Και αν η Ελλάδα ξαναζήσει “Ίμια”;

Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε όλα τα επίπεδα. Το περιβάλλον ασφαλείας έχει επιδεινωθεί. Ο αντίπαλος έχει κλιμακώσει δραματικά τις διεκδικήσεις του. Παράλληλα, έχει ενισχυθεί υπέρμετρα. Από την πλευρά της Ελλάδας συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η πραγματική κατάσταση στην άμυνα της χώρας, αντί να προσαρμοστεί στη διαρκή αναβάθμιση της απειλής… επιδεινώθηκε και αυτή.

Κάποιες εμβληματικές αγορές, ολιγάριθμων σύγχρονων οπλικών συστημάτων δεν επαρκούν για να αλλάξουν τη μεγάλη εικόνα της επιδείνωσης. Ο βασικός λόγος είναι ένας. Πιστή στις συνήθειες της, η Ελλάδα, διά του πολιτικού της συστήματος, εξακολούθησε την πολιτική του ωχαδερφισμού και ξέχασε πολύ σύντομα, παρόλο που ισχυρίζεται ότι διδάχθηκε. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσεις το ότι εξακολουθούμε να αντιδράμε αποσπασματικά μετά την εορτή; Αφού πρώτα έχουμε βιώσει μια κρίση στα ελληνοτουρκικά;

Μετά τα Ίμια, η Ελλάδα ξεκίνησε την υλοποίηση ενός τεράστιου εξοπλιστικού προγράμματος. Οι ψευδαισθήσεις και οι ιδεοληψίες του τότε πρωθυπουργού για τα ελληνοτουρκικά, αποδείχθηκαν αυτοκαταστροφικές. Στην πραγματικότητα, αυτές συνέβαλαν στη διαμόρφωση της γενικότερης εικόνας που οδήγησε την τότε ηγεσία της Τουρκίας υπό την Τανσού Τσιλέρ στην απόφαση να προκαλέσει έμπρακτα την Ελλάδα, παρά της περί του αντιθέτου συστάσεις του στρατιωτικού της επιτελείου υπό τον στρατηγό Ισμαήλ Χακί Καρανταγί.

Οι Τούρκοι στρατηγοί είχαν λόγο να μην επιθυμούν την ανάληψη του ρίσκου μιας γενικευμένης σύγκρουσης με την Ελλάδα. Η Τουρκία του 1996 δεν είχε καμία σχέση με τη σημερινή στο στρατιωτικό επίπεδο. Η δε Ελλάδα, με όλα της τα προβλήματα, διέθετε μια εξαιρετικά αξιόμαχη Πολεμική Αεροπορία, με πολύ υψηλές διαθεσιμότητες. Αεροσκάφη F-16, Mirage 2000, F-4 Phantom και A-7 Corsair. Πολεμικό Ναυτικό με πολύ νεότερες μονάδες επιφανείς με σύγχρονο για την εποχή εξοπλισμό.. Είχε επίσης στρατιωτική θητεία διάρκειας 24 μηνών, έναντι της σημερινής των 12 μηνών, με πάρα πολλές εξαιρέσεις.

Ίμια: Το ισοζύγιο υπέρ της Ελλάδας

Στην Τουρκία δεν είχε ξεκινήσει η επανάσταση στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας. Η χώρα δεν ναυπηγούσε σωρηδόν τα δικά της καράβια. Δεν παρήγαγε μαζικά τα δικά της βλήματα κάθε λογής. Δεν είχε μια ακμάζουσα βιομηχανία ηλεκτρονικών και άλλων συστημάτων που πλέον ολοκληρώνονται στα τουρκικά χερσαία, ναυτικά και αεροπορικά συστήματα.

