Τα πρακτικά της συνόδου των ΥΠΕΞ της ΕΕ με τον Φιντάν – Τι θέσεις πήρε κάθε εταίρος

Κατά την πρόσφατη συζήτηση στο Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση τα πρακτικά της σύναξης, προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία και συμπεράσματα. Με βάση, λοιπόν, τα όσα ακούστηκαν στη διάρκεια του γεύματος, στο οποίο “φιλοξενούμενος” ήταν ο υπουργός Εξωτερικών της κατοχικής Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, αυτό που καταγράφεται δεν είναι ασφαλώς η αλλαγή στάσης της κατοχικής πλευράς, που δεν αναμενόταν άλλωστε να υπάρξει, αλλά η τάση που διαμορφώθηκε μέσα από τις τοποθετήσεις των κρατών-μελών.

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό και τα ευρωτουρκικά, έχουν σημασία τα όσα είπαν εταίροι μας στην Ένωση, καθώς και η αντίδραση Φιντάν, ο οποίος επανέλαβε τις ακραίες θέσεις της κατοχικής πλευράς. Σημειώνεται συναφώς ότι η πλειοψηφία των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, που τοποθετήθηκαν, όπως και οι δυο αξιωματούχοι της Κομισιόν αναφέρθηκαν στο γεγονός ότι η Λευκωσία συναίνεσε στην παρουσία του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών στο γεύμα.

Η στάση που τήρησαν

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος για Εξωτερικά Θέματα, Ζοζέπ Μπορέλ, επισήμανε την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδει στο Κυπριακό και την πλήρη δέσμευση της Ένωσης για επάνοδο στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, «για την επίτευξη λύσης στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου». Από την πλευρά του ο Επίτροπος Διεύρυνσης, Όλιβερ Βαρχέλι, ανέφερε πως είναι απαραίτητη η θετική εμπλοκή της Τουρκίας, η οποία θεωρείται κρίσιμης σημασίας για να γίνουν βήματα προόδου στις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Σημειώνεται συναφώς ότι στην αρχική του τοποθέτηση ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Φιντάν, απέφυγε να αναφερθεί στο Κυπριακό. Εστίασε την προσοχή του στη σημασία που έχει η χώρα του, ως μεγάλο κράτος, ενώ τόνισε την ανάγκη πλήρους ένταξης της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εντύπωση προκάλεσε η αναφορά του «πως εναπόκειται στην ΕΕ να κάνει τα δέοντα βήματα».

Μετά την τοποθέτηση Φιντάν, άρχισαν οι τοποθετήσεις των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Ζήτησαν και πήραν το λόγο 22 υπουργοί, μαζί με αυτούς η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα. Από αυτούς, πέραν από τους ΥΠΕΞ Ελλάδος και Κύπρου που δεδομένη ήταν η στάση τους, τοποθετήθηκαν με υποστηρικτές τοποθετήσεις για την Κύπρο και για το Κυπριακό, οι υπουργοί της Ιταλίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Φιλανδίας, Ιρλανδίας, Ισπανίας, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Πορτογαλίας Λετονίας Σλοβακίας, Ρουμανίας, Κροατίας, Μάλτας. Παράλληλα, έξι εκπρόσωποι κρατών-μελών, κατά τις τοποθετήσεις τους δεν αναφέρθηκαν στο Κυπριακό. Πρόκειται για τους εκπροσώπους της Ουγγαρίας, που προεδρεύει αυτό το εξάμηνο της ΕΕ, του Βελγίου, της Τσεχίας, Σλοβενίας, Σουηδίας και Βουλγαρίας.

Τι είπαν οι ΥΠΕΞ

Κωδικοποιώντας τα όσα ανέφεραν οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών, μπορούν να αναφερθούν, μεταξύ άλλων, τα εξής: Η πλέον υποστηρικτική παρουσιάσθηκε στην τοποθέτησή της η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, η οποία επισήμανε την ανάγκη εκπλήρωσης των Κριτηρίων της Κοπεγχάγης, σε δομημένο διάλογο σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική. Με νόημα και απευθυνόμενη στον Φιντάν υπέδειξε ότι η ΕΕ αποτελείται από 27 κράτη-μέλη και όχι 26.

Σημειώνοντας ότι είναι απαραίτητη η κινητικότητα στο Κυπριακό, υποστήριξε πως αναφορές σε δυο κράτη δεν είναι αποδεκτές, απαντώντας προφανώς  στη θέση της κατοχικής Τουρκίας, την οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ο Φιντάν δεν διατύπωσε. Η Γερμανίδα αξιωματούχος προειδοποίησε ότι δεν πρέπει να υπάρξουν οποιεσδήποτε ενέργειες της Τουρκίας στις ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδος. Ο Γάλλος ΥΠΕΞ αναφέρθηκε στα μεγάλα ζητήματα, που αφορούν τις δυο πλευρές, τα οποία περιέγραψε ως κοινού ενδιαφέροντος, όπως είναι τα δυο ανοικτά μέτωπα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Σημειώνοντας πως το Κυπριακό είναι θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είπε πως είναι γνωστές οι θέσεις της Γαλλίας και της ΕΕ στο ζήτημα της Κύπρου. Τόνισε  παράλληλα την ανάγκη έναρξη διαπραγματεύσεων.

