Εκλογές στη Λιθουανία

Ο απερχόμενος πρόεδρος Γκιτάνας Ναουσέντα, 60 ετών, που κατέρχεται ως ανεξάρτητος, θεωρείται φαβορί και αναμένεται να εξασφαλίσει μια δεύτερη πενταετή θητεία. Εκτιμάται ότι θα λάβει το 75% των ψήφων, αφού είχε εξασφαλίσει περίπου 44% στον πρώτο γύρο.

Αντίπαλός του είναι η 49χρονη πρωθυπουργός Ινγκρίντα Σιμονίτε, του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών, η οποία εξασφάλισε μόλις 20% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών πριν από δύο εβδομάδες. Διεκδικεί για δεύτερη φορά την προεδρία, μετά την ήττα της από τον Ναουσέντα στον δεύτερο γύρο των εκλογών του 2019.

Ο πρόεδρος της Λιθουανίας καθορίζει σε συνεργασία με την κυβέρνηση την εξωτερική πολιτική της χώρας και συμμετέχει στις συνόδους κορυφής της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Πρέπει να συμβουλεύεται την κυβέρνηση και να λαμβάνει την έγκριση του κοινοβουλίου για τον διορισμό υψηλόβαθμων αξιωματούχων.

Τόσο ο Ναουσέντα όσο και η Σιμονίτε θεωρούν επιβεβλημένη την αύξηση των αμυντικών δαπανών για την αντιμετώπιση της απειλής από τη Ρωσία. Η χώρα της Βαλτικής φοβάται ότι ενδεχομένως να είναι ο επόμενος στόχος της Μόσχας σε περίπτωση που η Ρωσία νικήσει στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η Λιθουανία, χώρα-μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, υποστηρίζει ιδιαίτερα την Ουκρανία και δαπανά μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της για την άμυνα και, συγκεκριμένα, το 2,75% του ΑΕΠ της. Η κυβέρνηση Σιμονίτε θέλει να αυξήσει το ποσοστό αυτό στο 3%.

Το Βίλνιους σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τους πόρους αυτούς για να αγοράσει άρματα μάχης, επιπλέον συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας και για να υποδεχθεί στο έδαφός της γερμανικά στρατεύματα. Το Βερολίνο σκοπεύει να τοποθετήσει περίπου 5.000 στρατιώτες στη Λιθουανία ως το 2027.

Η χώρα, περίπου 3 εκατομμυρίων κατοίκων και με έκταση περίπου τη μισή της Ελλάδας, συνορεύει με την Πολωνία, τη Λεττονία, την Λευκορωσία αλλά και με τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ. Βρέχεται (με μήκος ακτογραμμής μόλις  99 χιλιόμετρα) από τη Βαλτική Θάλασσα.

Ιστορία

Το πρώτο βασίλειο της περιοχής συγκροτήθηκε το 1253 και εχριστιανίσθηκε το1389. Κατά τον 14ο αιώνα, αποτέλεσε ως δουκάτο τη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη, έχοντας καταλάβει εδάφη της σημερινής Λευκορωσίας, Ουκρανιας, Πολωνίας και Ρωσίας. Το 1410 συμμαχώντας με τους Πολωνούς νίκησαν τη Γερμανία (τους Τεύτονες Ιππότες).

Ο Μέγας Δούκας, ο οποίος ήταν και ο βασιλιάς της Πολωνίας υπέταξε την Πρωσία και τοποθέτησε τον γιο του στους θρόνους της Τσεχίας και της Ουγγαρίας. Στο διάστημα 1492-1526, υπήρχε ένα πολιτικό σύστημα κρατών που κάλυπτε την Πολωνία (με υποτελείς την Πρωσία και το Πριγκιπάτο της Μολδαβίας), το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, την σημερινή Τσεχική Δημοκρατία και την Ουγγαρία. Το 1569, η Λιθουανία και η Πολωνία σχημάτισαν μια ένωση, την Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία. 

