Υπάρχει ζωή πέρα από τη Woke ατζέντα και την Alt-Right;

Το τεράστιο κοινωνικό κόστος και η καταστροφή εκατομμυρίων ανθρώπων αντιμετωπίστηκε με σπασμωδικές αμυντικές κινήσεις από μια Αριστερά με κατεστραμμένο το δικό της ιδεολογικό πρόταγμα. Μια Αριστερά συγχρόνως υπνωτισμένη από τη νεοφιλελεύθερη οικειοποίηση μιας σειράς από αλληλοσυνδεόμενα μοτίβα που της ήταν λίγο πολύ οικεία, αν και πολλά είναι αντιφατικά μεταξύ τους:

α. το ιδεολόγημα της καθοριστικής προτεραιότητας του οικονομικού, το οποίο υποστηρίζεται από μια προβληματική έως εσφαλμένη φιλοσοφική ανθρωπολογία (η αναγωγή όλων των ανθρώπινων κινήτρων στον ιδεότυπο του homo economicus),

β. το ιδεολόγημα της “προόδου” (‘η ιστορία πάει πάντα μπροστά”• “κάθε νέο είναι καλύτερο από κάθε παλιό”), το οποίο στην υπερβολή του, εκβάλει στην “επαναστατική” άρνηση και κατάργηση κληρονομημένων κοινωνικών και πολιτιστικών αξιών (ο πουριτανισμός της εκκαθάρισης του παρελθόντος).

γ. η υπερτίμηση της περιφρόνησης και άρνηση της φύσης (όλα είναι κοινωνικές κατασκευές)• αυτό συνοδεύτηκε από το ομοιότροπο παραπλήρωμά του: τον αντι-ανθρωπισμό της βαθειάς οικολογίας.

δ. εργαλειακή αντίληψη του κράτους και αδυναμία κατανόησης της φύσης της κρατικής πολιτικής εξουσίας και ηγεμονίας.

Σε αυτά προστέθηκαν και τρία ακόμα ιδεολογήματα, απότοκα του Μάη του 68:

α. η ελευθεριακή κενολογία (“όλα επιτρέπονται”, “κάθε αναγκασμός είναι καταπιεστικός”, και -στην υπερβολή εκδοχή αυτού του αφορισμού: ακόμα και ο αναγκασμός της λογικής συνεπαγωγής, ακόμα και ο αναγκασμός της ηθικής υποχρέωσης: ρίχνεται έτσι μια σκιά καχυποψίας και στην λογική και στην ηθική)•

β. ο άκρατος βολονταρισμός (“κάνω το x επειδή μπορώ”)• είδαμε παλαιούς αναρχίζοντες (“ούτε Θεός ούτε αφέντης”) του 68 να μπαίνουν άνετα στα ακριβά κοστούμια των golden boys και να γίνονται κήρυκες του “αναρχοκαπιταλισμού”•

γ. η λατρεία του ατομικού εγώ• κάτι που διευκολύνθηκε τα μέγιστα από την παρακμή και κατάρρευση των κολλεκτιβιστικών πειραματισμών, που εκμηδένιζαν την ατομικότητα.

Τι σημαίνει πρόοδος

Ο Νεοφιλελευθερισμός δεν ήταν συντηρητικός. Είχε την δομή των “αριστερίστικων” ριζοσπαστισμών: η φιλοδοξία του να γκρεμίσει κεκτημένα και παραδόσεις και να χτίσει τα πάντα εξ αρχής, τον έφερε να ηγείται του κύματος της “προόδου”, τόσο προσφιλούς στην Αριστερά, που τόσο αστόχαστα αυτοχαρακτηρίζεται “προοδευτική”. Δεν εκτιμήθηκε από την Αριστερά, το γεγονός ότι η έννοια της προόδου είναι κατ’ εξοχήν διφορούμενη, και έχει επ’ αυτής εδραία δικαιώματα ο Καπιταλισμός. Το “παλιό” που τόσο αστόχαστα ενοχοποιείται, εμπεριέχει και κοινωνικές κατακτήσεις και θεσμοποιήσεις που είναι απότοκες αγώνων. Η ισοπεδωτική επίθεση στο “παλιό”, ενώ είναι εξόχως “προοδευτική”, μπορεί να σημαίνει και σημαίνει συχνά εξανδραποδισμό και συντριβή των λαϊκών στρωμάτων.

