Η άλλη απειλή από τις πυρκαγιές – Μέτρα προστασίας από τον καπνό

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα από τις πυρκαγιές είναι ο καπνός, καθώς ακόμα κι όταν είναι αόρατος, δηλαδή όταν το νέφος φαίνεται μακριά, τα μικροσωματίδια διασπείρονται και εισπνέονται από τον άνθρωπο ή τα ζώα. Τα σωματίδια 2,5 PM και κάτω δεν είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Γενικά μετριούνται σε μικρόμετρα (mμ) όπου κάθε mμ ισούται μόλις με ένα χιλιοστό του χιλιοστού. Προς σύγκριση να πούμε ότι ότι, η τρίχα των μαλλιών μας έχει διάμετρο 50-70 mμ, δηλαδή σχεδόν τριακονταπλάσια.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το επιτρεπτό όριο σωματιδίων PM 10 που μπορούν να υπάρχουν στην ατμόσφαιρα χωρίς να προκαλούνται προβλήματα είναι 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, ενώ για τα PM 2,5 τα όρια είναι αυστηρότερα: 25 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Θεωρητικά ο κίνδυνος είναι ανάλογος της διάρκειας της έκθεσης και αν κάποιος εκτεθεί για μια-δυο μέρες δεν θεωρείται ότι απειλείται η υγεία του, αν όμως είναι ευπαθής, αυτή η χαλαρή στάση δεν ενδείκνυται.

Τα μεγάλα σωματίδια πάνω από 10mμ όπως η σκόνη δεν είναι τόσο επικίνδυνα για την υγεία μας καθώς “τα πιάνει” ο βλεννογόνος της μύτης και δεν φθάνουν στους πνεύμονες. Όσα όμως είναι από 2,5 mμ και κάτω, φθάνουν στους πνεύμονες και εισέρχονται εν συνεχεία και στην κυκλοφορία του αίματος. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αναπνοή μεγάλης ποσότητας τέτοιων σωματιδίων μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιοπάθειες, καρκίνο του πνεύμονα και άλλες ασθένειες. Αυτοί οι ρύποι σύμφωνα με τον ΠΟΥ ευθύνονται πιθανόν για το 20 % των θανάτων παγκοσμίως.

Μέτρα προφύλαξης από τον καπνό

Αν κάποιος ζει σε περιοχή όπου ξεσπάει φωτιά και σβήνεται σύντομα, αφού όμως έχει προκαλέσει νέφος, πρέπει να κυκλοφορεί με μάσκα υψηλής προστασίας (π.χ. Ν95) ή αν δεν έχει πρόχειρη, να σκεπάζει στόμα και μύτη με μια βρεγμένη πετσέτα. Επίσης πρέπει να μένει στο σπίτι. μέχρις ότου ο αέρας διασπείρει τη ρύπανση και καθαρίσει η ατμόσφαιρα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα σε δυο-τρεις ώρες, αλλά αν υπάρχει άπνοια η ατμόσφαιρα μπορεί να παραμείνει “βαριά” για τους πνεύμονες επί ημέρες. Εξάλλου, από την καμμένη έκταση συνεχίζουν τα σωματίδια να “σηκώνονται” στον αέρα και να μεταφέρονται.

Όσο η κάπνα είναι έντονη, πρέπει ειδικά οι πνευμονοπαθείς και οι καρδιοπαθείς ή να απομακρύνονται τάχιστα από την περιοχή ή να μένουν στο σπίτι με κλειστά παράθυρα και ει δυνατόν, με βρεγμένες πετσέτες κάτω από την εξώπορτα και τις μπαλκονόπορτες. Στο σπίτι πρέπει να λειτουργεί εξαερισμός που να μην εισάγει  τον εξωτερικό αέρα, αλλά να ανακυκλώνει τον εσωτερικό. Επίσης πρέπει να λειτουργούν καλά τα φίλτρα των κλιματιστικών.

Κάποιοι έχουν αγοράσει και ειδικές συσκευές που είναι “καθαριστές αέρα” και με το φίλτρο τους καθαρίζουν αρκετά αποτελεσματικά τον αέρα που κυκλοφορεί μέσα στο σπίτι. Όσο μεγαλύτερο το μέγεθος των φίλτρων και η παροχή αέρα της συσκευής που θα επιλέξει κάποιος, τόσο πιο αποτελεσματικό είναι συνήθως το μηχάνημα. Αυτές οι συσκευές όμως δεν έχουν ευκαταφρόνητο κόστος.

Ο διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου  Cedars-Sinai του Λος Αντζελες, πνευμονολόγος Zab Mosenifar, είχε ρωτηθεί σχετικά, με τις μεγάλες πυρκαγιές στην Καλιφόρνια. Είχε πει «ο καπνός απειλεί την υγεία ανθρώπων και ζώων, ιδιαίτερα των παιδιών, των ηλικιωμένων και εκείνων που έχουν χρόνια αναπνευστικά προβλήματα όπως το εμφύσημα, το άσθμα, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και άλλα»

»Όταν εισπνέεται, ο καπνός και τα μικρά σωματίδια μπορεί να προκληθεί προσωρινή ή και μόνιμη βλάβη στους αεραγωγούς και στους πνεύμονες. Τα μικροσωματίδα μπορούν να ταξιδέψουν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Ο κίνδυνος είναι άμεσος σε μια ακτίνα 50 χιλιομέτρων από την πυρκαγιά, ανάλογα όμως και με το πώς πνέουν οι άνεμοι, καθώς τα σωματίδια ταξιδεύουν και μένουν στον αέρα έως και δύο εβδομάδες μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Ακόμα κι αν δεν μπορεί κάποιος να δει τον καπνό και τα σωματίδια, πρέπει να έχει επίγνωση ότι αυτά είναι ακόμα παρόντα και ότι εξακολουθούν να είναι επιβλαβή».

