Ποιοι παίζουν με την φωτιά στην Μολδαβία

Ο εμφύλιος, όπου οι κάτοικοι της Υπερδνειστερίας στήριξαν τους Γκαγκαούζους, και αντιστρόφως, έληξε σύντομα και η Υπερδνειστερία (περίπου 470.000, ρωσόφωνοι και ρωσόφιλοι αθροιστικά) αυτονομήθηκε, ενώ παράλληλα οι Γκαγκαούζοι (περίπου 140.000 πολίτες, τουρκόφωνοι, πλην όμως χριστιανοί ορθόδοξοι και ρωσόφιλοι) σχημάτισαν (μέχρι το 1994) την μη αναγνωρισμένη Δημοκρατία της Γκαγκαουζίας και που μετά το 1994 αναγνωρίσθηκαν ως “ειδική διοικητική-εδαφική οντότητα στη Δημοκρατία της Μολδαβίας”.  Στην πορεία στηρίχθηκαν και σε ρωσική, αλλά και σε τουρκική βοήθεια. Οι ρίζες τους ανάγονται στα Βαλκάνια και κατέφυγαν στη Βεσσαραβία κατά τους ρωσοτουρκικούς πολέμους. Η Μολδαβία έχει πληθυσμό 2,5 εκατομμύρια. 

Ο αρθρογράφος ανησυχεί για το πώς θα μπορούσε αυτή η ευάλωτη περιοχή να γίνει εργαλείο για παρενοχλήσεις προς τα εδάφη που έχουν καταλάβει οι Ρώσοι στην Ουκρανία και για το κόστος που θα είχε αυτό στο λαό της. Αναφέρεται στο διχασμό των Μολδαβών μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά και ειδικότερα στην ιδιόμορφη κοινότητα των ορθόδοξων χριστιανών-τουρκόφωνων Γκαγκαούζων (ζουν στα νοτιοδυτικά) αλλά και των κυρίως ρωσόφωνων κατοίκων της Υπερδνειστερίας.

Να αναφέρουμε παρεμπιπτόντως ότι η επικεφαλής των Γκαγκαούζων, η Ευγενία Γκουτσούλ, επισκέπτεται τη Μόσχα περίπου κάθε μήνα. Στην τελευταία της επίσκεψη υπέγραψε συμφωνία με τη μοσχοβίτικη τράπεζα Promsvyazbank για την εφαρμογή του ρωσικού συστήματος πληρωμών Mir στην επικράτεια της Γκαγκαουζίας, ώστε 26.000 συνταξιούχοι Γκαγκαούζοι να πληρώνονται μέσω αυτού. Στην προηγούμενη συνάντησή της με τον Πούτιν, η Γκουτσούλ συμφώνησε την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στη Γκαγκαουζία με προνομιακούς δασμούς, καθώς και την εξαγωγή στη Ρωσία με προνομιακούς όρους γεωργικών προϊόντων.

 

Οι ΗΠΑ και οι Ρουμάνοι

Ο Bryen αναλυτικά γράφει τα εξής: «Μεγάλα προβλήματα μπορεί να περιμένουν την μικρή Μολδαβία, την οποία αρχίζουν να ορέγονται ως αντιστάθμισμα στην αναδυόμενη ρωσική νίκη στην Ουκρανία. Δεν είναι σαφές αν μια τέτοια επιδίωξη της ΕΕ και των ΗΠΑ θα πετύχαινε. Ωστόσο, η Μολδαβία δεν είναι η πιο σταθερή χώρα στον κόσμο καθώς το έθνος είναι διχασμένο μεταξύ φιλοευρωπαϊκών και φιλορωσικών στοιχείων και αυτό δεν διευκολύνει την “χρήση” της.

»Ρουμανικές και αμερικανικές ειδικές δυνάμεις βρίσκονται αυτή την εποχή στην Μολδαβία για μια κοινή άσκηση που θα κρατήσει μέχρι τις 19 Απριλίου. Αυτές οι ασκήσεις δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά πλέον έχουν ένα χαρακτήρα επείγοντος λόγω της εξελισσόμενης κατάστασης στη γειτονική Ουκρανία.

»Σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Άμυνας της Μολδαβίας, «στόχος της άσκησης είναι η κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ μολδαβικών, ρουμανικών και αμερικανικών ειδικών δυνάμεων, καθώς και η αύξηση του επιπέδου διαλειτουργικότητας μεταξύ των σωμάτων που συμμετέχουν. Στη φετινή άσκηση θα παρευρεθούν επίσης εκπρόσωποι της Υπηρεσίας Κρατικής Προστασίας και Ασφάλειας της Μολδαβίας και των Ειδικών Δυνάμεών της».

»Οι ΗΠΑ προωθούν και υποστηρίζουν αυτό που αποκαλούν Στρατηγικό Διάλογο Μολδαβίας-ΗΠΑ στο Κισινάου, την πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Ο φερόμενος ως διάλογος αφορά σε πολλούς τομείς,  όπως της δικαιοσύνης, αλλά και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, των μέτρων κατά της διαφθοράς, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προώθησης ενός πλουραλιστικού περιβάλλοντος στα μέσα ενημέρωσης, της καταπολέμησης της παραπληροφόρησης, της ενεργειακής διαφοροποίησης, αλλά και του εκσυγχρονισμού και του μετασχηματισμού της άμυνας, της πολιτικής προστασίας, της διαχείρισης των συνόρων, της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της αντιμετώπισης εθνικών απειλών.

»Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαθέσει σχεδόν 320 εκατομμύρια στη Μολδαβία. Αυτή η βοήθεια περιλαμβάνει 30 εκατομμύρια δολάρια σε μη επιστρεπτέα δημοσιονομική στήριξη που εκταμιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2022 για αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν επίσης να διαθέσουν επιπλέον 300 εκατομμύρια δολάρια για ενεργειακή βοήθεια στη Μολδαβία “ώστε να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες που ανέκυψαν λόγω του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αλλά και για να ενισχύσουν την ενεργειακή ανθεκτικότητα και ασφάλεια της Μολδαβίας”, όπως αναφέρουν οι αμερικανικές υπηρεσίες».

Ουδετερότητα και βλέψεις

Ο Bryen γράφει ότι «επισήμως, η Μολδαβία υποτίθεται ότι είναι μια ουδέτερη χώρα. Γίνεται, όμως, λόγος για αλλαγή του συντάγματός της, ώστε να μπορέσει να ενταχθεί σε στρατιωτικές συμμαχίες και, ενδεχομένως, στο ΝΑΤΟ. Η κοινή εκπαίδευση με ξένες χώρες (ΗΠΑ και Ρουμανία) φαίνεται ότι παραβιάζει τις ισχύουσες συνταγματικές διατάξεις ουδετερότητας. Εν τω μεταξύ η Ρουμανία επιθυμεί διακαώς να ενισχύσει την στρατιωτική της σχέση με τη Μολδαβία και θέλει να αλλάξει το σύνταγμά της για να μπορεί, αν χρειασθεί, να επεμβαίνει και εκτός συνόρων.

»Η Ρουμανία προμηθεύει το 80-90% της ενέργειας της Μολδαβίας. Έχει κατασκευάσει έναν αγωγό φυσικού αερίου που συνδέει την μολδαβική πρωτεύουσα με τη Ρουμανία, και ο αγωγός χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από επιχορηγήσεις και δάνεια από την ευρωπαϊκή κοινότητα. Η Μολδαβία δεν λαμβάνει πλέον φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τη Ρουμανία, στη Μολδαβία ζουν 600.000 Ρουμάνοι και “η Ρουμανία θέλει να μπορεί να προστατεύει τους πολίτες της”. Η δε Μολδαβία είναι η δεύτερη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης μετά την Ουκρανία», γράφει ο Bryen και προσθέτει:

«Το 2022, το κατά κεφαλήν εισόδημα της Μολδαβίας ήταν 5.688 δολάρια και της Ουκρανίας ήταν 4.005 (πριν από τον τρέχοντα πόλεμο). Η Ανατολική Ευρώπη συνολικά έχει κατά κεφαλήν εισόδημα 11.855 $. Η μολδαβική γη απλώνεται στην περιοχή που κάποτε ήταν γνωστή ως Βεσσαραβία. Μεγάλο τμήμα του πληθυσμού είναι Ορθόδοξοι. Κάποτε υπήρχε εκεί μια μεγάλη και ακμάζουσα εβραϊκή κοινότητα. Ο πληθυσμός των Εβραίων στην πρωτεύουσα της Μολδαβίας, έφθανε το 46%. Όμως κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, εκτιμάται ότι 380.000–400.000 Εβραίοι πέθαναν σε περιοχές που ελέγχονταν τότε από τη Ρουμανία, όπως η Βεσσαραβία, η Μπουκοβίνα και η Υπερδνειστερία. Σήμερα, ζουν περίπου 15.000 Εβραίοι στη Μολδαβία και την Υπερδνειστερία.

