπα και πολύτυπα για λίπανση κιβωτίων ταχυτήτων και διαφορικών συστημάτων.
• Αυτόματων κιβωτίων: Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιπαντικών για αυτόματα κιβώτια ταχυτήτων.
• Βιομηχανικά λιπαντικά: Για διάφορες βιομηχανικές χρήσεις και εφαρμογές σε υδραυλικά συστήματα, αεροσυμπιεστές, μεταφοράς θερμότητας, ψυκτικά συστήματα, κατεργασία μετάλλων τουρμπίνες, στροβίλους, μετασχηματιστές κλπ.
• Ναυτιλίας: Για κινητήρες πετρελαίου ανάλογα με τη βαθμίδα θείου του καυσίμου που χρησιμοποιεί και λίπανση άλλων μερών του κινητήρα.
• Γράσα: Σε σχέση με τα συνηθισμένα λιπαντικά πλεονεκτούν κατά το ότι αντέχουν σε θερμοκρασίες κατά πολύ υψηλότερες και προσφέρουν σταθερή λίπανση στο σημείο στο οποίο εφαρμόζονται (π.χ. συρματόσχοινα, ρουλεμάν κλπ).

-Ποιος είναι ο κύκλος ζωής των λιπαντικών;

Το λιπαντικό απόβλητο, μέσω της μόλυνσης που έχει υποστεί κατά την χρήση του, έχει γίνει ακατάλληλο για λίπανση λόγω της ύπαρξης ακαθαρσιών και άλλων προϊόντων (πχ, άλλα λιπαντικά ορυκτής ή/και συνθετικής βάσης, νερό, καύσιμο, προϊόντα με άσφαλτο, κα ) ή λόγω της απώλειας των αρχικών ιδιοτήτων του. Μέσω της επαναδιύλισης του διαχωρίζεται το νερό, το πετρέλαιο και τα ασφαλτικά προϊόντα και μέσω της απόσταξης επαναφέρεται το λιπαντικό λάδι (απόσταγμα) όπως και κατά την διαδικασία της διύλισης.

Με αυτή την διαδικασία το λιπαντικό μετά την χρήση του αναγεννάται πλήρως και φυσικά αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι συνεχής!