Γιορτάζουμε τη Μεταπολίτευση ή τη δημοκρατία;

Διότι ναι μεν έχουν περάσει 50 χρόνια από την έναρξή της, αλλά η ιστορική επέκτασή της ως έννοια και ιδεολόγημα μέχρι σήμερα λειτουργεί ως κολυμπήθρα του Σιλοάμ, όπου -όπως στη μπουγιαμπέσα- επικρατεί η αίσθηση πως όλα ένα είναι, πως όλοι ίδιοι είναι, πως δεν υπάρχει διέξοδος. Η προσέγγιση αυτή είναι συστημική και στηρίζεται από συστημικούς διανοούμενους και ακαδημαϊκούς.

Κι εδώ εντοπίζεται κι ένα επιστημολογικό φάουλ. Διότι και η έννοια και το ιδεολόγημα της Μεταπολίτευσης για να αξιολογηθεί χρειάζεται κάπου να τελειώνει. Το ερώτημα –κι αυτό δεν έχει απαντηθεί από το σκοτεινό σύστημα- είναι πότε τέλειωσε η Μεταπολίτευση;

Τέλειωσε το 1981, οπότε με την εναλλαγή στην κυβέρνηση τεκμηριώθηκε το δημοκρατικό σύστημα που είχε στο μεταξύ απαλλαγεί από την βασιλεία και τα σταγονίδια; Ή μήπως τέλειωσε επειδή εκείνη τη χρονιά γίναμε δεκτοί στην ΕΟΚ; Μήπως όμως τέλειωσε το 1990; Ή καλύτερα την περίοδο 1999-2000 όταν με το κραχ του χρηματιστηρίου η ελληνική κοινωνία έλαβε το πτυχίο της στα ανώτατα χρηματο-οικονομικά πληρώνοντάς το με το σύνολο της λαϊκής αποταμίευσης; Ή μήπως τελικά το 2002 με την ένταξη στην ευρωζώνη; Ή καλύτερα το 2004 με το μεγαλείο της ολυμπιακής οργάνωσης; Ή ακόμα καλύτερα με τη χρεοκοπία του 2009-2010; …κ.ο.κ.

Το πότε λοιπόν τέλειωσε η περιβόητη Μεταπολίτευση έχει σημασία γιατί έτσι δημιουργείται και το ιστορικό πλαίσιο αξιολόγησής της. Αν δεν έχει τελειώσει, σημαίνει ότι υπάρχει μια εκκρεμότητα που δεν μας επιτρέπει να μιλάμε για κανονική δημοκρατία, αλλά ακόμα για μια μετάβαση που δεν έχει ολοκληρωθεί.

Ως Μεταπολίτευση εννοούμε την επάνοδο στη δημοκρατία στις 24 Ιουλίου 1974 μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών που ήταν αποτέλεσμα της προδοσίας της Κύπρου και το χρονικό διάστημα που ακολούθησε, το οποίο χαρακτηρίστηκε από μια βαθιά πολιτική αλλαγή, κυρίως με το δημοψήφισμα που κατάργησε τη βασιλεία και την υιοθέτηση του συστήματος της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, με φιλοδυτική κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής.

Θα έχουμε και το 2074 ακόμα Μεταπολίτευση;

Το ερώτημα μάλλον είναι σωστό, διότι η φαινομενολογία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος μπορεί να είναι υπαρκτή, αλλά παραμένει στο επιφανειακό επίπεδο του φαινομένου, δεν τεκμηριώνει την καλή λειτουργία του. Αν από την άλλη δεν προσδιορίσουμε επίσημα το τέλος της Μεταπολίτευσης, αναφύονται μια σειρά άλλα ερωτήματα, όπως: Θα έχουμε και το 2074 ακόμα Μεταπολίτευση; Θα γιορτάσουμε τα 100 χρόνια της; Και γιατί να μη γιορτάσουμε κάτι πιο συγκεκριμένο και αποκαλυπτικό, 100 χρόνια δημοκρατίας;

Και γιατί να μην γιορτάσουμε τώρα τα 50 χρόνια δημοκρατίας, αλλά της Μεταπολίτευσης; Η απάντηση είναι απλή: γιατί αν γιορτάζαμε την επέτειο της δημοκρατίας θα αισθανόμαστε τουλάχιστον άβολα για τα “επιτεύγματά” της, καθώς οι δημοκρατικοί θεσμοί υπολειτουργούν και είναι ευάλωτοι στη διαπλοκή, το πολιτικό σύστημα είναι υποταγμένο στα συμφέροντα και στις αγορές, το κοινωνικό κράτος έχει δραματικά συρρικνωθεί και οι κοινωνικές ανισότητες έχουν αυξηθεί σε σημείο που να δοκιμάζεται η κοινωνική συνοχή.

Πώς να γιορτάσεις τα 50 χρόνια της Δημοκρατίας με το pretador, τις υποκλοπές, τις παρακολουθήσεις υπουργών και της στρατιωτικής ηγεσίας; Πώς να γιορτάσεις τα 50 χρόνια της Δημοκρατίας με την μαφιόζικη συγκάλυψη της τραγωδίας των Τεμπών; Η δημοκρατία καταγράφει, ας μην το ξεχνάμε, και μία χρεοκοπία στο ενεργητικό της και διεθνή έλεγχο της οικονομίας για 99 χρόνια. Από εκεί και πέρα χρειάζονται απαντήσεις σοβαρές και αυτοκριτική από τις παρατάξεις και τα κόμματα που δεν τολμούν να μπουν σε καμιά ουσία, αλλά ενίοτε λένε ένα mea culpa και καθαρίζουν.

Η εθνική ανεξαρτησία είναι κατ’ ευφημισμόν. Η χώρα είναι υπό τη συνεχή απειλή της Τουρκίας, η Κύπρος της ΕΕ με το μισό της έδαφος υπό κατοχή, και τις κυβερνήσεις να πουλάνε τα ασημικά του λαού σε ξένα ή ιδιωτικά συμφέροντα (πχ Λάρκο, με το στρατηγικό νικέλιο). Η χώρα είναι στον πάτο όλων των δεικτών της ΕΕ, οι μαθητές της στον πάτο της έρευνας PISA, ελέγχεται για το κράτος δικαίου, ενώ πρωταγωνιστεί στο χρέος, στη διαπλοκή, στην διαφθορά, στον έλεγχο της δημοσιογραφίας και των ΜΜΕ, στις γυναικοκτονίες, στους τζίρους των τυχερών παιγνιδιών και στην ακρίβεια…