Η Κυπριακή Δημοκρατία και η ορφανή ΑΟΖ

Το 2019 η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην κατάθεση συντεταγμένων για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για τη θάλασσα απέναντι από τις ακτές της κατοχικής Τουρκίας και πρότεινε στην Άγκυρα να αρχίσουν συζητήσεις επί του θέματος. Μετά την κατάθεση των συντεταγμένων, που έγινε επί υπουργίας Νίκου Χριστοδουλίδη, στάλθηκε ρηματική διακοίνωση προς την Τουρκία με πρόταση για έναρξη διαπραγματεύσεων οριοθέτησης διά συμφωνίας ή με απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Η ρηματική διακοίνωση απορρίφθηκε αμέσως από την κατοχική δύναμη καθώς ως γνωστό η Άγκυρα χαρακτηρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως εκλιπούσα. Δεν ήταν, πάντως, από πλευράς της Λευκωσίας μια κίνηση τακτικής, γνωρίζοντας ότι η Τουρκία απέρριπτε την πρόταση. Ήταν μια κίνηση άσκησης κυριαρχικού δικαιώματος, που ετοιμάσθηκε με πολύ προσοχή σε δυο επίπεδα. Τεχνικά- μέσα από το Κτηματολόγιο κι άλλες συναφείς υπηρεσίες του κράτους- και νομικά (Γενική Εισαγγελία).

Η κατάθεση έγινε στη Διεύθυνση Ωκεανικών Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών. Υπενθυμίζεται πως η εξαγγελία για την κατάθεση συντεταγμένων έγινε τον Οκτώβριο του 2017 από τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Κασουλίδη και θεωρήθηκε μονομερή απάντηση στις εξαγγελίες της Άγκυρας για την έναρξη παράνομων γεωτρήσεων στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Δεν προχώρησε τότε η εξαγγελία, ήταν και παραμονές προεδρικών εκλογών, κατατέθηκε ωστόσο, αργότερα, το 2019.

Ο δεύτερος άξονας είναι αυτός του καθορισμού ΑΟΖ Ελλάδος και Κύπρου. Είναι ένα θέμα ταμπού, το οποίο θα πρέπει να ξεπερασθεί. Χρειάζεται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Η Λευκωσία είναι έτοιμη και κατ΄ επανάληψη από την περίοδο της προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου εγείρει το ζήτημα τούτο στην Αθήνα. Η ελλαδική πλευρά φοβάται την αντίδραση της Τουρκίας. Κι αυτό το ξέρουν οι Τούρκοι και επενδύουν σε αυτό.

Υπενθυμίζεται ότι στις 8 Νοεμβρίου 2014 υπεγράφη στο Κάιρο, τριμερής συμφωνία, γνωστή ως «Διακήρυξη του Καΐρου», μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Αιγύπτου και της Ελληνικής Δημοκρατία, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων δέσμευση για την καταβολή των απαραίτητων προσπαθειών προς την κατεύθυνση της επίσπευσης των διαπραγματεύσεων για καθορισμό της κοινής μέσης γραμμής που θα οριοθετεί την ΑΟΖ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Οι διακηρύξεις υπάρχουν, δεν έχουν προχωρήσει λόγω της Αθήνας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ιστορία με τις οριοθετήσεις. Από το 2003 μέχρι το 2010 υπογράφηκαν συμφωνίες με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ. Με τον Λίβανο εκκρεμεί η από μέρους της χώρας αυτής επικύρωσης. Αλλά υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας, που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης των συμφωνηθέντων. Συζητήσεις υπάρχουν και με άλλες χώρες της περιοχής.