Παρά τις διαμαρτυρίες και τις κατάρες για τις απάνθρωπες επιπτώσεις των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, η Αριστερά όχι μόνον δεν μπόρεσε να προτείνει ένα εναλλακτικό υπόδειγμα, αλλά σαγηνεύτηκε από την “ελευθεριακή” και “προοδευτική” ρητορική του Νεοφιλελευθερισμού. Η ηγεμονία του τελευταίου υλοποιήθηκε και στο πολιτισμικό πεδίο, όπου η woke ατζέντα υπήρξε το “αριστερό” του διαβατήριο.

Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δεν είναι στατική ούτε χωρίς τριβές. Υπάρχει μια ειρωνεία το εξής γεγονός: οι απολογητές του Σιωνισμού κατηγορούν τους αλληλέγγυους με την Παλαιστίνη, ότι είναι η “Αριστερά του woke”. Κατ’ αρχάς, για τους Νεοσυντηρητικούς είναι πολύ βολικό η Αριστερά να ταυτίζεται με το woke. Και η Αριστερά βεβαίως δεν τους χαλάει το χατίρι. Ας προσέξουμε ωστόσο και την ένσταση των Σιωνιστών, αλλά και το νέο που φέρουν οι κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης, κυρίως στην Αμερική.

Οι κινητοποιήσεις εναντίον της γενοκτονίας που πραγματοποιεί το Ισραήλ στην Παλαιστίνη οργανώθηκαν βεβαίως στα campus όπου κυριαρχεί ο woke ακτιβισμός και κατά το μάλλον ή ήττον συμμετείχαν σε αυτές οι πανεπιστημιακοί (φοιτητές, καθηγητές και διοικητικοί, οι οποίοι είναι περισσότεροι από τους φοιτητές σε ορισμένα Πανεπιστήμια και είναι ιδιαιτέρως δραστήριοι σε τέτοιες κινητοποιήσεις) της woke Αριστεράς. Αυτή εξάλλου είναι η κατηγορία την οποία απαγγέλουν εναντίον τους τόσο οι Αμερικανοί Νεοσυντηρητικοί όσο και οι Ισραηλινοί “φιλελεύθεροι” ή “αριστεροί” Σιωνιστές.

Νέα ρεύματα ιδεών

Ωστόσο το κίνημα αυτό παρουσιάζει δύο πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που το διαφοροποιούν από τον κυρίαρχο τύπο woke ακτιβισμού:
α. Πρωτοστατούν σε αυτό μη Παλαιστίνιοι. Αυτό έχει τη σημασία του. Σύμφωνα με την woke ατζέντα, όπως είπαμε ήδη, κανείς δεν είναι σε θέση να καταλάβει την άποψη του θύματος διάκρισης ή αδικίας, πέρα από τον ίδιο που τα βιώνει. Οι άλλοι είναι αλληλέγγυοι, όμως ακολουθούν τις πρωτοβουλίες που παίρνουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Δεν υπάρχει “εκπροσώπηση”. Και αντιμετωπίζεται επικριτικά ως “culture appropriation” [ οικειοποίηση αλλότριας κουλτούρας] κάθε εγχείρημα να μιλήσει κάποιος για λογαριασμό μιας ταυτοτικής ομάδας στην οποία δεν ανήκει.

Πρόκειται για ιδιαίτερα προβληματικό στοιχείο, το οποίο σημαίνει πως η ενσυναίσθηση δεν μπορεί να υπερβεί τα όρια των μελών της κάθε ταυτοτικής ομάδας. Αυτό είναι συνέπεια του αντι-οικουμενικού χαρακτήρα της woke ατζέντας και του κοινοτικού παρτικουλαρισμού [ιδιαιτεροκρατίας] που προωθεί. Σήμερα όμως έχουμε κινητοποιήσεις ανθρώπων που δεν ανήκουν στην παλαιστινιακή κοινότητα και που εκδηλώνουν αλληλεγγύη που διαρρηγνύει τα πολιτισμικά και ταυτοτικά σύνορα και επαναφέρει ένα πρόταγμα εν δυνάμει οικουμενικό.

β. Το δεύτερο στοιχείο, ακόμα πιο ενδιαφέρον, είναι ο πρωταγωνιστικός ρόλος των νέων Εβραίων Αμερικανών στο κίνημα. Πρόκειται για μέλη μιας εθνοτικής κοινότητας, η οποία στις ΗΠΑ έχει ιστορικά προβάλλει την ταύτισή της με το σιωνιστικό κράτος ως ουσιώδες χαρακτηριστικό της. Και όχι μόνον αυτό. Αποτελεί το μακράν ισχυρότερο λόμπι εθνοτικής μειονότητας στις ΗΠΑ, με τρομερή δικτύωση σε όλα τα επίπεδα της εξουσίας, της κουλτούρας και της δημόσιας σφαίρας γενικά. Το λόμπι αυτό επηρεάζει πολύ σοβαρά- αν δεν καθορίζει- την αμερικανική εξωτερική πολιτική και ελέγχει ουσιαστικά την εκλογική εκστρατεία.

