Πολιτικές παθογένειες, αδιέξοδα και λύση

Αυτή η αμφισβήτηση και δυσαρέσκεια δεν περιορίζεται μόνο σε επίπεδο κομμάτων και πολιτικών προσώπων αλλά διευρύνεται απέναντι στο ίδιο το πολίτευμα. Έτσι, το μέγεθος του προβλήματος οξύνεται επικίνδυνα, για την ίδια την Δημοκρατία. Διότι καθολική αμφισβήτηση του πολιτεύματος φθάνει στην εδραίωση ευρύτερης πεποίθησης, για ανάγκη μεσσιανικού τύπου ρητορικής και ροπής προς αυταρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα. Η ακροδεξιά καλπάζει ξέφρενα στην Ευρώπη, ακριβώς διότι τα αδιέξοδα των πολιτών “συμφιλιώνονται” με μια ιδιαίτερα έντονη και μαζική αντισυστημική εκλογική και όχι μόνο συμπεριφορά.

Στην Ελλάδα, το φαινόμενο της έλλειψης εμπιστοσύνης στους θεσμούς και το πολίτευμα παίρνει την μορφή: Πρώτον, του ολοένα αυξανόμενου αριθμού των πολιτών που απέχουν από τις εκλογές (το ποσοστό τους άγγιξε το 40% στις εκλογές του 2023 ). Δεύτερον, πρωτοφανών μαζικών λαϊκών κινητοποιήσεων, με ευαίσθητες και σημαντικές αφορμές (Τέμπη) αλλά πολλές αιτίες που απαιτούν αυτά που διαπιστώνουν ότι λείπουν, αλήθεια για όλα και δικαιοσύνη παντού.

Τρίτον, της αύξησης της λεγόμενης “αντισυστημικής ψήφου”, ήτοι της ψήφου σε κόμματα και μορφώματα με έντονα λαϊκίστικα χαρακτηριστικά και δομές, που αξιώνοντας έως και αντικατάσταση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος “φλερτάρουν” ακόμη και με αυταρχικού τύπου καθεστωτισμούς. Παραδείγματα χαρακτηριστικά η άνοδος της “Χρυσής Αυγής” στον διπλό εκλογικό σεισμό του 2012 και του 2015, η είσοδος των Σπαρτιατών στο Κοινοβούλιο το 2023, το φαινόμενο Ζωή Κωνσταντοπούλου με αφορμή τα Τέμπη, ο πολιτικός οπορτουνισμός του Κυριάκου Βελόπουλου κ.α.

Όλα τα παραπάνω ενισχύονται και παγιώνονται, τρόπον τινά, από την άκρως συγκεντρωτική λειτουργία και πολιτική της εκάστοτε Κυβέρνησης, ιδίως από το 2019 και μετά. Καθώς και της πλήρους εξάρτησης, μέσω του κυβερνώντος κόμματος, των κατ’ ευφημισμό αποκαλούμενων “ανεξάρτητων” εξουσιών της Ελληνικής Πολιτείας, δηλαδή της εκτελεστικής (= Κυβέρνηση), της νομοθετικής ( = Βουλή ) και τις δικαστικής ( = Δικαιοσύνη).

Με το ισχύον εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, εξασφαλίζεται πλήρης και ακλόνητη πλειοψηφία, επομένως και απόλυτη κυριαρχία επί των νομοσχεδίων, των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, την Βουλής και της Δικαιοσύνης εν γένει. Την προκείμενη κατάσταση, η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη, κατέχοντας μονοκομματικά την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, για δεύτερη τετραετία μετά τις εκλογές του 2023, ψηφίζει νομοσχέδια που προκρίνει και την εξυπηρετούν, ελέγχει τον διορισμό της ανώτατης δικαστικής ηγεσίας, εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που επιθυμεί.

Όλα αυτά δια ενός ανθρώπου, του πρωθυπουργού, ο οποίος ορίζει την σύνθεση της Κυβέρνησης, ελέγχει την πλειοψηφία της Βουλής και διορίζει την ανώτατη ηγεσία της Δικαιοσύνης. Αντί για λειτουργία ανεξάρτητων εξουσιών, ασκείται πρωθυπουργοκεντρική συγκεντρωτική πολιτική παντού, στα μέτρα και σταθμά ενός προσώπου και ενός κόμματος.

