Ο Έλληνας σημαιοφόρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 ήταν ένας ήρωας

Στη Θεσσαλονίκη, ο Γεώργιος Καλαμποκίδης, ως απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής, επιστρατεύεται και του απονέμεται ο βαθμός του Αρχικελευστή. Επειδή όμως ήταν λαμπρός ιστιοπλόος στον Άρη Θεσσαλονίκης και ήξερε από ναυτική τέχνη, του δόθηκε η ειδικότητα του Αρμενιστή. Εκπαιδεύτηκε στην ναρκαλιεία, μια εξειδίκευση που θα αξιοποιήσει αργότερα, λόγω ανάγκης εκτέλεσης επιχειρήσεων ναρκοπολέμου.

Λόγω της προέλασης του στρατού μας στο Αλβανικό μέτωπο, δημιουργήθηκε μια προκεχωρημένη βάση στους Άγιους Σαράντα, όπου σχηματίστηκε και η Ναυτική Διοίκησης Βορείου Ηπείρου (ΝΔΒΗ) στην οποία μετατέθηκε ο Καλαμποκίδης. Η Ναυτική Διοίκηση, εκτός της λειτουργίας του λιμένα, ήταν επιφορτισμένη και με την άμυνα της περιοχής και με τον έλεγχο των βόρειων προσβάσεων του στενού Ηπείρου-Κερκύρας. Διέθετε το Ναρκαλιευτικό Στρυμών, το ναρκαλιευτικό Ταξιάρχης, την ανεμότρατα Αγία Παρασκευή, το ατμήλατο ρυμουλκό Άγιος Σπυρίδων και ένα μικρό βοηθητικό για την κίνηση Λιμένος.

Όμως, για την ασφαλή λειτουργία των θαλασσίων γραμμών επικοινωνιών, ήταν απαραίτητη η επίταξη και η πρόχειρη μετατροπή σε ναρκαλιευτικά, επιπλέον αλιευτικών, από αυτά που είχαν συρόμενα εργαλεία. Στο έργο αυτό πρωτεργάτης ήταν ο Αρχικελευστής Καλαμποκίδης που με την εποπτεία του μετασκευάστηκαν μια ανεμότρατα και πέντε μηχανότρατες. Έκτοτε, κάθε βράδυ γινόταν γριπίσεις στην περιοχή, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφαλής χρήση των λιμανιών και η ναυσιπλοΐα από τη Κέρκυρα μέχρι τη Χειμάρα.

Την 1/3/1941 που διατάχθηκε η χρησιμοποίηση του όρμου Πανόρμου στη Χειμάρρα, για ανεφοδιασμό των υποβρυχίων που επιχειρούσαν στην Αδριατική, εστάλησαν δύο μικρά ναρκαλιευτικά. Στο ένα το “Ταξιάρχης”, επέβη ως κυβερνήτης ο Έφεδρος Σημαιοφόρος Σπυρομήλιος και στο άλλο το “Αγγελική” ο Καλαμποκίδης. Ο οπλισμός του πρώτου ήταν ένα φορητό πολυβόλο και του άλλου μόνο το περίστροφο του Καλαμποκίδη.

Λίγο μετά την έναρξη της γρίππισης, εντόπισαν ένα ιταλικό πλοίο επιφανείας, ενώ γύρω στα μεσάνυχτα «υποβρύχιον τι ανεδύθη».
Τα πλοία μας ενεπλάκησαν συνεπώς σε ένα αγώνα με εχθρικά πολεμικά, δυσαναλόγως ισχυρότερα. Η ανταλλαγή πυρών διήρκεσε μόνο 10 λεπτά, με τα πληρώματα να επιδεικνύουν αξιοθαύμαστη ανδρεία. Μετά τα πλοία χάθηκαν.

Από τα πυρά αυτά τα ναρκαλιευτικά μας ουδεμία ζημιά υπέστησαν οι δε κυβερνήτες τους, κατόρθωσαν με τη ναυτική τους ικανότητα, να τα οδηγήσουν στη βάση τους. Για τη δράση αυτή, οι κυβερνήτες τους παρασημοφορήθηκαν, ο μεν Σπυρομήλιος με τον Πολεμικό Σταυρό Α’ Τάξεως, ο δε Καλαμποκίδης με το Πολεμικό Σταυρό Β’ Τάξεως.

