Ο ρόλος της Κίνας στη σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία

Οι Ρώσοι δεν απαντούν με κλιμάκωση, μέσω μαζικών αντιποίνων. Την ίδια στάση τήρησαν στις 25 Φεβρουαρίου 2022, όταν επιχειρήθηκε επίθεση στο αεροδρόμιο του Ροστώφ, αλλά και αργότερα όταν επλήγησαν στόχοι στη Ρωσία, όπως το αεροδρόμιο του Σαράτωφ και το Μπέλγκοροντ. Είναι προφανές, ότι αποφεύγει να απαντήσει στις προκλήσεις με κλιμάκωση.

Αναμφίβολα, η Ουκρανία επιδιώκει με αυτές τις μεμονωμένες ενέργειες να προκαλέσει απότομη κλιμάκωση από την πλευρά του Κρεμλίνου, προσδοκώντας μία ουσιαστική εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην σύγκρουση. Σύμφωνα με την κλίμακα του Herman Kahn, στελέχους της RAND Corporation, έχουμε τον εξής πίνακα:

Η τελικά αποτυχημένη αντεπίθεση στην Χερσώνα, με τους Ρώσους να εγκαταλείπουν την δυτική όχθη του ποταμού Δνειπέρου, οι επικίνδυνες επιχειρήσεις στην Ζαπορίζια, στην περιοχή του πυρηνικού σταθμού, επίσης δεν προκαλούν μαζικά αντίποινα. Όμως το Κίεβο επιχειρεί να παρουσιάσει τις διάσπαρτες πυραυλικές επιθέσεις στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές, με την μορφή κλιμάκωσης των ρωσικών επιθέσεων.

Η χρήση χημικών, βιολογικών, ραδιοβιολογικών και πυρηνικών σε βαθμό που θα επιτρέψει την δραματική μεταβολή των συνθηκών στο έδαφος, δεν συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες, από την στιγμή που αυξάνει κατακόρυφα τις ανάλογες πιθανότητες άμεσης εμπλοκής του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία ήδη επιχειρεί πλήγματα καταστροφής υποδομών και εξοπλισμού των ουκρανικών δυνάμεων και δεν προχωρεί σε γενική επιστράτευση για να αποφύγει την περαιτέρω κλιμάκωση, αλλά και τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας.

Από την άλλη πλευρά η διακοπή των εξαγωγών πετροχημικών προς την Ευρώπη, χωρίς ορατό σημείο λήξης, αφαιρεί από την Μόσχα έναν ισχυρό μοχλό πίεσης για να κατευθύνει τους Ευρωπαίους προς την αποστασιοποίησή τους από τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία. Όμως, η διαχείριση του συγκεκριμένου ζητήματος στερεί έσοδα από την Ρωσία παρά τις κυρώσεις, μειώνοντας τους πόρους που διατίθενται για τις επιχειρήσεις κατά του Κιέβου.

Ρωσία και Ευρώπη

Πάντως, η Ρωσία επιδεικνύει και μία έλλειψη αυτοπεποίθησης, από την στιγμή που επιφέρει μεν ισχυρότατο πλήγμα στην ΕΕ, αλλά αποκόπτεται από το προσοδοφόρο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο. Σε πείσμα του γεγονότος ότι η Ευρώπη πρόκειται να ταλαιπωρηθεί δραματικά επί μία διετία ή και τριετία, δεν προτίθεται να αντιμετωπίζει πλέον την Ρωσία ως αξιόπιστο μακροπρόθεσμο ενεργειακό πάροχο.