Τώρα λοιπόν ξεσπά μια κρίση στο εσωτερικό αυτής της ισχυρά ταυτοτικής ομάδας, καθώς σημαντική μερίδα της νέας γενεάς αρνείται την ταύτισή της με αυτό το Ισραήλ, χωρίς να αρνείται την εβραϊκή της ταυτότητα. Στάση που εκφράζεται από το σύνθημα: not in my name [όχι στο όνομά μου]. Εδώ έχουμε δηλαδή μια μερίδα της ταυτοτικής ομάδας που ασκεί κυριαρχία επί άλλης, να “επαναστατεί” εναντίον του γεγονότος της κυριαρχίας και να τάσσεται αλληλέγγυα με την “εχθρική” ταυτοτική ομάδα. Ανατροπή θεαματική του δόγματος της αδυναμίας της ενσυναίσθησης να ξεπεράσει τα όρια της κοινότητας.

Ονοματολογίες και νέες συνθήκες

Σημαίνουν αυτά τα δύο νέα στοιχεία ότι υπερφαλαγγίζεται από τα αριστερά η woke ατζέντα; Θα το δούμε αυτό:

Οι συντηρητικοί αντίπαλοι του Γουοκισμού, υιοθετούν και εκείνοι στην πολεμική τους την δική του ονοματολογία. Για παράδειγμα, οι Σιωνιστές καταγγέλλουν τις φιλοπαλαιστινιακές κινητοποιήσεις στο campus, διότι κάνουν τους Εβραίους φοιτητές να “αισθάνονται ανασφαλείς”. Παρόλο που η κριτική στρέφεται κατά του woke (επειδή γνωστοί διανοούμενοι της woke ατζέντας, όπως η Judith Butler πρωτοστατούν στην κριτική του Ισραήλ), αρθρώνεται η κριτική αυτή με καθαρά woke όρους: η επίκληση του “αισθήματος ασφάλειας” αναφέρεται στην τυπικά woke έννοια safetyism.

Η δε διεκδίκηση της πρωτοκαθεδρίας μεταξύ των θυμάτων, αναφέρεται στην κεντρική woke έννοια της victimhood. Ο Γουοκισμός έχει δημιουργήσει και μας κληροδοτεί την ονοματολογία του και το δικό του αξιακό πεδίο. Όπως ο ίδιος δεν κατόρθωσε να καταργήσει βουλησιαρχικά το παρελθόν, έτσι και το δικό του ίχνος δεν θα καταργηθεί, σαν να μην είχε υπάρξει ποτέ. Συνπροσδιόρισε, μαζί με άλλους συντελεστές, ένα εννοιολογικό λεξιλόγιο και ένα πεδίο διαμάχης, επί του οποίου διεξάγεται η πολιτική σύγκρουση του παρόντος.

Θα μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο, θα γεννήσει την υπέρβασή του; Ή μήπως θα παγιοποιηθεί ως μια από τις δύο συγκρουόμενες εκδοχές στρατηγικής των ελίτ; Ο Νεοσυντηρητισμός θα ισχυροποιήσει το woke ή θα το διαλύσει και θα οδηγηθούμε σε κάτι άλλο; Θα το δούμε. Το βέβαιο είναι πως το woke απέτυχε να γίνει εκείνο που κάποιοι από τους θιασώτες του είχαν την αυταπάτη να πιστεύουν: απέτυχε και δεν μπορεί, για τους λόγους που εκθέσαμε, να συγκροτήσει εναλλακτική λύση για τις δυτικές κοινωνίες της αγοράς, πολύ δε λιγότερο για τον υπόλοιπο κόσμο.

Υπάρχει όμως και μια νέα συνθήκη που ενδεχομένως καθιστά μια ενδεχόμενη παλινδρόμηση, άτοπη. Ο Νεοφιλελευθερισμός είχε μέχρι προσφάτως την πολυτέλεια να μπορεί να προσφέρει στους αντιπάλους του ένα πεδίο ανώδυνης εκτόνωσης. Φαίνεται πως πλέον εξέλιπαν τα περιθώρια που επέτρεπαν αυτήν την πολυτέλεια. Οι λόγοι αφορούν τόσο την εσωτερική κοινωνική κρίση στις ΗΠΑ όσο και τα οικονομικά και γεωπολιτικά αδιέξοδα στα οποία οδήγησε ο γκλομπαλισμός.