Μετά την εκκένωση των Αγίων Σαράντα, 18/4/1941, όλοι μετέβησαν μέσω Ηγουμενίτσας και Πρέβεζας στη Πάτρα. Στις 24 Απριλίου όλο το προσωπικό έλαβε άδεια. Όμως, οι Έφεδροι Σημαιοφόροι Σπυρομήλιος και Καλαμποκίδης, πήγαν στην Καλαμάτα και από εκεί διεκπεραιώθηκαν πρώτα στην Κρήτη και μετά στην Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος θα συνεχιζόταν γι’ αυτούς…

Η επιχείρηση “Αnglo”

Τα ιταλικά αεροπλάνα από τα αεροδρόμια της Ρόδου ήταν μεγάλο πρόβλημα για τις συμμαχικές δυνάμεις και γι’ αυτό είχαν στοχοποιηθεί. Οι Άγγλοι, αφού έκαναν αρκετές ανεπιτυχείς απόπειρες καταστροφής τους, αποφάσισαν την εκτέλεση μιας καταδρομικής ενέργειας, με την κωδική ονομασία “Αnglo”.

Η επιχείρηση αυτή έγινε από οκτώ Βρετανούς καταδρομείς της 1ης ομάδας SBS, δύο Έλληνες Αξιωματικούς και δύο Δωδεκανησιακής καταγωγής στρατιώτες. Τέλη Αυγούστου του 1942, η ομάδα  μεταφέρθηκε με το ελληνικό υποβρύχιο Παπανικολής από τη Βηρυτό στη Ρόδο, με αποστολή την προσβολή των αεροδρομίων Μαριτσών και Καλάθου.

Το βράδυ της 4ης Σεπτεμβρίου η ομάδα αποβιβάστηκε στην παραλία Αγάθη και με το που ξημέρωσε ξεκίνησαν για να κάνουν ταυτόχρονες ανατινάξεις στις 2 το πρωί της 13/9, επειδή τότε δεν θα είχε φεγγάρι και επειδή προβλεπόταν άστατος καιρός. Μία ομάδα πέντε ατόμων υπό τον υπολοχαγό Σάδερλαντ κατευθύνθηκε στο αεροδρόμιο Καλάθου και μια άλλη με επτά άτομα υπό τον λοχαγό Άλλοτ, στο αεροδρόμιο των Μαριτσών. Ο Καλαμποκίδης εντάχθηκε στην ομάδα του Σάδερλαντ, ενώ ο λοχαγός Τσούκας τους περίμενε στο σημείο “ανασυγκρότησης”.

Η ομάδα του Σάδερλαντ, έφτασε στο αεροδρόμιο στον Κάλαθο τη νύχτα της 11/12 και μετά χωρίστηκε σε δύο υπο-ομάδες. Η μία ομάδα με επικεφαλής τον έφεδρο Σημαιοφόρο Καλαμποκίδη και μέλη τον λοχία Μος και τον στρατιώτη Σάββα, τοποθέτησαν τα εκρηκτικά στα αεροσκάφη που ήταν κοντά στην ακτή, ενώ ο υπολοχαγός Σάδερλαντ και ο πεζοναύτης Ντάγκαν πήγαν στα αεροπλάνα της αντίθετης πλευράς.

Όμως κατά την αποχώρηση τους εντοπίστηκαν από ένα σκοπό, τον στρατιώτη Falone Camillo, ο οποίος μόλις άκουσε να του λένε σε άπταιστα ιταλικά πως αν φωνάξει θα τον σκοτώσουν, “πάγωσε”. Μόλις συνήλθε, ενημέρωσε για το συμβάν, αλλά ήταν αργά. Οι σαμποτέρ είχαν εξαφανιστεί. Σημάνθηκε γενικός συναγερμός, αλλά σχεδόν ταυτόχρονα ξεκίνησαν οι εκρήξεις που κατέστρεψαν ολοσχερώς επτά αεροπλάνα, ενώ έξι υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Από τα άτομα της ομάδας αυτής, μόνο οι Σάδερλαντ και Ντάγκαν διέφυγαν και έφτασαν στην ακτή, απ’ όπου τους παρέλαβε την επομένη το υποβρύχιο, ενώ οι υπόλοιποι τρείς συνελήφθησαν. Η δεύτερη ομάδα υπό τον λοχαγό Άιλοτ, έφτασαν στο αεροδρόμιο Μαριτσών τη νύχτα 12/13 Σεπτεμβρίου. Την επομένη διείσδυσε, αλλά δυσκολεύτηκε πολύ να βάλει τα εκρηκτικά, λόγω των πολλών περιπολιών, καθώς το αεροδρόμιο είχε ενημερωθεί για την καταδρομική ενέργεια που προηγήθηκε.