Ο Ιταλός υπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη διαλόγου στο Κυπριακό παραπέμποντας στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Ο Ιρλανδός υπουργός Εξωτερικών ανέφερε πως η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ συνιστά εν πολλοίς μια αμφίδρομη διαδικασία, εννοώντας προφανώς ότι δεν είναι αλά καρτ, όπως θέλει η Άγκυρα. Για το Κυπριακό είπε πως όλες οι εξελίξεις θα πρέπει να στηρίζονται στις αποφάσεις του ΟΗΕ και της ΕΕ. Οι ΥΠΕΞ της Φιλανδίας, της Ισπανίας, της Κροατίας, της Μάλτας, της Ρουμανίας, Πορτογαλίας, της Λετονίας κινήθηκαν στη γραμμή των πιο πάνω τοποθετήσεων. Η Σλοβακία πέραν των άλλων αναφέρθηκε και στο ρόλο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Ο Ολλανδός αναφέρθηκε στην ανάγκη εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, ενώ του Λουξεμβούργου σημειώνοντας πως δεν είναι εφικτή η χρονική περίοδο η ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση, υπενθύμισε πως θα πρέπει να προηγηθούν και δημοψηφίσματα στα κράτη-μέλη. Κάλεσε δε τον Τούρκο ομόλογό του να επιδείξει πολιτικό θάρρος στο Κυπριακό και να προβεί στις ίδιες θετικές κινήσεις με αυτές που προβαίνει έναντι της χώρας του η Ελλάδα.

Η δευτερολογία Φιντάν

Οι αναφορές στο Κυπριακό από την πλειοψηφία των κρατών-μελών, οδήγησαν τον Φιντάν να μιλήσει για το θέμα αυτό στη δευτερολογία του. Υποστηρίζοντας πως θα πρέπει να αποσυνδέονται τα ευρωτουρκικά από το Κυπριακό, επικαλέστηκε την αντίδραση της κοινής γνώμης της Τουρκίας, χωρίς να εξηγεί τι εννοούσε. Επανέλαβε δε το γνωστό τροπάρι για την δήθεν απομόνωση των Τουρκοκυπρίων, ισχυριζόμενος ότι η ΕΕ έδωσε «υποσχέσεις στους Τουρκοκύπριους, που δεν έχει τηρήσει». Βρήκε δε την ευκαιρία να επαναλάβει την πολιτική των δυο κρατών, ζητώντας «κυριαρχική ισότητα» και «ίσο διεθνές καθεστώς».

Στα όσα είπε ο Φιντάν αντέδρασε αμέσως ο yπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, ο οποίος απευθύνθηκε προς τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών υποδεικνύοντας του ότι δεν είναι δυνατόν να μην ακούει τι λένε τα κράτη-μέλη. Από την πλευρά του ο κ. Μπορέλ έκλεισε τη συζήτηση λέγοντας ότι το Κυπριακό είναι σημαντικό για την ΕΕ.

Απάντηση από Κόμπο

Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Κόμπος, αξιοποιώντας το διαδικαστικό δικαίωμα για απάντηση, είπε μεταξύ άλλων, ότι η Τουρκία προσπαθεί να επιβάλει τη θέση της στο Κυπριακό στη διεθνή κοινότητα και στην ΕΕ.  Υπενθύμισε τις αποφάσεις της ΕΕ. Ανέφερε  ότι η στάση της ΕΕ σε σχέση με το Κυπριακό είναι ενδεικτικό ότι υπάρχουν κανόνες, δεσμευτικές αποφάσεις, υποχρεώσεις και θεσμικό πλαίσιο.

Όπως συναφώς ανέφερε, η οποιαδήποτε προσπάθεια απομάκρυνσης από τη διαδικασία αποτελεί την έναρξη διάβρωσης της ΕΕ. Είπε ακόμη πως σε περίπτωση λύσης δυο κρατών είναι οι Τουρκοκύπριοι που θα χάσουν την ευρωπαϊκή υπηκοότητα, υπενθυμίζοντας πως η απομόνωση είναι αποτέλεσμα της εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Είπε, τέλος, ότι η αλληλεγγύη και στήριξη προς την Ουκρανία, την κυριαρχία, εδαφική της ακεραιότητα, ισχύει και για την περίπτωση της Κύπρου, ενός κράτους-μέλους της ΕΕ.

Είναι σαφές πως σε σχέση με την παρουσία Τούρκων αξιωματούχων σε συνόδους της ΕΕ θα υπάρξει και συνέχεια. Η Τουρκία, στο Άτυπο,  δεν έκανε βήμα πίσω, αλλά αυτό ήταν αναμενόμενο. Μπορεί και να μην κάνει. Άλλωστε, δεν φάνηκε να αλλάζει στάση και νοοτροπία. Κρατάει όλα τα σχοινιά. Λίγα 24ωρα μετά την  παρουσία Φιντάν στην ΕΕ, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση ένταξη στο BRICS. Ένα διεθνή πολιτικό και οικονομικό οργανισμό των μεγαλύτερων αναδυόμενων αγορών. Με τη σημερινή του σύνθεση συμμετέχουν στον οργανισμό δέκα χώρες: η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, η Αίγυπτος, η Αιθιοπία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία. Η εξέλιξη αυτή αιφνιδίασε, αλλά και ενόχλησε τις Βρυξέλλες.

Απειλές Φιντάν

Ήταν μεν προσκεκλημένος, μετά από πολλές προσπάθειες και δικές του, της χώρας του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, στο Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πραγματοποιήθηκε στις 29 Αυγούστου στις Βρυξέλλες, αλλά έδειξε για άλλη μια φορά  πόσο αλαζονικός είναι. Η έναρξη του γεύματος έγινε με 45 λεπτά καθυστέρηση, για πρακτικούς λόγους (αφίξεις 27 υπουργών από τις χώρες τους κλπ). Αυτό φαίνεται ότι εκνεύρισε τον υπουργό Εξωτερικών του συνεχιζόμενου Αττίλα. Και τι έπραξε; Απείλησε ότι θα αποχωρήσει. Δεν το έκανε βέβαια. Κι εάν αποχωρούσε ποιος θα έχανε άραγε; Και γιατί δεν το έκανε;