Η παγκόσμια γεωπολιτική διευθέτηση μετά τον ΙΙ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει λήξει. Το βασικό της χαρακτηριστικό που ήταν η διεθνής “νομιμοποίηση” των συνόρων, σήμερα αναιρείται. Ο κόσμος ξαναμοιράζεται, τα σύνορα επαναχαράσσονται, Οι παραβιάσεις είναι πλέον κάτι που δεν βρίσκεται εκτός της διεθνούς “νομιμότητας”. Εξ άλλου, ο ΟΗΕ με μεγάλη ευκολία πλέον καταγγέλλεται ως διαβρωμένος από τους “τρομοκράτες” οργανισμός, στερούμενος ακόμα και ονομαστικού κύρους.

Το “ξεχασμένο” εθνικό κράτος

Ο νέος Απολυταρχισμός αποκαθιστά την τάξη στην α-κοινωνία του εσωτερικού, για να εξαπολύσει την μεγαλύτερη αταξία στο “εξωτερικό”. Ο νέος Απολυταρχισμός, με όλα τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του, το φασίζον, καουμπόϊκο γλωσσικό του ιδίωμα και τις γραφικότητές του κ.ο.κ., ουσιαστικά επαναφέρει στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής την πολιτική ατζέντα του “ξεχασμένου” υποκειμένου: του εθνικού κράτους. Τα πολιτικά αδιέξοδα όσων επιχείρησαν να βγάλουν το έθνος και το κράτος από την κοσμοεικόνα τους, θα φανούν τώρα κατά δραματικό τρόπο.

Ειδικά, ο πιθηκισμός της woke ατζέντας από κοινωνίες εξαρτημένες, όπως η δική μας, οδήγησε σε ακόμα πιο θεαματικές γελοιότητες, όπως η ταχύτατη προσαρμογή των πολιτικών ελίτ, οι οποίες εν μια νυκτί νομοθέτησαν κατά τις υπαγορεύσεις της διοίκησης Biden, που έκανε εξαγωγή της ατζέντας, για να αποκηρύξουν μετά βδελυγμίας αυτό που έκαναν, την επομένη της νίκης του Trump και προφανώς να επιστρέψουν επίσης με ενθουσιασμό και σπουδή στην ίδια ατζέντα, εάν επανέλθουν οι Δημοκρατικοί.

Πέραν της γελοιότητας όμως των υποτελών ελίτ, υπήρξαν και ολέθριες για εξαρτημένες χώρες όπως η δική μας, παρενέργειες. Η εμμονή στον κατακερματισμό των ταυτοτήτων, η υποτίμηση του εθνικού κράτους και η μεταμοντέρνα απόρριψη των “μεγάλων αφηγημάτων”, γέννησε τον εθνομηδενισμό. Υπό την καθοδήγηση ενός πλέγματος ξένων ιδρυμάτων, ταμείων και δομών δημόσιας προβολής, μια υπερ-προβεβλημένη δράκα διανοουμένων (κυρίως ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων), δαιμονοποίησε την έννοια της πατρίδας. Επιχείρησε να ξαναγράψει την ιστορία, αναθεωρώντας και αποδομώντας πρόσωπα, σύμβολα και πράξεις μεγάλης συμβολικής αξίας για την εθνική ιστορική συνείδηση.

Η woke ατζέντα στις εξαρτημένες χώρες έγινε όπλο της αναβάθμισης της εξάρτησης σε διάλυση και αφομοίωση σε έναν παγκοσμιοποιημένο πολτό. Στην Ελλάδα, τη γραμμή αυτή ακολούθησαν οι πολιτικές δυνάμεις του “Σημιτικού πολιτικού φάσματος” από την κεντροδεξιά μέχρι την κεντροαριστερά και την “ριζοσπαστική” “κυβερνώσα” Αριστερά. Η τελευταία, καθόσον πιο ανώριμη πολιτικά και ιδεολογικά απογυμνωμένη και ανέστια, μετά την κατάρρευση του “υπαρκτού Σοσιαλισμού”, θεώρησε πως βρήκε σε αυτό το μπλοκ “αριστεροφανών” ιδεολογημάτων μια σημαία ευκαιρίας. Κατόρθωσε την ακόμα μεγαλύτερη αποξένωσή της από την κοινωνία και κατέληξε να είναι πλέον κλινικά νεκρή.