Στην κλίμακα του Herman Kahn, η Μόσχα εμφανίζεται παγιδευμένη, χωρίς περιθώρια να κινηθεί σε χαμηλότερη ή ανώτερη βαθμίδα, πόσο μάλλον να υπερβεί τα σημεία μετάβασης. Η δε Ουκρανία επιχειρεί να πιέσει στα μέτωπα, με αποτέλεσμα η κατάσταση να εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους. Από την πλευρά της η Ρωσία αγοράζει μαζικά drones χαμηλού κόστους ($10.000 το καθένα), γνωρίζοντας ότι τα μέσα που αξιοποιούνται για την κατάρριψή τους έχουν τουλάχιστον δεκαπλάσιο κόστος! Ακολουθώντας την ίδια λογική προμηθεύεται μεγάλους όγκους πυρομαχικών από την Βόρειο Κορέα, μειώνοντας δραστικά τις δαπάνες των επιχειρήσεων.

Η Ρωσία πάντα διαθέτει την επιλογή της απεμπλοκής, αλλά αναμφίβολα η διάβρωση της αξιοπιστίας του προέδρου Πούτιν θα εξελιχθεί δραματικά με τραγικές ίσως επιπτώσεις. Η δε Ευρώπη, που έχει πλέον ελάχιστα να χάσει, μάλλον θα παραμείνει σταθερή στις αποφάσεις της, αναμένοντας τις συνέπειες ενός πολέμου φθοράς. Δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη ότι η Ρωσία συμπεριφέρεται παράλογα. Αντίθετα, τα δεδομένα τείνουν προς το συμπέρασμα ότι ο πρόεδρος Πούτιν αποτελεί έναν ικανότατο σχεδιαστή προεπιλεγμένων αντιδράσεων έναντι μελλοντικών μεταβολών και ευμετάβλητων καταστάσεων, με την υψηλή στρατηγική της Μόσχας να βασίζεται στο να δράττει ευκαιρίες και να προσαρμόζεται στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες.

Η κινεζική παράμετρος

Οι κινήσεις του Πούτιν επιβεβαιώνουν το συγκεκριμένο συμπέρασμα, από την στιγμή που δέχεται ό,τι του προσφέρεται και όπου δεν συμβαίνει αυτό επιδεικνύει τις αντοχές και την υπομονή του. Αντιλαμβάνεται επίσης την αξία του να κρατά επίμονα τις γραμμές του, με την προσάρτηση της Κριμαίας, παρά τα ισχυρά πλήγματα των κυρώσεων, ειδικά στον ρωσικό ενεργειακό τομέα. Το 2015 με την ρωσική επέμβαση στην Συρία, έστρεψε το πολιτικό ενδιαφέρον της Δύσης προς την Μέση Ανατολή, προσδοκώντας να κερδίσει χρόνο στην ήδη σοβούσα σύγκρουση στα εδάφη των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.

Τελικά, η υπομονή με την προσδοκία εφαρμογής της συμφωνίας Minsk II του 2015 δεν απέδωσε λόγω της αδιαλλαξίας του Κιέβου. Το δε σχέδιο για την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση κατέληξε σε αποτυχία. Η αθέατη εμπλοκή των ΗΠΑ όχι μόνον στα τεκταινόμενα στο Κίεβο, αλλά και στις Βρυξέλλες, οδήγησε στην ουκρανική επέμβαση στις περιφέρειες των αυτονομιστών στο Ντονμπάς και στην κινέζικη υποστήριξη των σχεδιασμών του Πούτιν.

Οι χρονικές συγκυρίες εμφανίζονται σχεδόν τέλειες, από την στιγμή που η ένταση στις σχέσεις του Πεκίνου με την Ταϊβάν κατευθύνει την προσοχή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην Ανατολή, ενώ Ινδία και Κίνα μετριάζουν τις επιπτώσεις των κυρώσεων στην Ρωσία. Παράλληλα ο πρόεδρος Πούτιν ελπίζει στην οικονομική και τεχνολογική υποστήριξη των κινεζικών ομίλων, ώστε να εξασφαλίσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα την στρατηγική ασφάλεια της χώρας του.

