Επηρεάζουν την Ελλάδα οι νέες περιοχές σεισμικών ερευνών της Αιγύπτου;

Αν όμως συνδυάσουμε αυτές τις περιοχές με τους πρόσφατους εξαγγελθέντες μονομερείς προσδιορισμούς ορίων της Λιβύης θα διαπιστώσουμε συσχετίσεις που θα μας βάλουν σε απορίες. Συγκεκριμένα: Τις ανακοινώσεις για τις περιοχές αυτές, τις έκανε ο υδρογραφικός σταθμός του Ηρακλείου, μετά από αίτημα του διεθνούς οργανισμού ναυτιλίας της περιοχής NAVAREA ΙΙΙ, ώστε, όπως αναφέρεται, «να δεσμεύσει σε συνεργασία με τον υδρογραφικό σταθμό Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου περιοχή στα βόρεια των ακτών της Αιγύπτου από τις 29 Δεκεμβρίου έως νεοτέρας(!) για έρευνες του σκάφους M/V Ramform Hyperion».

Η περιοχή που ορίζεται με την NAVTEX 1109/23 (στα δυτικά) και έχει στο σχέδιο το χαρακτηριστικό γράμμα Α, έχει εμβαδόν 10.805 τετρ. χλμ. Η δυτική πλευρά της και συγκεκριμένα από το σημείο 1 και βορειοανατολικά φαίνεται ότι σχεδόν συμπίπτει με την οριογραμμή 3 που εξήγγειλε προ ημερών η Λιβύη όπως αναλύθηκε στο προηγούμενο άρθρο. Από το σημείο 1 και νοτιοδυτικά προς το σημείο 9 που είναι κοντά στην ακτή, φαίνεται ότι ακολουθεί την γραμμή της ίσης απόστασης που χωρίζει την αιγιαλίτιδα ζώνη της Λιβύης και Αιγύπτου. Το γεγονός αυτό ενισχύει τις εικασίες που διαπιστώθηκαν στο προηγούμενο άρθρο. Η Αίγυπτος φαίνεται σιωπηρά να αποδέχεται το όριο που όρισε η Λιβύη αφού με τον τρόπο αυτόν κερδίζει τουλάχιστον 189 τετρ. χλμ., που έμμεσα της παραχωρεί η Λιβύη και δεν επιμένει στο αυθαίρετο όριο που εξήγγειλε η ίδια το 2022 με το Π.Δ 595/22.

Η περιοχή που ορίζεται με την NAVTEX 1111/23 στα ανατολικά και χαρακτηρίζεται με το γράμμα Β, έχει εμβαδόν περίπου 32.800 τετρ. χλμ. Χαρακτηριστικό της είναι ότι τμήμα της βόρειας πλευράς του και συγκεκριμένα από το σημείο 5 στο 6 φαίνεται ότι σχεδόν συμπίπτει με τμήμα της δυνάμει ελληνικής ΑΟΖ (δεν έχει οριοθετηθεί) όπως ορίζεται με βάση την μέση γραμμή και δεν την παραβιάζει.

Το γεγονός αυτό ενισχύει το νοτιοανατολικό άκρο της δυνάμει ελληνικής ΑΟΖ για πρώτη φορά αφού μια κυρίαρχη χώρα φαίνεται να το σέβεται. Παράλληλα αν δούμε αυτήν την περιοχή Β σε σχέση με την κυπριακή ΑΟΖ (σχ.4), φαίνεται ότι το βορειοανατολικό της όριο σχεδόν συμπίπτει με το νοτιοδυτικό όριο της κυπριακής ΑΟΖ, που έχει οριοθετηθεί από το 2003 με συντεταγμένες μεταξύ αυτής και της Αιγύπτου, το οποίο και σέβεται απόλυτα.

Επιπτώσεις στην Ελλάδα

Ο μονομερής προσδιορισμός των ορίων της Λιβύης εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να έχει επιπτώσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας. Με την λιβυκή οριοθέτηση, όμως, θεωρείται επίσημα πλέον ότι ο κόλπος της Σύρτης είναι κλειστός, όπως είχε αποφασισθεί με την ρηματική διακοίνωση στις 19 Οκτωβρίου 1973. Η σχετική γραμμή κλεισίματος, που στηρίχθηκε σε ασαφείς ιστορικούς λόγους, αποτελεί την αφετηρία χάραξης της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Λόγω του γεγονότος αυτού όταν θα επακολουθήσει η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα αυτή η γραμμή θα είναι και η αφετηρία μέτρησης για τη λιβυκή, με αποτέλεσμα να μειώνει την έκταση της ελληνικής ΑΟΖ. Σημειώνεται ότι η Λιβύη είχε παλαιότερα ορίσει γραμμές βάσης με απόφαση της Γενικής Λαϊκής Επιτροπής αριθ. 104/2005. Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του Δ. Δαγρέ, το τριεθνές σημείο οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών των ΑΟΖ Λιβύης, Ελλάδας και Ιταλίας, όποτε αποφασισθεί, με βάση το δίκαιο της θάλασσας καθορίζεται σε απόσταση 185 ν.μ. από τα εγγύτερα σημεία των ακτών των τριών κρατών στην περίπτωση που ο κόλπος της Σύρτης είναι ανοικτός (σχ. 1).