Εν συνεχεία αυξήθηκε η επιρροή των Πολωνών αριστοκρατών στην κοινοπολιτεία. Σταδιακά η κοινοπολιτεία παρήκμασε λόγω πολέμων αλλά και συγκρούσεων των ευγενών. Αν και έγινε το 1791 ενιαίο κράτος, που εγγυάτο την ενότητα και το αδιαίρετο της Πολωνίας και του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας, το σύνταγμα ίσχυσε μέχρι το 1793. Άρχισε τότε ο διαμελισμός της κοινοπολιτείας μεταξύ Ρωσίας, Αυστρίας και της τότε Πρωσίας -τα περισσότερα εδάφη της Πρωσίας σήμερα είναι μοιρασμένα στη Γερμανία και στην Πολωνία.

Για να απαλλαγούν από τη ρωσική κυριαρχία, το 1812 οι κυρίως Πολωνοί ευγενείς συμμάχησαν με το Ναπολέοντα. Για να εξαλείψουν οι τσάροι την πολωνική επιρροή, καθώς η γλώσσα των Πολωνών είχε επιβληθεί από καιρό ως επίσημη γλώσσα του Δουκάτου της Λιθουανίας, απαγορεύθηκε η εκτύπωση εντύπων με λατινικό αλφάβητο, κάτι που προκάλεσε την αντίσταση του καθολικού κλήρου και πολλών άλλων, που αγνόησαν τις κυριλλικές εκδόσεις και εισήγαγαν κρυφά από τη γειτονική Πρωσία βιβλία με λατινικούς χαρακτήρες. Το 1904, άρθηκε η απαγόρευση του λιθουανικού λατινικού αλφάβητου.

Το 1905 οι τσάροι έδωσαν το δικαίωμα οι Λιθουανοί να διδάσκονται τη γλώσσα τους. Δέκα χρόνια αργότερα η Λιθουανία κατακτήθηκε από τη Γερμανία και απαγορεύθηκαν τα λιθουανικά έντυπα. Το 1918 απελευθερώθηκε, όμως μέσα σε δύο χρόνια εν συνεχεία την κατέκτησαν στην ουσία και πάλι οι Πολωνοί.

Το 1926 ανέλαβε την εξουσία ο Αντάνας Σμετόνα που επεδίωκε την πλήρη ανεξαρτησία της Λιθουανίας. Το 1939 η χώρα δεν συμπεριελήφθη στο Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ, αλλά άτυπα θεωρήθηκε ότι ανήκε στη γερμανική σφαίρα επιρροής.  Η Πολωνία επέδωσε τελεσίγραφο στη Λιθουανία απαιτώντας την αναγνώριση της περιοχής της Βίλνα ως αναπόσπαστο τμήμα του πολωνικού κράτους και το 1939, η Λιθουανία έλαβε γερμανικό τελεσίγραφο που ζητούσε την περιοχή της Κλαϊπέντα. Η Λιθουανία αναγκάστηκε να δεχτεί και τα δύο τελεσίγραφα.

Καταλήφθηκε από τον Κόκκινο Στρατό τον Ιούνιο του 1940 και ενσωματώθηκε στη Σοβιετική Ένωση δύο μήνες αργότερα. Οι Γερμανοί την κατέλαβαν το 1941 και την κράτησαν υπό την κατοχή τους μέχρι και το 1944, οπότε επανακαταλήφθηκε από τη Σοβιετική Ένωση και έγινε ξανά σοσιαλιστική δημοκρατία.

Ανεξαρτοποιήθηκε το 1990. Το εθνικό τους νόμισμα λίτας αντικατέστησε το ρούβλι ως επίσημο νόμισμα το 1993. Έγινε μέλος του NATO στις 29 Μαρτίου 2004 και την 1η Μαΐου 2004 εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2009 η οικονομική κρίση προκάλεσε μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, LRT (Λιθουανικό Πρακτορείο Ειδήσεων) και HistoryReport