Ο ίδιος ανέφερε ότι όσοι έχουν πνευμονική ή καρδιακή νόσο, είτε ηλικιωμένοι είτε νέοι, θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να παραμείνουν σε εσωτερικούς χώρους. Αυτό ισχύει και για τα κατοικίδια. Τα ζώα, ειδικά οι σκύλοι, μπορεί να έχουν μια ακόμη πιο έντονη αντίδραση στον καπνό από τους ανθρώπους. Καλό είναι, όπως είπε, να έχουν οι ασθενείς στο χώρο τους συσκευές με φίλτρο αέρα και στο σπίτι και στη δουλειά τους.

Αν δεν έχουν καθαριστές αέρα με φίλτρα ΗΕΡΑ, τότε πρέπει όπως είπε, καλό είναι να έχουν κλιματιστικά που ανακυκλώνουν τον αέρα και να φροντίζουν τα φίλτρα τους να είναι καθαρά. Αν ο καπνός εισέλθει και στο σπίτι, ο ευάλωτος πρέπει να φορά κι εκεί πλέον μάσκα υψηλής προστασίας και μάλιστα με πολύ καλή εφαρμογή. Καλύτερα οι ευάλωτοι να έχουν μάσκες με μικρό αναπνευστήρα. Όσοι έχουν μούσι, πρέπει να ξέρουν ότι αυτό εμποδίζει την σωστή εφαρμογή της μάσκας.

Στο ερώτημα αν πρέπει οι πνευμονοπαθείς να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα  εισπνεόμενα φάρμακά τους σε τέτοιες περιπτώσεις, εκτιμά πώς δεν πρέπει να διακόπτουν τη θεραπεία τους. Ανέφερε δε πως αν κάποιος προσέξει μετά την έκθεσή του σε πυρκαγιά ότι αναπτύσσει επίμονο βήχα, συριγμό ή παρουσιάζει δύσπνοια και εύκολο λαχάνιασμα, θα πρέπει να επικοινωνεί με πνευμονολόγο ή καρδιολόγο. Επίσης καλό είναι όσο υπάρχουν καπνοί στο περιβάλλον, το άτομο να πίνει πολύ νερό.

Η Πνευμονολογική Εταιρεία για τις πυρκαγιές

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία εξέδωσε ενημέρωση για τους κατοίκους και εργαζόμενους των περιοχών που βρίσκονται κοντά στα μέτωπα των πυρκαγιών, αλλά και όσους εκτίθενται στον καπνό και τα αιωρούμενα σωματίδια που προαναφέραμε:

•  Άμεση απομάκρυνση από την εστία της φωτιάς. Πλήρης αποφυγή μετακινήσεων για τους ανθρώπους με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, τους ηλικιωμένους, τα παιδιά και τις εγκύους.
• Παραμονή όσο το δυνατόν σε κλειστούς χώρους με κλειστά παράθυρα και πόρτες. Η χρήση κλιματισμού ανακυκλώνει τον αέρα του δωματίου και ενθαρρύνεται σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος, με την προϋπόθεση ότι το δωμάτιο είναι και μπορεί να παραμείνει προστατευμένο από τον εξωτερικό αέρα. Σε διαφορετική περίπτωση προτείνεται η δημιουργία ενός προστατευμένου και κλιματιζόμενου δωματίου εντός της οικίας.
• Συνιστάται η αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν περαιτέρω την ποιότητα του εσωτερικού αέρα, και κυρίως το κάπνισμα. Κατ’ επέκταση αποθαρρύνεται η χρήση κεριών για φωτισμό, μαγειρέματος σε ανοιχτή εστία, η χρήση προϊόντων αεροζόλ και η χρήση ηλεκτρικής σκούπας.
• Αποφυγή άθλησης και σωματικής καταπόνησης.
• Εφόσον η μετακίνηση κρίνεται απαραίτητη θα πρέπει να γίνεται χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP2 ή 3) με καλή εφαρμογή. Οι “χειρουργικές” ή υφασμάτινες μάσκες ΔΕΝ προστατεύουν από την εισπνοή καπνού ή στάχτης. Οι μετακινήσεις θα πρέπει να γίνονται σε ώρες χαμηλότερου θερμικού φορτίου, π.χ. το βράδυ.
• Οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιαγγειακά νοσήματα δεν θα πρέπει να μετακινούνται, ειδικά αν δεν είναι εφικτή η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας.
• Για τους ασθενείς με άσθμα και ΧΑΠ, παθήσεις που κατεξοχήν επιδεινώνονται από την περιβαλλοντική επιβάρυνση, απαιτείται η αυστηρή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, και επί οποιασδήποτε επιδείνωσης των συμπτωμάτων, η άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα πνευμονολόγο με σκοπό την προσαρμογή της αγωγής.
• Επιπλέον, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συστήνει στους πολίτες, ειδικά τις ημέρες με ιδιαίτερη επιβάρυνση της ατμόσφαιρας λόγω πυρκαγιών, να παρακολουθούν τις ανακοινώσεις των επίσημων φορέων για την ποιότητα του αέρα και να μην εμπιστεύονται μόνο την οσμή και την όρασή τους.