Scripta Manent – Jan Marijnissen: Ευρώπη και εθνικό κράτος
02/01/2024
Η Eυρώπη δεν είναι έθνος με το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να ταυτιστούν, ένα μέρος όπου νιώθουν ότι υπάρχει αμοιβαία κατανόηση. Είναι μια γεωγραφική αφαίρεση. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκός λαός, ευρωπαϊκή γλώσσα, ευρωπαϊκή κουλτούρα. Βέβαια, υπάρχει ευρωπαϊκή ιστορία, αυτή που γράφτηκε τον 20ό αιώνα από τους δύο μεγάλους πολέμους.
Υπ’ αυτήν την έννοια υπάρχει μια Ευρώπη, που απαιτεί πάνω απ’ όλα να δημιουργήσουμε τις συνθήκες στις οποίες μπορούμε να συμβιώσουμε με ειρήνη και συνεργασία. Άλλο όμως αυτό και άλλο να αρνηθούμε ότι το έθνος-κράτος εκφράζει μια πραγματική αίσθηση κοινότητας. Το έθνος-κράτος δεν είναι προορισμένο να διαρκέσει για πάντα, όπως ακριβώς η πόλη-κράτος που προηγήθηκε, είναι όμως υπερβολικό να παραδοθεί στο σφαγείο των παγκόσμιων οικονομικών συμφερόντων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
Το να ισχυρίζεται κανείς ότι όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό την “ευρωπαϊκή” αποτυχία να εκτιμηθεί η σημασία της εθνικής ταυτότητας είναι εξ ορισμού εθνικιστές αποτελεί επικίνδυνη ανοησία. Φυσικά οι σοσιαλιστές (οι οποίοι είμαστε πάνω απ’ όλα διεθνιστές) μπορούν να αισθάνονται βεβαιότητα, απορρίπτοντας μια τέτοια κατηγορία. Η συζήτηση αυτή αναδεικνύει, ωστόσο, την τεράστια ανάγκη για ρεαλισμό αντί του “ιδεαλισμού” που επικαλείται ο φονταμενταλισμός της αγοράς. Η έμπρακτη δημοκρατία είναι οργανικά συνδεδεμένη με το έθνος-κράτος και ακριβώς στο επίπεδο του έθνους-κράτους δίνονται οι μάχες αυτές, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των κοινωνικών δικαιωμάτων και της κοινωνικής ασφάλειας.
Πολύ λίγοι νιώθουν έναν κόμπο στο λαιμό στη θέα της μπλε σημαίας με τα χρυσά αστέρια, πράγμα βέβαια που συνιστά μια απλή διαπίστωση και όχι λόγο για να χαιρόμαστε. Οι υποστηρικτές του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού γνωρίζουν την πραγματικότητα αυτή, της οποίας οι συνέπειες είναι γεμάτες κινδύνους. Γιατί οι απαιτήσεις από χώρες που θέλουν να γίνουν μέλη
της ΟΝΕ είναι οικονομικού χαρακτήρα και όχι κοινωνικού ή οικολογικού;
Η απάντηση είναι απλή: τέτοιες απαιτήσεις έχουν απονομιμοποιηθεί από το νεοφιλελεύθερο δόγμα, που δεν θα επιτρέψει σε τίποτα να σταθεί εμπόδιο στην αόρατη χείρα της ελεύθερης αγοράς. Γιατί οι εθνικές κυβερνήσεις και τα Kοινοβούλια να μην έχουν το δικαίωμα να ακολουθούν τη δική τους πολιτική, εξωτερική, εσωτερική ή για τη δικαιοσύνη, αντί να δίνουν προτεραιότητα στα συμφέροντα της Ένωσης συνολικά ή –για να είμαι πιο ακριβής– στα συμφέροντα των μεγαλύτερων κρατών-μελών;
Όσοι αγνοούν τη δυσχέρεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού λόγω των επιθέσεων στο βιοτικό τους επίπεδο στο όνομα της “Ευρώπης”, ή τον εκβιασμό στην εθνική ταυτότητα των λαών με την παράδοση περισσότερων εθνικών εξουσιών από ποτέ σε έναν υπερεθνικό θεσμό, δεν θα πρέπει να εκπλήσσονται όταν τα εθνικιστικά αισθήματα φουντώνουν από αντίδραση, ούτε όταν η Άκρα Δεξιά επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τα αισθήματα αυτά, μετατρέποντάς τα σε ξενοφοβία. Η πρόσφατη βαλκανική ιστορία δείχνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι αυτή η χημική αντίδραση. Πρέπει, με άλλα λόγια, να έχουμε μια Ευρώπη πιο προσεκτική απέναντι σε τέτοιους κινδύνους, αλλιώς δεν θα έχουμε καμιά Ευρώπη.
O Jan Marijnissen γεννήθηκε το 1952 στο Ος της Ολλανδίας. Υπήρξε μέλος του ολλανδικού Κοινοβουλίου και ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ολλανδίας από το 1994 έως το 2008 οπότε και αποσύρθηκε για λόγους υγείας.