Η Βουλή σε αποδρομή

Με παραγκωνισμένη την πολυφωνία του κοινοβουλίου, η Βουλή δεν επιτελεί ορθά τον συνταγματικό της ρόλο, δηλαδή το νομοθετικό έργο και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Και η Κυβέρνηση μπορεί να είναι παντοδύναμη έως και αυταρχική σε μεθόδους και πολιτικές δίχως αντιστάθμιση. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι σχεδόν διακοσμητικός. Ακόμη και η αναθεώρηση του Συντάγματος, στην οποία εναποτίθενται οι ελπίδες, για σημαντικές αλλαγές στην λειτουργία του πολιτεύματος, καθίσταται μονομερής δυνατότητα της απόλυτης μονοκομματικής πλειοψηφίας.

Από την άλλη, η πολυδιασπασμένη και απούσα Αντιπολίτευση, ανίκανη να δημιουργήσει πόλο συσπείρωσης των δυνάμεων του ευρύτερου Κέντρου και της Αριστεράς, με σχεδόν ανυπαρξία θέσεων, προγράμματος και πολιτικών, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας των πολιτών και της χώρας στην διεθνή γεωπολιτική, δείχνει να πνέει τα λοίσθια. Και ενισχύει εξ αντικειμένου την κυβερνητική αυταρχικότητα.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης και τα στελέχη που τον περιβάλλουν, δεν προωθούν καμία πρωτοβουλία για συνθέσεις και ισχυρό αντιπολιτευτικό πόλο. Η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου έχει μονοθεματική, λόγω Τεμπών και συγκυριακή αντιπολιτευτική ρητορική. Ο Κυριάκος Βελόπουλος προωθεί συστηματικά την πεπατημένη λαϊκίστικη και ακροδεξιά φρασεολογία, με στοιχεία θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Το ΚΚΕ είναι στο δικό του σύμπαν. Και ο ΣΥΡΙΖΑ με την Νέα Αριστερά παρουσιάζουν εικόνα ενδοοικογενειακών διαξιφισμών και όχι πολιτικών δυνάμεων, που διεκδικούν την διακυβέρνηση της χώρας.

Από όλες τις παραπάνω περιγραφές, καταλαβαίνουμε ότι το πολιτικό σύστημα της χώρα μας νοσεί βαθιά. Σύσσωμοι οι παράγοντες που αναλύθηκαν, συνέβαλαν και συμβάλλουν στην απόλυτη αποξένωση μέγιστου τμήματος του εκλογικού σώματος από τα κοινά, στην πολιτική του αδιαφορία, στην καταδίκη του συνόλου του πολιτικού συστήματος και στην απαξίωση της δημόσιας διακυβέρνησης και των θεσμών. Για να πάμε σε μια κατεύθυνση προόδου και φερεγγυότητας θεσμών και πολιτικού προσωπικού, προβάλλει ως αναγκαία η δομική και δραστική αλλαγή της σημερινής πολιτικής σκηνής.

Χρειάζεται ένας ριζοσπαστικός μετασχηματισμός στην δομή, την δράση και την αντίληψη των θεσμών, των κομμάτων και των πολιτικών, με επίκεντρο την επαφή του λαού με τα κοινά, με τα κέντρα και τους τρόπους λήψης των αποφάσεων. Επιτακτική η ανάγκη, οι πολίτες να διεκδικήσουν, μέσα από την αναθεώρηση του Συντάγματος, την αλλαγή των πολιτικών δομών, τον περιορισμό των εξουσιών του πρωθυπουργοκεντρικού καθεστώτος, τον διαμοιρασμό της εξουσίας, την ενίσχυση του Κοινοβουλίου και το αυτοδιοίκητο της Δικαιοσύνης. Θέσεις και αιτήματα, με ξεκάθαρο περιεχόμενο, πραγματική υπόσταση και πολιτικά μηνύματα.

Ας μην λησμονούμε εξάλλου ότι οι μεγαλειώδεις διαδηλώσεις για τα Τέμπη υπέδειξαν την τεράστια δυναμική του λαού και την ανάγκη για μια νέα πολιτική κατάσταση. Μόνον έτσι, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, για ένα νέο, διαφορετικό και ανθρωποκεντρικό πολιτικό σύστημα. Το οποίο να επιτελεί, έστω και κατά προσέγγιση, όσα ορίζουν οι παράγραφοι 2 και 3 του άρθρου 1 του Συντάγματος. Δηλαδή την λαϊκή κυριαρχία και την εκπόρευση των εξουσιών από τον λαό, σε ένα διευρυμένο επίπεδο πολιτικής συμμετοχής στα κέντρα λήψης των αποφάσεων.