Mαθήματα από το Ισραήλ για τον πόλεμο των drones

Η Ρωσία αρχικά παράβλεψε τα drones, αλλά στη συνέχεια ενέτεινε τις προσπάθειές της για να τα εντάξει. Το ίδιο έχουν κάνει η Κίνα και οι ΗΠΑ. Πρόσφατα, ο αμερικανικό στρατός ανακοίνωσε σχέδια για την χρήση μικρών drones από μονάδες πεζικού. Ωστόσο, η διαδρομή προς την αποτελεσματική ενσωμάτωση των drones σε σχηματισμό μάχης δεν είναι γραμμική.

Υπάρχουν πολλά μοντέλα και μέθοδοι χρήσης. Ενώ τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Ουκρανία, υπάρχει και το Ισραήλ που έχει εκτεταμένη εμπειρία με μικρά drones. Η εκστρατεία του στη Γάζα έχει προκαλέσει τεράστιες απώλειες αμάχων. Η χρήση drones σε τέτοιες επιχειρήσεις μπορεί να περιορίσει τις παράπλευρες απώλειες αμάχων.

Τα drones χρησιμεύουν για πλήγματα σε στρατηγικούς στόχους (μεγαλύτερα σε μέγεθος). Επίσης, για να λειτουργούν σαν μάτια του πεζικού στο πεδίο και για χρήση σε ειδικές επιχειρήσεις. Το Ισραήλ, μάλιστα, ανέπτυξε μια εξειδικευμένη μονάδα που δοκίμαζε και χρησιμοποιούσε όλους τους τύπους drones και στη συνέχεια τα διοχέτευε σε άλλες μονάδες. Το Ισραήλ ήταν πρωτοπόρο στα drones από τη δεκαετία 1980 και έκτοτε παραμένει στην πρώτη γραμμή.

Στη δεκαετία 2000 εισήγαγε το Skylark, ένα μικρό αναγνωριστικό drone που λειτουργεί σε στενή υποστήριξη και υπό τη διοίκηση των επίγειων μονάδων. Ακόμη και τότε, ωστόσο, τα drones προορίζονταν για δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων. Η μαζική χρήση, όμως, έγινε πρόσφατα, στον πόλεμο της Γάζας. Τώρα, «τα drones πολλαπλασιάζονται σαν θηριοτροφείο ζώων σε όλα τα επίπεδα του στρατού» (μοντέλα όπως το Lanius, Maoz, Ninox, Wolverine και Rhino).

Οι μοναδικές προκλήσεις του πολέμου στη Γάζα με μάχες υψηλής έντασης σε ένα μείγμα αστικού και υπόγειου περιβάλλοντος κορεσμένου από πολίτες απαιτούσαν γρήγορες λύσεις. Για την ευελιξία που προσφέρουν, τα τακτικά drones εισήχθησαν γρήγορα σε μονάδες μάχης, μετατρεπόμενα σε προέκταση μίας διμοιρίας. Βλέπουν πέρα από την επόμενη γωνία στην αστική ζούγκλα, εξερευνούν ένα υπόγειο συγκρότημα, προσφέρουν πυρά κάλυψης από απροσδόκητη γωνία, σπάνε ένα παράθυρο ή χρησιμοποιούνται σαν κατευθυνόμενοι πύραυλοι.

Τα “φαντάσματα”

Οι μονάδες άρχισαν να χρησιμοποιούν μικρά drones για αρχική αναγνώριση πριν προχωρήσουν, για αναζήτηση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών, για αναγνώριση θέσεων του εχθρού και για άμεση εξέταση κτιρίων ή ύποπτων υποδομών. Κατά τον εντοπισμό τρομοκρατών τα drones κατευθύνουν πυρά, ή σε ορισμένες περιπτώσεις επικοινωνούν με όσους θέλουν να παραδοθούν. Χρησιμοποιείται ακόμη και λογισμικό χαρτογράφησης και ανάλυσης για να ενημερώσει τα επιθετικά και αμυντικά σχέδια μάχης καθώς το έδαφος αλλάζει γρήγορα εν μέσω καταστροφών. Οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες από τα κάτω απέδειξαν τη χρησιμότητα αυτών των πλατφορμών, προκαλώντας τον στρατό να παρέχει τυποποιημένες λύσεις.