Παρά το ποσοτικό της πλεονέκτημα, η ελληνική ποιοτική υπεροπλία ήταν σαφέστατη. Το γνώριζαν καλά και οι ίδιοι οι Τούρκοι που συνυπήρχαν με τους Έλληνες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και τις συμμαχικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Τι αποδείχθηκε στην πράξη ως πραγματικό “game changer” και απέμεινε ως η πιο επικίνδυνη “προίκα” στα ελληνοτουρκικά;

Η στάση της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας. Οι σημαίες που θα τις έπαιρνε ο αέρας. Η απώλεια της ευκαιρίας που έδινε το σοβαρό τοπικό τακτικό πλεονέκτημα. Εμείς όμως διακηρύσσαμε ότι το αποφύγαμε για να μην έχουμε νεκρούς. Απόλυτη διεθνολογική και στρατηγική αφέλεια… Χάθηκε η ευκαιρία να είχε δοθεί ένα μήνυμα διαφορετικό.

Αντ’ αυτού, πλέον, οι υπερεξοπλισμένοι Τούρκοι δύσκολα θα πιστέψουν ότι στο ενδεχόμενο στρατιωτικής κρίσης θα επιδείξουμε διαφορετική συμπεριφορά. Κι αυτό φέρνει ή τον πόλεμο ή την ατιμωτική συνθηκολόγηση πιο κοντά. “Ατιμωτική”, διότι θα είναι το αποτέλεσμα στρατιωτικού καταναγκασμού, όχι ενός έντιμου συμβιβασμού.

Ασχέτως του τι είχε γίνει και οι υπολογισμοί της Τουρκίας στο διάστημα που θα ακολουθούσε θα ήταν διαφορετικοί. Η δε ένταση που θα υπήρχε και η δεδομένη κινητοποίηση της Συμμαχίας για να κατασβέσει μια πολύ επικίνδυνη εστία πιθανής ανάφλεξης που θα έθετε σε κίνδυνο την εσωτερική της συνοχή και θα απέτρεπε, πιθανότατα, τον ωχαδερφισμό και την εγκατάλειψη της προσπάθειας που ακολούθησε.

Η κρίση του 2020

Κάπως έτσι, η Ελλάδα έφτασε στο 2020. Η προσπάθεια ουσιαστικής αμυντικής ενδυνάμωσης εγκαταλείφθηκε στην πορεία και τα φαινόμενα διαφθοράς στους εξοπλισμούς, χρησιμοποιήθηκαν για να συγκαλύψουν ένα ενδημικό πρόβλημα της διαφθοράς στο σύνολο του ελληνικού κράτους. Οι εξοπλισμοί διακόπηκαν λόγω οικονομικής αδυναμίας και επερχόμενης χρεωκοπίας, που φυσικά ήταν γνωστή στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, χρησιμοποιήθηκαν για να συγκαλύψουν ένα ενδημικό πρόβλημα στο σύνολο του ελληνικού κράτους. Οι ανάγκες εσωτερικής πολιτικής επιβίωσης σκότωσαν κάθε ενδεχόμενο χρηστής οικονομικής διαχείρισης. Οι εξοπλιστικές δαπάνες ήταν ο εύκολος στόχος. Η κατάσταση σήμερα παρουσιάζει ανησυχητικές ομοιότητες…

Η Ελλάδα βρέθηκε στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων, έχοντας ξεχάσει τα Ίμια. Ακούστηκε κι εκείνο το εμβληματικό «θα το ρισκάρουμε με την Τουρκία», το οποίο αναφερόταν στη μείωση – που αποδείχθηκε εγκατάλειψη – της εξοπλιστικής προσπάθειας. Τόσο μεγάλη ήταν η απουσία συναίσθησης του κινδύνου, που συμπεριέλαβε και την υποστήριξη όσων είχε η χώρα ήδη προμηθευτεί.

Το έγκλημα που συντελέστηκε ήταν τεράστιο, καθώς απαξίωσε την οικονομική θυσία του ελληνικού λαού για να “αγοράσει” ασφάλεια. Αφήνοντας τα οπλικά συστήματα στην τύχη τους και τη φθορά, χωρίς ορθολογική υποστήριξη και αναβάθμιση “μέσης ζωής” εγκαίρως (στα 15-20 χρόνια επιχειρησιακού βίου), τα προβλήματα συσσωρεύθηκαν και πλέον διάφορα συστήματα που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σε μεγάλο βαθμό την άμυνα της χώρας, οδεύουν προς απόσυρση.

