Πρόεδρος Παναμά: Οι ΗΠΑ δεν μας χάρισαν την διώρυγα – Ο ρόλος της Κίνας

Στην ομιλία της ορκωμοσίας του τη Δευτέρα, ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε την απειλή του να «ανακτήσει» τον έλεγχο της διώρυγας του Παναμά, που συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό ωκεανό και την οποία κατασκεύασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, εγκαινιάστηκε το 1914 και μεταβιβάστηκε στον Παναμά το 1999. Είπε «θα ξαναπάρουμε το έλεγχο της διώρυγας».

«Δεν μπορεί κάποιος απλώς να παρακάμπτει το διεθνές δίκαιο για να επιβάλει τα κριτήριά του», είπε σήμερα ο Μουλίνο, εκτιμώντας ότι η θέση του Τραμπ οφειλόταν σε «κακή πληροφόρηση». Η κυβέρνηση του Παναμά εξέφρασε επίσης χθες, Τρίτη, στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες την ανησυχία της για την πρόθεση που εξέφρασε δημοσίως ο Αμερικανός πρόεδρος, ενώ η Κίνα υπογράμμισε σήμερα ότι «δεν επενέβη ποτέ στις υποθέσεις που συνδέονται με τη διώρυγα». Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου στο στρογγυλό τραπέζι για το αν υπάρχει κίνδυνος εισβολής των ΗΠΑ στην Παναμά ο πρόεδρος της χώρας απάντησε στα αγγλικά δύο φορές, και εμφανώς ενοχλημένος: «Σοβαρευτείτε!». Η οικονομική εκμετάλλευση της Διώρυγας του Παναμά απέδιδε κυρίως κεφάλαια στις ΗΠΑ μέχρι το 1999, οπότε πέρασε πλέον στον Παναμά με βάση τη συμφωνία  που είχαν υπογράψει το 1977 ο αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ και ο ηγέτης του Παναμά Ομάρ Τορίχος.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δικαιολογεί την επιθυμία του να ανακτήσουν οι ΗΠΑ τον έλεγχο της διώρυγας του Παναμά ισχυριζόμενος ότι η Κίνα “εκμεταλλεύεται αυτή τη θαλάσσια οδό”. Σήμερα η διώρυγα είναι υπό την διαχείριση της Αρχής της Διώρυγας του Παναμά, μια ανεξάρτητη εταιρεία του Παναμά. Η κινεζική εταιρεία Hutchinson Ports εκμεταλλεύεται έπειτα από παραχώρηση τα λιμάνια Μπαλμπόα και Κριστομπάλ, που βρίσκονται στις δύο εισόδους της διώρυγας, στην πλευρά του Ατλαντικού και του Ειρηνικού αντίστοιχα. Ο νέος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο υποστηρίζει ότι «σε περίπτωση κρίσης το Πεκίνο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα λιμάνια αυτά για να εμποδίσει το αμερικανικό εμπόριο».

Η κυβέρνηση του Παναμά από την πλευρά της ανακοίνωσε χθες Τρίτη ότι ξεκινά “ενδελεχή οικονομικό έλεγχο” της Panama Port Company, θυγατρική της Hutchinson Ports, προκειμένου “να αποσαφηνιστεί αν οι όροι της σύμβασης τηρούνται και να επιβεβαιωθεί ότι η εταιρεία δηλώνει σωστά τα έσοδά της, τις πληρωμές και τους φόρους της”. Η εταιρεία απάντησε ότι “συνεργάζεται πλήρως” σε αυτή τη διαδικασία, διαβεβαιώνοντας ότι σε προηγούμενους ελέγχους είχε αποδειχθεί ότι σέβεται “τις υποχρεώσεις της”.