Το Ισραήλ εκτελούσε πιλοτικά προγράμματα για εφαρμογές μικρών drones. Στη Γάζα πειραματικές προσεγγίσεις δοκιμάστηκαν και εξαπλώθηκαν σαν πυρκαγιά. Η κορύφωση των πειραματισμών προήλθε από τη μονάδα Refaim (Φαντάσματα), που ιδρύθηκε σαν πολυδιάστατη μονάδα, πολύ πριν από αυτόν τον πόλεμο. Οι ισραηλινές μονάδες δεν έχουν πολλές δυνατότητες συνδυασμένων όπλων. Για παράδειγμα, οι τεθωρακισμένες μονάδες δεν διαθέτουν δυνατότητες πεζικού ή εγγύς εναέριας υποστήριξης με αποτέλεσμα να είχαν δυσκολίες στον συντονισμό σε πολύπλοκες επιχειρήσεις.

Μόνο η μονάδα “Φαντάσματα” συγχωνεύει λειτουργίες σε μια ενιαία μονάδα αιχμής. Επιπλέον, λαμβάνει νέα εργαλεία για επιτόπια δοκιμή και βελτίωση. Καινοτόμησε, μάλιστα, για να ενσωματώσει μικρά drones σε αυτόνομες επίγειες δυνάμεις, επιτρέποντάς τους να περικυκλώνουν αποτελεσματικά εχθρικές δυνάμεις, αναγνωρίζοντας, στοχεύοντας και εξουδετερώνοντας με drones αντί να βασίζονται σε άλλες μονάδες. Αυτή η προσέγγιση εξαπλώθηκε γρήγορα στον υπόλοιπο στρατό κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Γάζα.

Η πιο κοινή χρήση μικρών drones στις περισσότερες μάχες είναι για πληροφορίες, επιτήρηση και αναγνώριση. Όλες οι επίγειες ισραηλινές δυνάμεις είναι εξοπλισμένες με drones Maoz, τα οποία έκαναν το ντεμπούτο τους ένα μήνα πριν από τον πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ, κατά τη διάρκεια της επιδρομής στο προσφυγικό στρατόπεδο Τζενίν. Αν και τεχνικά είναι ένα περιπλανώμενο πυρομαχικό, η διάκριση μεταξύ αυτών και των drones για πληροφορίες, επιτήρηση και αναγνώριση στενεύει, καθώς τα οπλισμένα διαθέτουν κάμερες και άλλους αισθητήρες και χρησιμοποιούνται εύκολα και ως πλατφόρμες αναγνώρισης.

Αστικός και υπόγειος πόλεμος

Το Ισραήλ χρησιμοποιεί επίσης drones για να επαληθεύσει τον αριθμό και την ταυτότητα των στόχων που εξουδετερώθηκαν. Στη Γάζα, που υπάρχει ανθρωπιστική καταστροφή και πόλεμος πληροφοριών σχετικά με τον αριθμό των απωλειών αμάχων, αυτή η ικανότητα είναι ζωτική. Επιπλέον, οι Ισραηλινοί χρησιμοποίησαν μικρά drones με ηχεία για να προτρέπουν αμάχους να εκκενώσουν περιοχές πριν από μία εισβολή σε πόλεις και συνοικίες.

Tα drones βελτιώνουν τη δυνατότητα επιβίωσης μίας μονάδας. Τα αποκαλούμενα Mini-Drones είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε δομημένα και παγιδευμένα περιβάλλοντα. Συλλέγουν πληροφορίες, ερευνούν και κάνουν αναγνώριση σε στενούς χώρους, χαρτογραφούν ό,τι βρίσκεται μπροστά, ανιχνεύουν και προσδιορίζουν αντικείμενα, εντοπίζουν οπλισμένους και εκκαθαρίζουν εμπόδια, προειδοποιώντας για ενέδρες.