Αυτή την εικόνα είδαν οι Τούρκοι το 2020 και κινήθηκαν. Στα πράγματα ερχόταν ένας πρωθυπουργός με πολύ μεγάλες ομοιότητες με την κυβέρνησης που αναδείχθηκε την εποχή των Ιμίων. Παράλληλα, η διαχείριση εκείνης της κρίσης είχε δημιουργήσει πολύ κακό προηγούμενο. Κάπως έτσι οι Τούρκοι επιχείρησαν να του στήσουν τα δικά του Ίμια.

Τα αντανακλαστικά πολιτικής και εθνικής επιβίωσης του Κυριάκου Μητσοτάκη, δεν επέτρεψαν τότε το σενάριο να εξελιχθεί σύμφωνα με τοις τουρκικές επιθυμίες και τους υπολογισμούς. Η χώρα συνειδητοποίησε ότι είχε παρατήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στην τύχη τους. Και ξεκίνησε άλλο ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα.

Μέχρι η κρίση να επιστρέψει… 

Έκτοτε, ο κόσμος τελεί σε μεγάλο αναβρασμό και οι σύγχρονες πολεμικές συρράξεις δείχνουν ότι οδεύουμε σε επανακαθορισμό των ισορροπιών παγκοσμίως. Ενδεχομένως, σε μια νέα Γιάλτα. Άρα, η πολυτέλεια του χρόνου δεν υπάρχει, ώστε να δικαιολογείται η διακίνηση αφηγημάτων για τη φοβερή και τρομερή στρατιωτική ισχύ που ΘΑ έχει η χώρα, στην καλύτερη περίπτωση, την επόμενη δεκαετία. Ίσως και αν είναι πολύ αργά. Τα δε αφηγήματα, ίσως δίνουν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου το λάθος μήνυμα. “Ό,τι είναι να κάνετε πρέπει να το κάνετε τώρα”.

Ο τρόπος που καθορίζονται οι εξοπλιστικές προτεραιότητες είναι άκρως προβληματικός για μια χώρα που υποτίθεται πως κινδυνεύει να βρεθεί μπλεγμένη σε μια σύγκρουση με την Τουρκία εξαιτίας της γενικευμένης αποσταθεροποίησης. Η δε συμπεριφορά απέναντι στα υπάρχοντα οπλικά συστήματα, αποτελεί άλλη μια απόδειξη ότι τα Ίμια τελικά δεν δίδαξαν τίποτα στο συστημικό επίπεδο. Η επιπολαιότητα με την οποία εξελίσσεται η διαχείριση του εξοπλιστικού προϋπολογισμού σοκάρει.

Μεγαλύτερο είναι όμως το σοκ της διαπίστωσης της συστημικής ανεπάρκειας για την εξεύρεση θεραπείας στο πρόβλημα. Σε όσους κρούουν με αγωνία τον κώδωνα του κινδύνου, αποδίδονται ταπεινά πολιτικά κίνητρα. Γενικότερα, στην Ελλάδα δεν πρόκειται κανείς να παραδεχθεί ότι φταίει. Είναι γεμάτη μεγάλους πατριώτες θαυματοποιούς πολιτικούς.

Μέχρι να μας χτυπήσει την πόρτα η επόμενη καταστροφή. Δεν εκπλήσσει το θράσος των υπευθύνων, κάθε χρόνο αυτή την ημερομηνία να διακινούν στα κοινωνικά δίκτυα και σε επίσημες ανακοινώσεις με στόμφο το «Αθάνατοι», αναφερόμενοι στις τρεις απώλειες των Ιμίων, τον Γιαλοψό, τον Βλαχάκο και τον Καραθανάση, Δυστυχώς όμως, οι πράξεις μας προσβάλλουν την ιερή τους μνήμη…

Σε συνεργασία με το defencepoint