Τα πυρηνικά και ο Όργουελ – Κάποια “ζώα” είναι πιο ίσα από τα άλλα!

Τα 64 κιλά ουράνιο εμπλουτισμένο μόλις 80% ήταν όλο όσο είχαν παρασκευάσει οι ΗΠΑ σε τρία χρόνια και καταναλώθηκε στη βόμβα Little Boy στη Χιροσίμα. Η δοκιμή στο Τρίνιτι, τον Ιούλιο 1945, η βόμβα στο Ναγκασάκι και όλες οι μετέπειτα αμερικανικές βόμβες βασίζονταν στο πλουτώνιο και όχι στο ουράνιο. Αλλά το πλουτώνιο δεν υπάρχει στη φύση, παράγεται από φυσικό ουράνιο σε ειδικούς αντιδραστήρες.

Όταν ο Τρούμαν πληροφορήθηκε τη δοκιμή της πρώτης σοβιετικής βόμβας το 1949, αρνιόταν να το πιστέψει, ενώ ο Υπουργός Άμυνας πίστευε ότι πρόκειται για ατύχημα σε αντιδραστήρα. Οι ψευδείς βεβαιότητες, όπως και τα fake news αντέχουν στο χρόνο περισσότερο από τις διαψεύσεις, όπως έχει πει και ο Τσόρτσιλ. Έτσι, η βεβαιότητα Τρούμαν ότι η διάδοση των πυρηνικών ήταν αδύνατη, λόγω του απαιτούμενου «συνδυασμού τεχνολογίας και βιομηχανίας, που είναι αμφίβολο πως θα ξαναϋπάρξει στον κόσμο», μετατράπηκε στο μύθο ότι μόνο οι ΗΠΑ επινόησαν πυρηνικά όπλα: οι Βρετανοί μοιράστηκαν τα μυστικά, ενώ οι Σοβιετικοί τα έκλεψαν. Η αλήθεια ήταν λίγο διαφορετική.

Οι Σοβιετικοί είχαν ήδη δικό τους πυρηνικό πρόγραμμα. Η κατασκοπία επιτάχυνε τη βόμβα σχάσης κατά 2-3 χρόνια. Η πρώτη βόμβα σύντηξης (θερμοπυρηνική) αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ, μόλις 20 μήνες μετά την πρώτη αμερικανική το 1954. Οι μετρήσεις καταλοίπων από τις αμερικανικές δοκιμές συνέβαλαν περισσότερο από την όποια κατασκοπία, γιατί οι Σοβιετικοί βρίσκονταν ήδη κοντά.

Η επανάσταση του απεμπλουτισμένου ουρανίου

Στο μεταξύ, με τη βοήθεια κρατούμενων Γερμανών φυσικών, οι Σοβιετικοί ανέπτυξαν τη φυγοκέντριση για τον εμπλουτισμό ουρανίου, μέθοδο που είχε εγκαταλειφθεί στο Σχέδιο Μανχάταν ως αναποτελεσματική. Έγινε η πιο φτηνή και αποτελεσματική μέθοδος παρασκευής σχάσιμου υλικού, σε αντίθεση με το πλουτώνιο. Το πλουτώνιο είναι πιο πρακτικό, απαιτεί λιγότερο σχάσιμο υλικό, είναι σαφώς προτιμητέο για τη κατασκευή βομβών σύντηξης, απολύτως αναγκαίο για τη μινιατουροποίηση και κατασκευή πυραύλων με πολλαπλές κεφαλές, αλλά είναι εκατοντάδες φορές ακριβότερο από το εμπλουτισμένο ουράνιο, και απαιτεί εγκαταστάσεις που είναι αδύνατο να κρυφτούν.

Έτσι κι αλλιώς, η τεχνογνωσία που απαιτείται για την επίτευξη θερμοπυρηνικής βόμβας, όπου η σχάση πλουτωνίου έχει το ρόλο “πυροκροτητή” για τη σύντηξη (ισοτόπων) υδρογόνου, και επιπλέον η  τεχνογνωσία μινιατουροποίησης, είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατακτηθούν, ακόμη και από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες, χωρίς ξένη βοήθεια από πυρηνική δύναμη.