“Υπάρχουν λογικές ανησυχίες που συνδέονται με την παρουσία μιας κινεζικής εταιρείας”, εκτίμησε ο Μπέντζαμιν Γκεντάν διευθυντής του προγράμματος για τη Λατινική Αμερική του Wilson Center με έδρα την Ουάσινγκτον. “Η διώρυγα έχει τεράστια αξία για τις ΗΠΑ, τόσο εμπορική όσο και στρατηγική, και δεν θα ήταν δύσκολο το Πεκίνο να διακόψει τις δραστηριότητές της”.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Ρεμπέκα Μπιλ Τσάβες, πρόεδρος της “δεξαμενής σκέψης” Interamerican Dialogue, “η Κίνα δεν εκμεταλλεύεται ούτε ελέγχει τη διώρυγα του Παναμά” και ο Παναμάς “σέβεται” την ουδετερότητα της διώρυγας φροντίζοντας “την αποτελεσματική της λειτουργία”. Ο Τραμπ κατήγγειλε ότι ο Παναμάς “εξαπατά” τις ΗΠΑ, σημειώνοντας ότι τα αμερικανικά πλοία θα έπρεπε να πληρώνουν λιγότερα χρήματα για να περνούν από τη διώρυγα. “Πρόκειται για ένα παραπλανητικό επιχείρημα”, σχολίασε ο Ευκελίδης Τάπια καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Παναμά.

Από τότε που ο Παναμάς απέκτησε διπλωματικές σχέσεις με το Πεκίνο, το 2017, οι εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα έχουν αυξηθεί σημαντικά, αν και βασικός πολιτικός και εμπορικός εταίρος της χώρας παραμένουν οι ΗΠΑ. Κινεζικές εταιρείες συμμετείχαν στην κατασκευή λιμανιού για κρουαζιερόπλοια στην είσοδο της διώρυγας στον Ειρηνικό ωκεανό και συμμετέχουν τώρα στα σχέδια κατασκευής τέταρτης γέφυρας αξίας 1,4 δισεκ. δολαρίων.

Στη διάρκεια επίσκεψής του στον Παναμά το 2018 ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ πρότεινε και άλλα σχέδια αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ προσπάθησε να εγκαταστήσει την κινεζική πρεσβεία στην είσοδο της διώρυγας, κάτι που δεν υλοποιήθηκε λόγω της άσκησης αμερικανικής πίεσης. Οι συμφωνίες του 1977, που οδήγησαν τις ΗΠΑ να παραδώσουν τον έλεγχο της διώρυγας στον Παναμά το 1999, προβλέπουν ότι η κυβέρνηση του Παναμά θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η θαλάσσια οδός θα είναι πάντα ανοικτή για όλες τις χώρες του κόσμου.

“Καμία από τις διατάξεις των συμφωνιών δεν αναφέρει, και πολύ περισσότερο δεν επιτρέπει, στις ΗΠΑ να ανακτήσουν ή να ζητήσουν πίσω τον έλεγχο της διώρυγας”, δήλωσε ο Χούλιο Γιάο, μέλος της ομάδας που διαπραγματεύθηκε τις συμφωνίες. Ωστόσο σε αυτές υπάρχουν τροποποιήσεις, τις οποίες εισήγαγαν οι ΗΠΑ, για το ενδεχόμενο η Ουάσινγκτον να χρησιμοποιήσει ένοπλη βία μονομερώς “για την υπεράσπιση της διώρυγας από οποιαδήποτε απειλή να κλείσει”.

Μόνο αυτό “θα μπορούσε να δικαιολογεί τη χρήση στρατιωτικής βίας στον Παναμά και αποκλειστικά για τη διατήρηση της διώρυγας ανοικτής, όχι για την κατάληψή της ή την οικονομική της εκμετάλλευση”, τόνισε ο Ευκλείδης Τάπια, ενώ ο Μπέντζαμιν Γκεντάν προσθέτοντας ότι σχολίασε ότι “δεν είναι πολύ πιθανή η στρατιωτική επέμβαση, αλλά η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους δασμούς για να ασκήσει πίεση στον Παναμά”.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