Γύρω στις 02:15 ακούστηκαν οι εκρήξεις που κατέστρεψαν δύο αεροπλάνα. Δυστυχώς όλοι οι επιδρομείς, εκτός του Σάδερλαντ και του  Ντάγκαν, συνελήφθησαν. Οι διαφυγόντες τιμήθηκαν για τη συμμετοχή τους στην επιδρομή με τον Στρατιωτικό Σταυρό και το Στρατιωτικό Μετάλλιο αντίστοιχα, ενώ για τον Καλαμποκίδη ζητήθηκε να παρασημοφορηθεί από τις ελληνικές αρχές.

Η τύχη των συλληφθέντων

Οι δέκα από τους δώδεκα σαμποτέρ που συνελήφθησαν μετά την εκτέλεση της αποστολής τους, θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Οι Δωδεκανήσιοι δικάστηκαν στη Ρόδο, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στον Τάραντα. Πιο συγκεκριμένα, οι Σάββας Νίκος και Γιώργος Κυρμιχάλης, επειδή ήταν Ιταλοί υπήκοοι, δικάστηκαν από το ειδικό δικαστήριο στη Ρόδο στις 5 Οκτωβρίου 1942.

Ο πρώτος καταδικάστηκε σε θάνατο και ο δεύτερος, επειδή ήταν ανήλικος, σε ισόβια. Δυο μέρες αργότερα, ο Σάββας εκτελέστηκε. Ήταν η πρώτη εκτέλεση που πραγματοποιούσαν οι Ιταλοί στα Δωδεκάνησα, ενώ ο Κυρμιχάλης μεταφέρθηκε στις φυλακές Σαν Τζιμινιάνο, κοντά στη Τοσκάνη. Το 1944, μετά την πτώση του Μουσολίνι, οι παρτιζάνοι άνοιξαν τις φυλακές και απελευθέρωσαν όλους τους κρατούμενους.

Ο Σάδερλαντ, μετά τον πόλεμο έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο “He who dares”, από το οποίο έγινε γνωστή η “επιχείρηση Anglo”. Αυτή  αποτέλεσε το σενάριο της ταινίας “They Who Dare” (1954). Η ταινία αυτή προβλήθηκε στην Ελλάδα το 1957, με τίτλο “Απόβαση στη Ρόδο”.

Ο Σημαιοφόρος Καλαμποκίδης, μετά την απελευθέρωση του από τις ιταλικές φυλακές το 1944, πήγε στη Θεσσαλονίκη και συνέχισε να ιστιοπλοεί αρχικά με τα χρώματα του Άρη Θεσσαλονίκης και μετά με του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, διαπρέποντας.
Ο Καλαμποκίδης μπήκε στην Εθνική Ομάδα Ιστιοπλοΐας. Του ανατέθηκε να είναι ο Σημαιοφόρος της Εθνικής μας ομάδας, στους πρώτους μεταπολεμικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, στο Λονδίνο το 1948.

Ο ήρωας Καλαμποκίδης, επικεφαλής των 57 Ελλήνων αθλητών, εισήλθε πρώτος με την ελληνική σημαία στο Στάδιο Γουέμπλεϊ που ήταν κατάμεστο και ακολούθησε η ομάδα των 57 αθλητών μας, με επικεφαλής τον Ιωάννη Κετσέα.

Στους αγώνες αυτούς, στην ιστιοπλοΐα σκαφών τύπου star, η χώρα μας έλαβε μέρος με το σκάφος “Νέφος L.” και τους ιστιοπλόους Νικόλαο Βλάγκαλη και Γιώργο Καλαμποκίδη, καταλαμβάνοντας τη 10η θέση. Για τους αγώνες αυτούς είχαν δηλωθεί και άλλοι δύο ιστιοπλόοι (Καρόλου Χριστόφορος και Ποταμιάνος Κώστας) γιατί ο προπονητής τους ήθελε το πλήρωμα να είναι ξεκούραστο. Έκτοτε (δυστυχώς) τα ίχνη του χάθηκαν και κανένας δεν έμαθε για την τύχη του.