Με το εμπλουτισμένο ουράνιο μπορούν να κατασκευαστούν βόμβες σχάσης ισχύος μέχρι λίγες δεκάδες kt (στη Χιροσίμα ήταν 15 kt), ενώ οι βόμβες ενισχυμένης σχάσης, δηλαδή με “ολίγη” σύντηξη, που εκτοξεύει την αποδοτικότητα της σχάσης, μπορούν να φτάσουν λίγες εκατοντάδες kt, εφάμιλλες μιας μεσαίας θερμοπυρηνικής βόμβας (αλλά με πολλαπλάσια ραδιενεργή μόλυνση), αλλά απαιτούν περισσότερη τεχνογνωσία. Αντίθετα, στην πιο στοιχειακή της μορφή, του Little Boy (Gun-type), μια απλή βόμβα σχάσης μπορεί να κατασκευαστεί ακόμη και από μια μη-κρατική οντότητα ή εταιρία, εφόσον διαθέτει το σχάσιμο υλικό. Απαιτεί καλούς τεχνίτες και μηχανουργικά εργαλεία, παρά επιστήμονες, και μερικές δεκάδες κιλά U-235.

Ο διαχωρισμός ισοτόπων του ίδιου στοιχείου είναι δύσκολος, γιατί έχουν τις ίδιες ακριβώς χημικές ιδιότητες του στοιχείου και η μόνη διαφορά τους είναι στο ειδικό βάρος. Το ουράνιο U-238 είναι περίπου 1% βαρύτερο από το U-235. Το φυσικό ουράνιο είναι κατά 99,3% U-238 και 0,7% U-235. Στη φυγοκέντριση χρησιμοποιείται εξαφθοριούχο ουράνιο σε μορφή αερίου, όπου το U-238 ξεχωρίζεται και απομακρύνεται (απεμπλουτισμένο) και έτσι το διαθέσιμο ουράνιο “εμπλουτίζεται” σε U-235, που είναι το σχάσιμο ισότοπο. Με δεκάδες διαδοχικές φυγοκεντρίσεις φτάνουμε από 0,7% σε πάνω από 90% συγκέντρωση U-235, που καθιστά το ουράνιο σχάσιμο για βόμβα. Για τον εμπλουτισμό κατά 60%, που έχει φτάσει το Ιράν, απαιτούνται περίπου δεκαπλάσιες φυγοκεντρίσεις απ’ όσες απαιτούνται για να πάμε από 60% σε πάνω από 90%.

Πυρηνικά: Μερικοί είναι πιο ίσοι απ’ τους άλλους

Τυπικά οσοδήποτε Υψηλά ή Χαμηλά Εμπλουτισμένο Ουράνιο, άνω ή κάτω του 20% (HEU και LEU), μπορεί θεωρητικά να προορίζεται για ειρηνική χρήση ή επιτρεπόμενη πολεμική (αντιδραστήρες ναυτικής πρόωσης). Το ίδιο ισχύει για το πλουτώνιο. Πολιτική της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), στο πλαίσιο της Συνθήκης για τη Μη-Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (ΝΡΤ), σε όλες τις χώρες, πλην του κλαμπ των πέντε προνομιούχων πυρηνικών δυνάμεων (και μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ), είναι ο περιορισμός της παραγωγής HEU, και ο περιορισμός της κατοχής πλουτωνίου. Ωστόσο δεν αντιμετωπίζονται όλοι οι άλλοι ως αποσυνάγωγοι.

Για παράδειγμα, Γερμανία, Βέλγιο και Ολλανδία που χρησιμοποιούν HEU άνω του 90% θεωρούνται κατά τον ΙΑΕΑ ότι “αποδεδειγμένα” το κάνουν για ερευνητικούς ή ιατρικούς σκοπούς, η Ιαπωνία σήμερα έχει “νόμιμα” αποθηκευμένο 45 τόνους πλουτώνιο για αντιδραστήρες, από τους οποίους οι 9 στο έδαφος της Ιαπωνίας κ.ο.κ.

Καμπανάκι για τον ΙΑΕΑ στην περίπτωση του Ιράν ήταν η μεγάλη ποσότητα (408 κιλά) και η ραγδαία αύξησή της το προηγούμενο διάστημα, η παραγωγή πλουτωνίου στον αντιδραστήρα Αράκ (βομβαρδίστηκε από το Ισραήλ, ευτυχώς χωρίς να περιέχει πυρηνικό υλικό) και η υποψία αδήλωτων εγκαταστάσεων, αν και δηλώνει ότι δεν έχει αποδείξεις για πρόθεση κατασκευής πυρηνικού όπλου.