Εάν όμως παραμείνει κλειστός, επειδή η γραμμή κλεισίματος είναι στον παράλληλο 32° 30´ και το σημείο τομής της στα ανατολικά με την ξηρά βρίσκεται νοτιότερα του σημείου που υπολογίσθηκαν οι πιο πάνω αποστάσεις, τότε το τριεθνές σημείο θα προσδιορισθεί βορειοανατολικότερα και θα προκύψει συνολική μείωση των ΑΟΖ Ιταλίας, Μάλτας και Ελλάδας της τάξης των 12.000 τετρ. χλμ. περίπου, με την μείωση της ελληνικής ΑΟΖ να είναι 2.000 τετρ. χλμ. περίπου.

Είναι επίσης γνωστό ότι η Ελλάδα μέσω της πρόσφατης νομοθεσίας Ν.4001/2011 αριθ. 156 παρ. 1 και με τον σχετικό χάρτη που εξέδωσε προσδιόρισε μονομερώς την ελληνική ΑΟΖ στα νότια (σχ. 5) με βάση την μέση γραμμή με τρόπο που δεν θεωρεί κλειστό τον κόλπο της Σύρτης. Εκεί αναφέρεται ότι η γραμμή αυτή μπορεί να τροποποιηθεί, όταν τελικά διευθετηθεί η κατάσταση στην περιοχή.

Ανοικτό το ζήτημα της Σύρτης

Σε κάθε περίπτωση το θέμα του κόλπου της Σύρτης όπως και του κόλπου του Τάραντα που οι Λίβυοι και οι Ιταλοί έκλεισαν επικαλούμενοι μη προσδιορίσιμους ιστορικούς λόγους, δεν έχει γίνει σήμερα αποδεκτό από την ΕΕ και τις ΗΠΑ ακόμη και από την Ρωσία. Συνεπώς, η τελική διευθέτηση μπορεί ακόμη και να αλλάξει τους μονομερείς σχεδιασμούς των θαλάσσιων ζωνών των κρατών αυτών.

Η οριοθέτηση της Λιβύης, αποτελεί κίνητρο για την Ελλάδα να ορίσει –τουλάχιστον στο υπόλοιπο Ιόνιο (μετά την συμφωνία με την Ιταλία που φθάνει μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο) και νότια της Κρήτης αντίστοιχες ζώνες αιγιαλίτιδας και συνορεύουσας 12 και 24 ν.μ. αντιστοίχως. Στο σχήμα 6 φαίνονται (με καφέ χρώμα) δύο κάθετες γραμμές ανατολικά στις 26 και 28 περίπου μοίρες, που ορίζουν την περιοχή εντός της οποίας έγινε η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Γίνεται αντιληπτό ότι η οριοθέτηση που έκανε η Λιβύη είναι δυτικά και εκτός αυτής της περιοχής.

Παράλληλα στο ίδιο σχήμα, με δυο διακεκομμένες γραμμές με κατεύθυνση νοτιοδυτικά βορειανατολικά φαίνεται και η περιοχή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Η οριοθέτηση που έκανε η Λιβύη βγαίνει και εκτός του νοτιοανατολικού ορίου αυτής της περιοχής και σε κάθε περίπτωση δεν φαίνεται και αυτό να επηρεάζει την Ελλάδα, αλλά κυρίως την Αίγυπτο από την οποία αναμένονται σύντομα απαντήσεις.

Η γαλάζια γραμμή αποτελεί την δυνάμει ελληνική ΑΟΖ σε Ιόνιο και Μεσόγειο, εκτός του δυτικού ορίου που είναι η οριοθέτηση με την Ιταλία καθώς και μεταξύ των 26 και 28 μοιρών που η οριοθέτηση ακολουθεί το καφέ τμήμα που είναι το συμφωνηθέν με την Αίγυπτο όριο (σχ. 6). Στον χάρτη φαίνονται τα 6 και 12 ν.μ της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας με κόκκινο και γαλάζιο χρώμα αντίστοιχα.

Το ουσιαστικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα σχετικά με την προκήρυξη των δύο αυτών ερευνητικών περιοχών, ιδιαίτερα της περιοχής Β, είναι η φαινόμενη αποδοχή από τα όρια τους, του νοτιοανατολικού ορίου της δυνάμει ελληνικής ΑΟΖ το οποίο δεν φαίνεται να παραβιάζουν. Συγχρόνως επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά η ισχύς της οριοθέτησης των ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου που έγινε το 2003, την οποία η θέση της ερευνητικής περιοχής Β και συγκεκριμένα η βορειοανατολική πλευρά της σέβεται με επιμέλεια.