Τα τοιχογραφήματα των Ναζί στο νοσοκομείο “Γ. Γεννηματάς” της Θεσσαλονίκης

Χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν καθημερινά λόγω του φοβερού λιμού που έπληξε την χώρα, ιδιαίτερα τα μεγάλα αστικά κέντρα τον παγερό χειμώνα του 1941-42. Το νοσοκομείο των ναζί κατά τη γερμανική κατοχή της Θεσσαλονίκης στεγάστηκε  στο Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων, νυν “Γ. Γεννηματάς” και είχε σκοπό τη νοσηλεία στρατιωτών του Άξονα από το μέτωπο της Βόρειας Αφρικής. Στην αυλή του, οι Ναζί κατασκεύασαν ένα υπόγειο αντιαεροπορικό καταφύγιο.

Στον χώρο που λειτουργούσε το χειρουργείο του καταφυγίου υπάρχουν τρία τοιχογραφήματα με σχέδια και κείμενο σε παλιά βαυαρική γραφή. Το πρώτο τοιχογράφημα αναφέρει: «Είμαστε καλά οπλισμένοι αλλά οι συμμορίτες καλύτερα». Πιθανώς αναφέρεται στους Έλληνες αντάρτες ή στους Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους και στην υποστήριξη των Βρετανών και Σοβιετικών στις ομάδες αντίστασης με όπλα και προμήθειες από αέρος.

Υποδηλώνει ένα βαθμό απόγνωσης, συνειδητοποιώντας ότι ο εχθρός είναι καλύτερα οπλισμένος κι ότι η νίκη θα μπορούσε να έρθει μόνο μέσω ενός τύπου χημικού πολέμου με ψεκασμό μιας τοξικής ουσίας, παρά στα πεδία των μαχών. Όμως, η ελπίδα ότι ο βαριά οπλισμένος εχθρός, τελικά, θα καταστραφεί είναι ακόμα φανερή. Το Protargol, που αναγράφεται στη σύριγγα, είχε χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της γονόρροιας από τον 19ο αιώνα και υπήρχαν ενδείξεις ότι εισπνεόμενο θα μπορούσε να προκαλέσει ασφυξία.

Κλονισμένο ηθικό

Το δεύτερο τοιχογράφημα αναφέρει: «Αν κάποιος ρωτήσει, θα απαντήσουμε ότι η Warda είναι ο απώτερος προορισμός μας». Η επιλογή για οριστική εγκατάσταση εκεί, μάλλον αφορά την ευνοϊκή έκβαση του πολέμου. Το όρος Varda (στα γερμανικά Warda) βρίσκεται στα σύνορα της Σερβίας με την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

 

Σφοδρές μάχες ξέσπασαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια της ανεπιτυχούς αυστροουγγρικής εκστρατείας κατά της Σερβίας τον Αύγουστο του 1914. Τελικά, οι Κεντρικές Δυνάμεις και η Βουλγαρία κατέκτησαν τη Σερβία τα τέλη Νοεμβρίου 1915, οδηγώντας τα στρατεύματά τους νότια, μέχρι τα σύνορα της Ελλάδας. Αυτό επέτρεψε στους Γερμανούς να στείλουν ενισχύσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέσω του σιδηροδρόμου Βερολίνου-Κωνσταντινούπολης.

Το τρίτο τοιχογράφημα αναφέρει: «Η καθημερινότητα κάποια στιγμή θα επιστρέψει, αν, όμως, κυριαρχήσει η τρέλα, τότε, δεν υπάρχει πιο κατάλληλο μέρος από την Καπίγια». Η επιλογή αυτή μάλλον αφορά μια δυσμενή έκβαση του πολέμου. Demir Kapija, σημαίνει “Σιδερένιες Πύλες” στα τουρκικά. Πρόκειται για δύο ασβεστολιθικούς βράχους που δεσπόζουν στον ποταμό Βαρδάρη (Αξιό) σε ύψος σχεδόν 300 μέτρων και σηματοδοτούν την αρχή του φαραγγιού Demir Kapija, μήκους 31 χλμ, στη νοτιοανατολική είσοδό του.