Το πρώτο σημαντικό γεγονός στην Κίνα αφορά την επανεκλογή του Κινέζου προέδρου Σι, σε πείσμα του ότι υπερβαίνει το όριο των 68 ετών που θεωρείται ανεπίσημα ηλικία αποχώρησης. Το δεύτερο είναι ότι ο πρόεδρος Σι φρόντισε να ορίσει πιστούς του συμμάχους στο Πολιτικό Γραφείο και άλλες ζωτικές θέσεις για να διασφαλίσει τον έλεγχο του κόμματος και της χώρας. Το τρίτο και ίσως περισσότερο σημαντικό εστιάζεται στο ότι προωθεί σειρά μεγαλύτερων σε ηλικία εμπείρων στελεχών και λιγότερα νέα, που έχουν στενές σχέσεις μαζί του, δεδομένο που αποκαλύπτει ότι θα διεκδικήσει και άλλη θητεία. Προς το παρόν, λοιπόν, δεν ενδιαφέρεται να προετοιμάσει την διαδοχή του.

Οι κινήσεις του Πεκίνου

Με την ισχύ του διασφαλισμένη και σταθεροποιημένη στο εσωτερικό, στρέφεται πλέον προς τις εξωτερικές υποθέσεις της Κίνας. Προς το παρόν δεν ενδιαφέρεται να κινηθεί για την προσάρτηση της Ταϊβάν, αλλά έχει την δυνατότητα να προβεί σε σειρά ενεργειών για την υποστήριξη της Ρωσίας. Μία πρώτη προκύπτει από την επέκταση των πωλήσεων αμυντικού και τεχνολογικού εξοπλισμού, χωρίς να πιέζεται από την διαρροή κεφαλαίων, από την στιγμή που τα κεφάλαια της Δύσης, κάλλιστα αντικαθίστανται από ρωσικά. Μία δεύτερη πηγάζει από την μεγάλη διεύρυνση της αγοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από τους ρωσικούς ομίλους. Παράλληλα, τρίτη ενέργεια που έχει δρομολογηθεί αφορά την χρηματοοικονομική ενοποίηση της ομάδας των BRICS+, σχηματίζοντας έναν ισχυρό εναλλακτικό πυλώνα και την σπονδυλική στήλη ενός νέου συστήματος.

Με πιθανή μία σχετικά επιθετική αποστασιοποίηση της Κίνας από την Δύση, ο πρόεδρος Σι διαθέτει την απαιτούμενη ισχύ για να καταστρέψει την πίεση (μέσω των κυρώσεων) των Αμερικανών και Ευρωπαίων στη Ρωσία. Λογικά, πρόεδρος Σι θα αποφύγει τις ακραίες καταστάσεις και θα περιορίσει τις οποιεσδήποτε επιθετικές κινήσεις του. Ούτως ή άλλως στην μεγάλη ομιλία του στο 19ο Συνέδριο του Κόμματος τον Οκτώβριο του 2017, έχει αποσαφηνίσει τις προθέσεις του. Σε ό,τι αφορά στα τρέχοντα, πρώτον η Ρωσία έχει περιορισμένες επιλογές και δεύτερον η Κίνα αντιπαρατίθεται στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.

Ο πρόεδρος Πούτιν αντιλαμβάνεται πως διαθέτει την πολυτέλεια να αξιοποιήσει την δυναμική της Κίνας. Η δε κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, επιβάλλει τον τερματισμό της σύρραξης στην Ουκρανία. Όμως, η Ρωσία δεν δέχεται να εγκαταλείψει την Κριμαία και τις άλλες κατεχόμενες περιφέρειες στην ανατολική και νότια Ουκρανία, με συνέπεια οι πολεμικές επιχειρήσεις να συνεχίζονται χωρίς ορατό προς το παρόν τέλος. Αυτή η κατάσταση αφαιρεί από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους την απαιτούμενη ευελιξία για να στραφούν προς την Ασία, γεγονός που ευνοεί την Κίνα στην υλοποίηση των σχεδίων της.