Οι μάχες στη Γάζα διεξάγονται κυρίως σε πόλεις και σήραγγες. Αυτά τα περιβάλλοντα είναι περίπλοκα, υπερφορτωμένα και αμφισβητούμενα. Οι πόλεις παρέχουν εξαιρετική κάλυψη για ενσωματωμένους μαχητές. Η μάχη σε τούνελ είναι εξαιρετικά επικίνδυνη με περιορισμένη όραση, περιορισμένη και διοχετευμένη κίνηση και παγίδες, δεδομένου ότι πολλά εξαρτήματα επικοινωνιών και συσκευές πλοήγησης δεν λειτουργούν υπόγεια.

Οι Ισραηλινοί δοκίμασαν πολλές μεθόδους για να εξερευνήσουν, να ναρκοθετήσουν και να διαλύσουν το “Μετρό της Γάζας”, που αποτελείται από 500 χλμ τούνελ. Από παρατηρήσεις των μονάδων σκύλων Oketz, των υπόγειων καταδρομέων Samur και της ομάδας μηχανικών μάχης Yahalom, έμαθαν γρήγορα ότι τα μικρά τετρακόπτερα ήταν τα φθηνότερα και πιο αποτελεσματικά μέσα. Κάποια έχουν καλυμμένους ρότορες για να αποτρέψουν ζημιά από επαφή με τοίχους, επιτρέποντάς τους να χωρέσουν σε στενούς χώρους.

Τα drones μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως αναμεταδότες επικοινωνιών σε υπόγεια με υποβαθμισμένο σήμα. Επιπλέον, τα drones που επιχειρούν σε αστικά περιβάλλοντα όπως τα Xtender και Wolverine, μπορούν να μεταφέρει ραντάρ ανίχνευσης όπισθεν τοίχου. Μπορούν επίσης να τοποθετήσουν εκρηκτικές γομώσεις για διάρρηξη θηρών ή να αρπάξουν και να απομακρύνουν εκρηκτικά. Το μικρότερο Maoz μπορεί να ταυτοποιήσει, να ακολουθήσει και να χτυπήσει τρομοκράτες ακόμη και σε κινούμενα οχήματα.

Στον κυβερνοχώρο

Το 2022 οι Ισραηλινοί δοκίμασαν σε άσκηση με ζωντανά πυρά τις δυνατότητες drones σε κυβερνοπόλεμο. Μιμούμενος ηλεκτρονικά πύργους κινητής τηλεφωνίας, ένας σχηματισμός από τετρακόπτερα αιωρείτο πάνω από κτίρια και ξεγελούσε τηλέφωνα για να συνδεθούν και να κατεβάσουν ένα λογισμικό. Αυτό επέτρεπε στον στρατό να προσδιορίσει γρήγορα εάν αντίπαλοι μαχητές βρίσκονται στο κτίριο. Η εξέταση της ανάπτυξης και χρήσης drones από το Ισραήλ αποκαλύπτει προκλήσεις για την ενσωμάτωσή τους σε σχηματισμούς μάχης και δείχνει τρόπους να ξεπεραστούν.

Αν και τα μικρά drones είναι και εμπορικά μοντέλα, οι Ισραηλινοί προσπαθούν να τυποποιήσουν τα drones που χρησιμοποιούν, επειδή αυτό επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής τους και ελαχιστοποιεί τα λάθη, διευκολύνοντας τη συνεργασία μεταξύ μονάδων. Τα αμιγώς εμπορικά μοντέλα είναι κατάλληλα για ορισμένες αποστολές, αλλά εκεί που απαιτείται αξιόπιστη κι ανθεκτική απόδοση, τα εμπορικά μοντέλα υποβάλλονται σε μετατροπές.

Γι’ αυτό και έχει κινητοποιηθεί η αμυντική βιομηχανία για να λύσει το πρόβλημα με αποδεκτό κόστος. Το Ισραήλ έχει πηγές από δυτικά κράτη και συνεργάζεται με νεοφυείς επιχειρήσεις, παραγγέλνοντας πιλοτικά έργα μικρής κλίμακας, παρέχοντας έγκαιρη και ακριβή ανατροφοδότηση. Ακόμη και κάτω από αυτές τις συνθήκες, όμως, η δημιουργία μιας καινοτόμου αμυντικής νεοφυούς επιχείρησης είναι δύσκολη. Η αγορά είναι ήδη γεμάτη με μεγάλες επιχειρήσεις και ο κλάδος είναι ρυθμισμένος, πολύπλοκος, ακριβός και συχνά αργοκίνητος. Επιπλέον, για να διατηρηθεί ένα απόθεμα περισσότερων αναλώσιμων drones, οι δρόμοι απόκτησης πρέπει να είναι σύντομοι και ταχύτεροι από τη βαριά στρατιωτική τεχνολογία.