Οι “Σιδερένιες Πύλες” βρίσκονται νότια των Σκοπίων και επί της βόρειας οριογραμμής που χώριζε την Αρχαία Μακεδονία από τη Δαρδανία. Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας χάραξε αυτά τα σύνορα και στη συνέχεια η Ρωμαϊκή και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία τα διατήρησαν. Η περιοχή, που περιελάμβανε και την κωμόπολη Demir Kapija (“Στεναί” στα ελληνικά), είχε περιληφθεί στα γερμανικά πολεμικά σχέδια κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εναντίον του “Γαλλικού Στρατού της Ανατολής”, που είχαν σκοπό την προέλαση στο Μακεδονικό Μέτωπο και την ένωση των Κεντρικών Δυνάμεων με τον οθωμανικό στρατό. Οι γερμανικές και βουλγαρικές δυνάμεις κατέκτησαν αρχικά την περιοχή αλλά στη συνέχεια το στρατιωτικό σώμα Σέρβων και Βρετανών την απελευθέρωσε. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα μεγάλο τμήμα γερμανικών και βουλγαρικών στρατευμάτων εγκαταστάθηκαν εκεί, λόγω της στρατηγικής θέσης της περιοχής, μετατρέποντας τον οικισμό σε απόρθητο φρούριο.

Το δεύτερο και τρίτο τοιχογράφημα υποδηλώνουν κι αυτά την ελπίδα για νίκη, έστω κι αν αυτό σημαίνει χρήση βιολογικών όπλων με μολυσμένα κουνούπια, αλλά και ένα φωτεινό κομμάτι της ψυχής αυτών που τα έγραψαν, με την επιθυμία τους, για μια ήσυχη οικογενειακή ζωή σε ένα μικρό σπίτι στο ειδυλλιακό τοπίο με τον ήλιο να ανατέλλει ανάμεσα από τις βουνοπλαγιές. Ο Χάινριχ Χίμλερ, ο ηγέτης του Schutzstaffel (SS) και της ναζιστικής γερμανικής αστυνομίας, διέταξε τη δημιουργία του Εντομολογικού Ινστιτούτου του Νταχάου τον Ιανουάριο του 1942.

Οι ναζί πριν το τέλος

Στα τέλη του καλοκαιριού του 1944, οι επιστήμονες  διαπίστωσαν ότι ένα συγκεκριμένο κουνούπι “Anopheles”, ένα γένος γνωστό για την ικανότητά του να μεταδίδει ελονοσία στους ανθρώπους, θα μπορούσε να διατηρηθεί στη ζωή αρκετά, για να μεταφερθεί από το εργαστήριο σε μια τοποθεσία διασποράς. Παρ’ όλα αυτά ένα ναζιστικό πρόγραμμα βιολογικού πολέμου δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το σχέδιο των κουνουπιών υποδηλώνει ότι τα τοιχογραφήματα πιθανότατα γράφτηκαν τον Οκτώβριο του 1944, τον τελευταίο μήνα της γερμανικής κατοχής της Θεσσαλονίκης.

Είναι προφανές και στα τρία τοιχογραφήματα ότι η πίστη στην τελική επικράτηση των δυνάμεων του Άξονα είχε κλονιστεί, ενώ η επιλογή για εγκατάσταση μετά τη λήξη του πολέμου στις δύο συγκεκριμένες περιοχές από τους Ναζί δεν έγινε μόνο λόγω της φυσικής τους ομορφιάς. Εξίσου σημαντικά θα μπορούσαν να είναι τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και οδήγησαν στην απώλεια αυτών των περιοχών από τις Κεντρικές Δυνάμεις κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτές οι περιοχές ήταν ήδη υπό την κατοχή της Γερμανίας και οι Ναζί εξέφραζαν την πεποίθησή τους ότι η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα θα ήταν γερμανικό έδαφος στο μέλλον, όταν ο πόλεμος θα ήταν μακρινό παρελθόν!