»Στη Ρουμανία διαδραματίζεται μια διαρκής διαμάχη, με τη χώρα να χωρίζεται χονδρικά σε δύο στρατόπεδα: το στρατόπεδο υπέρ της ΕΕ από τη μία πλευρά και το φιλορωσικό στρατόπεδο από την άλλη. Επί του παρόντος, στην εξουσία βρίσκεται το στρατόπεδο υπέρ της ΕΕ», γράφει ο Bryen. «Έχει θέσει εκτός νόμου κόμματα και οργανώσεις της φιλορωσικής αντιπολίτευσης και έχει φυλακίσει ορισμένους από τους ηγέτες τους. Επιπλέον, το κυβερνών κόμμα έκλεισε 13 τηλεοπτικά και άλλα μέσα  ενημέρωσης με την αιτιολογία ότι έχουν σχέσεις με τη Ρωσία».

Υπερδνειστερία

«Η Υπερδνειστερία είναι μια αποσχισθείσα περιοχή, η οποία έχει τη δική της κυβέρνηση και στρατό. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Δνείστερου με πρωτεύουσα την Tiraspol. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε ότι η περιοχή αυτή βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Υπάρχει όντως μια στρατιωτική δύναμη στην Υπερδνειστερία, αλλά αποτελείται από μόνο 1.500 στρατιώτες», γράφει o Bryen.

»Ο στρατός της Υπερδνειστερίας αποτελείται από 21.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 16.000 είναι έφεδροι. Μεγάλο μέρος του εξοπλισμού του είναι απαρχαιωμένο. Συγκριτικά, η Μολδαβία έχει στρατό περίπου 70.000 εκ των οποίων οι 65.000 είναι έφεδροι. Για να επιχειρήσουν ξένα στρατεύματα από τη Μολδαβία στην Ουκρανία, θα πρέπει είτε να καταλάβουν την Υπερδνειστερία είτε, εναλλακτικά, να βάλουν στρατιωτικές δυνάμεις στη Γκαγκαουζία, κάτι που πιθανότατα θα πυροδοτούσε εμφύλιο πόλεμο στη χώρα.

»Στα μέσα Μαρτίου, το φιλοευρωπαϊκό κόμμα δεν επέτρεψε σε υποψηφίους της αντιπολίτευσης να συμμετάσχουν στις τοπικές ή εθνικές εκλογές. Ενδεικτική περίπτωση είναι αυτή της σημερινής εκλεγμένης κυβερνήτου της αυτόνομης περιφέρειας των Γκαγκαούζων, της Ευγενίας Γκουτσούλ. Η περιφέρεια αυτή στο νοτιοανατολικό τμήμα της Μολδαβίας, έχει ιδιαιτερότητες: είναι μεν τουρκόφωνη, αλλά οι Γκαγκαούζοι είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Η Γκουτσούλ ήταν μέλος του φιλορωσικού κόμματος που τέθηκε εκτός νόμου από την σημερινή κυβέρνηση. Δεν της επετράπη να κατέλθει στις εκλογές με το εκτός νόμου νόμου και κατήλθε ως ανεξάρτητη. Εξελέγη».

Και άλλοι ενδιαφέρονται για τη Μολδαβία

«Εν τω μεταξύ, άλλες χώρες δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για τη Μολδαβία», γράφει ο Bryen. «Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα: Οι Γερμανοί δεν έστειλαν στρατό, αλλά αστυνομικούς, και αυτοί ενίσχυσαν τα σύνορα της χώρας με την Ουκρανία. Η Γερμανία εντάχθηκε σε ένα έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ για να “υποστηρίξει την ασφάλεια της Μολδαβίας”, όπως καταγράφηκε επισήμως από την ΕΕ.

