Πόσο πιθανό είναι το Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ;

Μέχρι τώρα η ιστορία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνει ότι η απειλή για διακοπή της ροής πετρελαίου από τον Αραβικό (Περσικό) Κόλπο μπορεί να λέγεται, αλλά δύσκολα υλοποιείται…

Πάντως, η πρώτη χώρα που προσπάθησε να αποτρέψει τις εξαγωγές πετρελαίου από τον Κόλπο ήταν η Βρετανία, η οποία το 1951 μπλόκαρε τις εξαγωγές από το διυλιστήριο του Αμπαντάν, στην κορυφή του Κόλπου, αντιδρώντας στην απόφαση της ιρανικής κυβέρνησης του Μοχάμεντ Μοσαντέκ να εθνικοποιήσει τη βιομηχανία πετρελαίου της χώρας.

Η απόφαση της ιρανικής κυβέρνησης έθιγε βρετανικά συμφέροντα καθώς από το 1933 η Βρετανία, με το σχήμα της Anglo-Iranian Oil Co., προδρόμου της σημερινής BP, είχε κερδίσει μια μονόπλευρη παραχώρηση πετρελαίου από το Ιράν και αρνείτο να εγκαταλείψει τη συμφωνία.

Ο αποκλεισμός του Αμπαντάν δεν διήρκησε πολύ καθώς το πετρέλαιο ήταν πολύτιμο όχι μόνο για το Ιράν αλλά και την ίδια την οικονομικά εξασθενημένη μεταπολεμική Βρετανία. Βέβαια, δύο χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1953 μετά από ένα πραξικόπημα ο Μοσαντέκ ανατράπηκε και επανήλθε με απόλυτες εξουσίες ο Σάχης. Το καθεστώς του Σάχη διατηρήθηκε μέχρι το 1979, οπότε έγινε η ισλαμική επανάσταση.

Από τους Βρετανούς στον Σαντάμ

Τελικά, ο πρώτος σύγχρονος αποκλεισμός των αποστολών πετρελαίου συνέβη μετά το 1980, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν, ελπίζοντας να εκμεταλλευτεί την αναστάτωση που προκλήθηκε από την Ισλαμική Επανάσταση και την εκδίωξη του Σάχη, επιτέθηκε στο Ιράν, πυροδοτώντας τον καταστροφικό οκταετή πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Καθώς το Ιράν ακόμα διέθετε την αεροπορία και το ναυτικό του Σάχη, που προμηθευόταν υλικό και εκπαιδευόταν το προσωπικό από τις ΗΠΑ, η πρώτη αντίδραση ήταν να αποκλείσει με επιτυχία ιρακινά πολεμικά πλοία και πετρελαιοφόρα στο Ουμ Κασρ, το μοναδικό λιμάνι βαθέων υδάτων του Ιράκ.

Τα ιρακινά αεροσκάφη άρχισαν να επιτίθενται σε ιρανικά πλοία στον Κόλπο, προκαλώντας μια ιρανική απάντηση που επικεντρώθηκε αρχικά σε ουδέτερα πλοία που μετέφεραν προμήθειες στο Ιράκ μέσω Κουβέιτ, μια εξέλιξη που σύντομα κλιμακώθηκε με επιθέσεις και από τις δύο πλευρές σε πλοία όλων των σημαιών. Το πρώτο δεξαμενόπλοιο που χτυπήθηκε ήταν ένα τουρκικό πλοίο που βομβαρδίστηκε από ιρακινά αεροσκάφη στις 30 Μαΐου 1982, κατά τη φόρτωση στον τερματικό σταθμό πετρελαίου του νησιού Kharg του Ιράν.

Το πρώτο που δηλώθηκε ολική απώλεια ήταν ένα ελληνικό δεξαμενόπλοιο, που χτυπήθηκε από ιρακινό πύραυλο “Εξοσέτ” στις 18 Δεκεμβρίου 1982. Στη διάρκεια του οκταετούς λεγόμενου Πόλεμου των Δεξαμενοπλοίων είχαν χτυπηθεί 26 πλοία με ελληνική σημαία, 39 με κυπριακή και άλλα ελληνόκτητα με σημαίες τρίτων χωρών. Συνολικά, μέχρι το τέλος του το 1987 δέχθηκαν επίθεση περισσότερα από 450 πλοία από 15 χώρες, τα δύο τρίτα από αυτά από το Ιράκ, και 400 μέλη πληρώματος πολλών εθνικοτήτων είχαν σκοτωθεί.

Τί συνέβη με τα Στενά του Ορμούζ

Ωστόσο, σε κανένα σημείο καθ’ όλη τη διάρκεια του Πολέμου των Δεξαμενόπλοιων δεν διακόπηκε σοβαρά η ροή πετρελαίου μέσω των Στενών του Ορμούζ. Από τότε υπήρξαν διάφορα επεισόδια κατά τα οποία το Ιράν απείλησε ότι θα κλείσει τα Στενά χωρίς ποτέ να πραγματοποιήσει την απειλή του.

Τελευταία φορά ήταν τον Ιούνιο του 2008, οπότε η Τεχεράνη μετά από μια σειρά ναυτικών γεγονότων με τις ΗΠΑ προειδοποίησε πως το στενό θα σφραγιζόταν εάν δεχόταν επίθεση, χωρίς τελικά να γίνει τίποτα άλλο πέρα από το να αναδειχθεί η σημασία αυτού του θαλάσσιου περάσματος σε παγκόσμια κλίμακα.

Έτσι και τώρα, αναλυτές εκτιμούν ότι όπως και στο παρελθόν τα Στενά του Ορμούζ δεν θα κλείσουν καθώς η οικονομία του Ιράν εξαρτάται από την αποστολή πετρελαίου μέσω του στενού και οποιοδήποτε κλείσιμο του στενού πιθανότατα θα προκαλέσει νέες εντάσεις μεταξύ του Ιράν και χωρών όπως η Ινδία και η Κίνα.