Τρομοκρατία: Μοιάζει η Μόσχα με τη Βομβάη;

Χωρίς να μπορεί κάποιος να καταλήξει σε τελικά συμπεράσματα για την επίθεση της Μόσχας στη παρούσα φάση, εν τούτοις μερικές αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις και συσχετίσεις με προηγούμενη εμπειρία θα μπορούσαν να γίνουν. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η επίθεση της Μόσχας φαίνεται να είναι μία ακόμη περίπτωση όπου η διακρατική τρομοκρατία χρησιμοποιεί τον αποπροσανατολισμό, για να αποκρύψει τα πραγματικά κίνητρα της φρικιαστικής επίθεσης.

Μια παρόμοια αποδεδειγμένη περίπτωση αποπροσανατολισμού υπήρξε η τρομοκρατική επίθεση της Βομβάης το 2008. Τότε, ενώ οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν είχαν αναμειχθεί στην τρομοκρατική επίθεση των τζιχαντιστών, ωστόσο, είχαν μαζί προετοιμάσει από την πρώτη στιγμή ένα αντι-αφήγημα εξαπάτησης, όπου δήθεν την επίθεση οργάνωσαν υποτιθέμενοι ριζοσπάστες Ινδουιστές.

Μάλιστα, σαν μέρος αυτού του σχεδίου, ο Πακιστανο-Αμερικανός Daood Sayed Gilani, σύνδεσμος των μυστικών υπηρεσιών του Πακιστάν με τον με τζιχανιστικές ομάδες, σε επισκέψεις αναγνώρισης στη Βομβάη είχε προμηθευτεί τα Kalava (ιερά ινδουιστικά νήματα χεριού) που και οι εννέα τρομοκράτες επιδεικτικά φορούσαν κατά τη διάρκεια της επίθεσης όπου, σύμφωνα με το σχέδιο, κανένας “μάρτυρας του Ισλάμ”-τρομοκράτης δεν θα επιζούσε.

Όμως, ένας από αυτούς (Mohammed Ajmal Amir Kasab) συνελήφθη ζωντανός για να αποκαλύψει το σχέδιο της επίθεσης και την πραγματική ταυτότητα των δραστών. Εάν ο Kasab είχε προλάβει να αυτοκτονήσει, το σχέδιο Πακιστάν-τζιχαντιστών δεν θα είχε αποκαλυφθεί, και ο κόσμος θα είχε πιστέψει ότι Ινδουιστές ριζοσπάστες οργάνωσαν αυτό το τρομοκρατικό χτύπημα που στοίχισε τη ζωή σε 164 αθώους.

Τα αντι-αφηγήματα Κιέβου-Ουάσιγκτον 

Στη περίπτωση της Μόσχας, συγκεκριμένοι παράγοντες της ουκρανικής κρίσης, μένοντας πιστοί στην αντι-αφηγηματική παράδοση προηγούμενων περιστατικών και πριν ακόμα ολοκληρωθεί η επίθεση, άκριτα προώθησαν διάφορους ισχυρισμούς: Από το αποκρουστικό ότι πρόκειται για μια ψεύτικη επίθεση σκηνοθετημένη από τις ρωσικές αρχές (αντι-αφήγημα Κιέβου) έως την κατ’ αποκλειστικότητα απόδοση της ευθύνης στο “βολικό ένοχο” ISIS (αντι-αφήγημα Ουάσιγκτον).

Ήταν κάτι παραπάνω από προφανής η πρεμούρα να αποκλειστεί κάθε ευθύνη του καθεστώτος του Κιέβου. Αναπόφευκτα, δίνεται η εντύπωση ότι κάποιοι τρέχουν να προλάβουν τα γεγονότα ψάχνοντας εναγωνίως να βρουν ένα αντι-αφήγημα —όπως ακριβώς έγινε στη τρομοκρατική επίθεση της Βομβάης. Όλα αυτά για να αποκρυβεί ο πραγματικός ένοχος και το ουσιαστικό του κίνητρο που είναι να μεταφερθεί ο πόλεμος στο εσωτερικό της Ρωσίας, ώστε να την αποσταθεροποιήσει.