»Η αστυνομία θεωρητικά καταπολεμά το λαθρεμπόριο, αλλά σύμφωνα με καταγγελίες, μια βασική δουλειά της στα σύνορα είναι να εμποδίζει τους Ουκρανούς που θέλουν να αποφύγουν την στράτευση και να τους γυρίζει πίσω στην Ουκρανία, όπου αντιμετωπίζουν είτε ποινές φυλάκισης είτε τους στέλνουν στην πρώτη γραμμή. Εδώ βέβαια γεννάται το ερώτημα πώς συνάδει με τους ευρωπαϊκούς νόμους περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων αυτή η δραστηριότητα των Γερμανών αστυνομικών.

»Η δε Γαλλία ενεργοποιεί επίσης βασικές μονάδες της Λεγεώνας των Ξένων – πολλές από τις οποίες είναι επί του παρόντος άνεργες αφού εκδιώχθηκαν από αρκετές αφρικανικές χώρες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, 1.500 Γάλλοι στρατιώτες της Λεγεώνας των Ξένων είναι πιθανό να αναπτυχθούν είτε στην Ουκρανία είτε στη Μολδαβία, πιθανόν τον Μάιο ή τον Ιούνιο. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν εργάζεται υπερωρίες προσπαθώντας να εξασφαλίσει την υποστήριξη του ΝΑΤΟ για επέμβαση στην Ουκρανία».

Στρατηγική σημασία

«Η Μολδαβία από μόνη της δεν έχει στρατηγική σημασία», εκτιμά ο Bryen. «Ωστόσο, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο για την Οδησσό ή και την Κριμαία. Αυτό που φαίνεται να ετοιμάζεται στην Ευρώπη είναι κάποιο είδος Plan Β – στην ουσία, είναι η επόμενη κίνηση, εάν ο ουκρανικός στρατός καταρρεύσει. Οι Ευρωπαίοι ειδικοί και ορισμένοι αξιωματούχοι πιστεύουν ολοένα και περισσότερο ότι οι μέρες της Ουκρανίας ως ανεξάρτητης οντότητας μπορεί να πλησιάζουν στο τέλος τους.

»Οι Ρώσοι από πλευράς τους επιμένουν να θέλουν μια τεράστια ζώνη ασφαλείας, έναν κλοιό ασφαλείας, κάτι σαν υγειονομική ζώνη σε καραντίνα σε επιδημίες, για να αποτρέψει το ΝΑΤΟ από το να απειλήσει το ρωσικό έδαφος. Ένα σενάριο που ακούγεται για την μεταπολεμική κατάσταση στην περιοχή είναι ότι η Ουκρανία θα είναι σε κάποια έκταση προσαρτημένη στην Ρωσία και στο Κίεβο θα υπάρχει πλέον φιλορωσικό καθεστώς, ενώ κάποιοι φθάνουν στο σημείο να λένε ότι η δυτική Ουκρανία να καταλαμβάνεται από την Πολωνία.

»Το ΝΑΤΟ σίγουρα θα ήθελε να έχει ένα αντίβαρο σε μια ρωσική νίκη. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει, την επιστροφή της ουκρανικής πόλης Λβιβ στην Πολωνία, αλλά και μια προσπάθεια προστασίας της Οδησσού, πιθανόν και ένα σημείο παρενοχλήσεων προς την Κριμαία, που είναι ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία.

»Επομένως, η προετοιμασία της Μολδαβίας ως αναδυόμενη δυνητική στρατηγική, η αρχή ενός Plan B, φαίνεται λογική στη Δύση. Το πρόβλημα είναι ότι η Μολδαβία δεν διαθέτει ουσιαστική σταθερότητα. Αν οι Ρώσοι εντείνουν πραγματικά τις προσπάθειές τους σε αυτή τη χώρα, είναι πολύ πιθανόν οι φιλοευρωπαίοι να βρεθούν εκτός εξουσίας.

»Εναλλακτικά, η ΕΕ μέσω της Ρουμανίας και άλλων μπορεί να στείλει στρατεύματα για να εξασφαλίσει ότι το φιλοευρωπαϊκό καθεστώς που βρίσκεται τώρα στην εξουσία, δεν θα την χάσει. Όμως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσωτερική, ιδιαίτερα αιματηρή σύγκρουση», καταλήγει ο Bryen.