Η ικανότητα επιβίωσης των μικρών drones είναι χαμηλή για να μεγιστοποιηθεί η επιβίωση ανθρώπων. Η Ουκρανία χάνει περίπου 10.000 drones το μήνα! Η τιμή ανά μονάδα, λοιπόν, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών αναβαθμίσεων ή αρθρωτών πακέτων, πρέπει να είναι υποφερτή. Ισραηλινοί έφεδροι απέκτησαν τρία σκυλιά-ρομπότ από την Ghost Robotics, χρησιμοποιώντας κεφάλαια από δωρεές στην αρχή του πολέμου Χαμάς-Ισραήλ για να εξερευνήσουν σήραγγες και να ελέγξουν τα σύνορα. Μόνο τρία, γιατί η τιμή των $ 130.000 ανά μονάδα γίνεται απαγορευτική για αγορά μεγαλύτερου αριθμού. Εκτός από τη βιωσιμότητα της τιμής αγοράς, το κόστος συντήρησης για τη μηχανική φθορά δεν πρέπει να είναι απαγορευτικό για ένα πρόγραμμα drones.

Τα εχθρικά drones

Οι στρατοί αξιοποιούν τα drones, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουν τα drones των αντιπάλων. Οι λύσεις αντί-drones έχουν, λοιπόν, επείγοντα χαρακτήρα. Επιπλέον, οι στρατοί πρέπει να βρουν τρόπους διάκρισης των δικών τους από τα εχθρικά drones. Η αρχική λύση του Ισραήλ ήταν να υποχρεώσει τους ιδιοκτήτες πολιτικών drones να καταγραφούν και να πραγματοποιούν απομακρυσμένες αναγνωρίσεις σε πραγματικό χρόνο. Αν και δε είναι σαφές πώς επιτεύχθηκε, το Ισραήλ έχει υποβαθμίσει τις επιθέσεις της Χαμάς με drones, ίσως αναπτύσσοντας παρεμβολείς σημάτων.

Πάντως, υπήρξε στη Γάζα κατά λάθος κατάρριψη φίλιων drones από Ισραηλινούς. Το πρόβλημα εξετάζεται, αλλά λύση προς το παρόν δεν έχει βρεθεί, ούτε με την χρήση συσκευών IFF. Ένα δεύτερο πρόβλημα στη Γάζα είναι πώς οι Ισραηλινοί να φορτίσουν τα drones τους στη ζώνη επιχειρήσεων. Τα μικρά drones είναι φθηνότερα και περισσότερα από τα μεγαλύτερα, αλλά συνήθως έχουν λιγότερη αντοχή και υπάρχει όριο στο πόσες μπαταρίες μπορούν να μεταφέρουν οι στρατιώτες πάνω τους. Χρησιμοποιώντας εμπορικές γεννήτριες και τρισδιάστατα εκτυπωμένα καλώδια διπλασίασαν τον ρυθμό φόρτισης. Μία ταξιαρχία ανέπτυξε αδιαβροχοποίηση, φορτιστές τσέπης και αναδιπλούμενους ηλιακούς συλλέκτες για να προσθέσει στην παροχή ενέργειας.

Η ενσωμάτωση τακτικών drones στις χερσαίες δυνάμεις δεν θα γίνει εύκολα. Απαιτεί κατανομή πόρων, αλλαγή στο δόγμα, νέα και ενημερωμένη εκπαίδευση. Ενώ οι περιπτώσεις της Ουκρανίας, της Ρωσίας και του Ισραήλ είναι διδακτικές, κάθε στρατός καλείται να ενσωματώσει τα drones στις δικές του μονάδες με βάση τις δομές και τη στρατιωτική κουλτούρα του. Άρα, οφείλει να διαμορφώσει τον δικό του δρόμο.