Μία νέα μορφή πολέμου

Η διακρατική τρομοκρατία του 21ου αιώνα θα πρέπει να θεωρείται ως μια μορφή πολέμου που εμπίπτει στο πλαίσιο της στρατιωτικής θεωρίας. Εισάγει μια στρατιωτικο-πολιτική στρατηγική, που μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν οι συνθήκες στο πολεμικό μέτωπο δεν είναι ευνοϊκές για το κράτος που μοιραία καταφεύγει σε αυτή. Ως παρακλάδι στρατηγίας, η διακρατική τρομοκρατία δίνει έμφαση στη δοκιμασία της ηθικής αντοχής του αντιπάλου και στον ψυχολογικό πόλεμο μέσω εγκλημάτων φρίκης. Η διακρατική τρομοκρατία έχει διάφορους στόχους που συνδέονται στενά με το κράτος που την υποκινεί. Μπορεί να στοχεύει στην αλλαγή του πολιτικού προσανατολισμού μιας κοινωνίας με τη βία, την ανασφάλεια στο εσωτερικό μιας χώρας, την ανατροπή μιας κυβέρνησης, ή τον επαναπροσδιορισμό μιας πολεμικής διένεξης.

Ο τρόπος που ένα κράτος προσεγγίζει τη διακρατική τρομοκρατία, γενικά απορρέει από την ευρύτερη αντίληψη του ότι η βία κατά αμάχων είναι ένα βασικό, νόμιμο εργαλείο επικράτησης της διεθνούς πολιτικής που πρέπει να εφαρμόζεται ή να χρηματοδοτείται σε εκείνα τα περιβάλλοντα όπου η χρήση βίας θα προωθούσε τα συμφέροντα του. Ως αποτέλεσμα, η προώθηση της διακρατικής τρομοκρατίας από ένα κράτος δυστυχώς δεν έχει ηθικές αναστολές σχετικά με την χρησιμοποίηση ξένων εγκληματικών ομάδων του χειρίστου είδους, αφού πρωταρχική σκέψη είναι ότι οι δραστηριότητες αυτών των ομάδων προάγουν τα κρατικά συμφέροντα.

Η διακρατική τρομοκρατία δε πρέπει να συγχέεται με τη διεθνή ισλαμική τρομοκρατία, αν και πολλές φορές τη χρησιμοποιεί ως προκάλυμμα. Π.χ., η επίθεση στη Μόσχα έχει σημαντικές διαφορές από τις γνωστές περιπτώσεις διεθνούς ισλαμικής τρομοκρατίας, οι οποίες ήταν επιθέσεις αυτοκτονία,  χωρίς καμία προσπάθεια διαφυγής, οι επιτιθέμενοι θεωρούσαν εαυτούς “μάρτυρες του Ισλάμ,” επιδίωξαν επιτόπου δημοσιότητα φροντίζοντας να προβάλλουν με εντυπωσιακό τρόπο τα “ιερά” κίνητρα τους (κραυγές “Αλλάχου Άκμπαρ” και “θάνατος στους άπιστους,” παντιέρες του Ισλαμικού κράτους, δημόσιες εκτελέσεις ομήρων), και δεν απέφυγαν τη μέχρι θανάτου αντιπαράθεση με τις τοπικές αρχές ασφαλείας.

Τί συνέβη στην Μόσχα

Η επίθεση στη Μόσχα δεν είχε καμία σχέση με τα παραπάνω προαναφερόμενα. Οι επιτιθέμενοι δεν έδειξαν καμία διάθεση να γίνουν “μάρτυρες του Ισλάμ,” δεν προέβησαν σε επίθεση αυτοκτονίας αλλά, αντιθέτως, ήσαν άτομα με πολεμική εμπειρία που βασίζονταν σε ένα οργανωμένο σχέδιο στρατιωτικής επιχείρησης: προετοιμασία-επιτόπια εκτέλεση-οδός διαφυγής. Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι αυτοί που επωφελούνται από το διακρατικό τρομοκρατικό χτύπημα στη Μόσχα είναι σίγουρα αυτοί που επιθυμούν τη διεύρυνση και επέκταση του ουκρανικού πολέμου.

O πόλεμος στην Ουκρανία αφήνει κακή κληρονομιά στη παγκόσμια κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της απαίσιας διακρατικής τρομοκρατίας. Επειδή η τελευταία θα γίνεται ολοένα και πιο διεθνική, γεωγραφικά διασπαρμένη και ιδεολογικά ποικιλόμορφη, οι άνομες μυστικές κρατικές υπηρεσίες κάθε είδους θα μπορούν να εφεύρουν ανάλογους τρόπους για να τη χρηματοδοτούν και να τη διευκολύνουν.

Κάτι τέτοιο δημιουργεί νέες αναδυόμενες τάσεις που είναι πολύ πιθανό να αμφισβητήσουν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ασφάλεια τα επόμενα χρόνια, για τους επιπλέον λόγους ότι οι περισσότερες χώρες φιλοξενούν ομάδες ατόμων που είναι εύκολο να στρατολογηθούν με σκοπό τη τρομοκρατία και το ότι σήμερα οι χώρες αυτές κυβερνώνται από τις πιο ανεπαρκείς πολιτικές ηγεσίες στην ιστορία τους.