Οι Έλληνες της “επιχείρησης Anglo” 

Η “επιχείρηση Anglo” ήταν επιτυχής που κόστισε στους Ιταλούς πάνω από 15 αεροπλάνα. Το γεγονός ότι ο εχθρός κατάφερε να μπει σε δυο πολύ καλά φρουρούμενα αεροδρόμια, επέδρασσε αρνητικά στην ήδη κακή ψυχολογία των Ιταλών. Κανείς, λοιπόν, δεν μπορεί να αμφισβητήσει την “ανδρεία” και των 12 ανδρών που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση.

Για τον λοχαγό Γεώργιο Τσούκα δεν βρέθηκαν στοιχεία, ενώ για τον Καλαμποκίδη βρήκαμε στα αρχεία της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού και της Ελληνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων, τα στοιχεία που παρατίθενται στο άρθρο αυτό. Υπάρχει όμως μεγάλη σύγχυση, γιατί άλλα άρθρα στον δωδεκανησιακό Τύπο και το διαδίκτυο τον αναφέρουν ως ανθυπολοχαγό του Στρατού Ξηράς και άλλα ως Σημαιοφόρο του ναυτικού. Άλλα πάλι τον φέρουν μέλος της ΙΙΙ Ελληνικής Ταξιαρχίας που πολέμησε στο Ελ-Αλαμέιν και κατέλαβε το Ρίμινι στην Ιταλία την 31/9/1944, πράγμα ανακριβές, αφού την περίοδο εκείνη ήταν ακόμη φυλακισμένος στον Τάραντα.

Για τους Δωδεκανήσιους στρατιώτες Νικόλαο Σάββα και Γεώργιο Κυρμιχάλη, που εθελοντικά έλαβαν μέρος στην “επιχείρηση Anglo”, ο Δήμος Ρόδου, μετά από πρόταση της “Εταιρείας Ροδιακών Μελετών” τοποθέτησε τις προτομές τους, στη συμβολή των οδών Γαλλίας και Αβέρωφ.

Στα αποκαλυπτήρια των προτομών τους ήταν παρών και ο εν αποστρατεία και εν ζωή τότε, συνταγματάρχης Σάδερλαντ.

Επίσης, ο Δήμος Μεγίστης ονόμασε την πλατεία που είναι κοντά στο Δημαρχιακό μέγαρο, “Πλατεία Νικολάου Σάββα” και το στρατόπεδο που είναι στο νησί, έλαβε την ονομασία “Στρατόπεδο Λοχία Σάββα Νικολάου” που υποδηλώνει πως μετά θάνατον ο στρατιώτης προήχθη σε λοχία.

Επίλογος

Το ότι δεν αποδόθηκαν οι δέουσες τιμές στον Επίκουρο Σημαιοφόρο Καλαμποκίδη, που ήταν από τους κυριότερους σαμποτέρ της “επιχείρησης Anglo” και στον λοχαγό Γεώργιο Τσούκα, είναι μια παράλειψη που, έστω και αργά, πρέπει να διορθωθεί. Εκτιμώ πως το ΓΕΣ και το ΓΕΝ θα πρέπει να εντοπίσουν όλα τα στοιχεία των αγωνιστών και να τιμήσουν τις αξίες των πράξεων τους.

Ειδικότερα για τον Καλαμποκίδη, αν το μετάλλιο που οι αγγλικές αρχές πρότειναν να απονεμηθεί δεν δόθηκε, αυτό θα μπορούσε να του απονεμηθεί μετά θάνατον. Επίσης αξίζει να εντοπιστεί τα αν υπάρχουν συγγενείς του και ποιος είναι ο τόπος γέννησης και ταφής του, ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να τον τιμήσει, όπως έκανε ο Δήμος Ρόδου και Μεγίστης.

Τους ήρωες μας πρέπει να τους τιμούμε και να τους μνημονεύουμε ώστε η λήθη να μη σκεπάσει την δόξα των πράξεων τους…