Το Ιράν απαντά ότι θεμελιώδης αρχή της ΝΡΤ είναι το δικαίωμα ανάπτυξης ειρηνικής πυρηνικής τεχνολογίας, ότι δεν ήταν αυτό που κατήγγειλε τη συμφωνία JCPOA με τους 5+1, με βάση την οποία είχε περιορίσει τον εμπλουτισμό στο 3,67% (καθαρά πολιτική επιβολή των 5+1 χωρίς να προβλέπεται τόσο αυστηρός περιορισμός από κανένα άρθρο της ΝΡΤ ή την ΙΑΕΑ ή να έχει επιβληθεί σε άλλη χώρα), και ότι αντιμετωπίζεται από τον ΙΑΕΑ κατ’ εξαίρεση, πολιτικά και με δόλο.

Σε ερώτηση αν το Ιράν θα εμπλουτίζει ουράνιο, εφόσον δεν θα φτάνει σε επίπεδο σχάσιμου υλικού, ο Τραμπ απαντούσε στις 7 Μαΐου ότι «δεν έχει αποφασίσει». Μια εβδομάδα μετά, 15 Μαΐου, ο Τραμπ δήλωνε ότι βρίσκονται κοντά σε συμφωνία, που ίσως σχετιζόταν, και ίσως όχι, με την πρόταση των Ιρανών για διεθνές κονσόρτσιουμ εμπλουτισμού μαζί με αραβικές χώρες. Ξαφνικά, πέντε μέρες αργότερα, οι Ιρανοί ισχυρίζονται ότι οι Αμερικανοί επανήλθαν με προτάσεις «τελείως απαράδεκτες», προτάσεις που μάλλον απαιτούσαν το πλήρες ξήλωμα.

Το πιθανότερο, κάπου ανάμεσα στις 15 και 20 Μαΐου, όταν οι ΗΠΑ επανήλθαν στο Ομάν με πολύ σκληρή γραμμή, είχε ληφθεί και η απόφαση για το στρατιωτικό χτύπημα (δια του Ισραήλ). Αν η πρώτη δήλωση Τραμπ, στα μέσα Απριλίου, ότι απέτρεψε το Ισραήλ από επίθεση ήταν ίσως αληθής, η επανάληψή της στις 28 Μαΐου ήταν πλέον μέρος της παραπλάνησης για την ισραηλινή επίθεση. Πριν τις 7 Μαΐου είχαν προηγηθεί αντιφατικές δηλώσεις από Αμερικανούς αξιωματούχους ανάμεσα στο «καθόλου εμπλουτισμός» και σε κάποιας μορφής νέα JCPOA.

Λίγο πριν την επίθεση του Ισραήλ η κατάσταση είχε ως εξής. Στη μια άκρη, η απαίτηση του Ισραήλ και μετά τα μέσα Μαΐου και των ΗΠΑ για μηδενικό εμπλουτισμό που απορρίπτει το Ιράν ως ωμή καταπάτηση διεθνούς δικαιώματός του και ταπείνωση. Στην άλλη άκρη, η επιλογή της Τεχεράνης να “εξαντλεί” τα δικαιώματα, που απορρέουν από την ΝΡΤ, υπό την αυστηρή επίβλεψη της ΙΑΕΑ, ώστε να βρίσκεται “κοντά” στην απόκτηση πυρηνικού όπλου, όσο συνεχίζονται οι κυρώσεις, η επιθετικότητα και η άρνηση των δικαιωμάτων του. Ακόμη και στη διάρκεια της JCPOA, οι υπερεξουσίες ελέγχου της ΙΑΕΑ σε ιρανικό έδαφος υπερέβαιναν οποιοδήποτε καθεστώς επίβλεψης έχει επιβληθεί ποτέ σε άλλη χώρα. Σε πλήρη αντίθεση με την ανοχή, αν όχι στήριξη, για διαφορετικούς λόγους, στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από Ισραήλ, Ινδία και Πακιστάν, που ποτέ δεν υπέγραψαν την ΝΡΤ.

Ο προβληματικός ρόλος της ΙΑΕΑ

Υπάρχουν δυο βασικά προβλήματα με την ΙΑΕΑ. Το ένα είναι η εργαλειοποίησή της από τη Δύση, και όχι μόνο, ώστε να ασκούνται πιέσεις σε κράτη, που δεν βρίσκονται σε αρμονία με τις ΗΠΑ. Το πρόβλημα είναι έτσι ότι μετατρέπεται μια Διεθνής Υπηρεσία από αστυνομία της Μη-Διάδοσης σε πολιτική αστυνομία πίεσης των “αποσυνάγωγων”, για σκοπούς άσχετους με τα πυρηνικά, και η ανάπτυξη ειρηνικής πυρηνικής τεχνολογίας μετατρέπεται από δυνατότητα μιας χώρας σε βάρος (liability), όσο δεν αποχωρεί από την ΝΡΤ. Οι πολιτικές αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ (και αν όχι τότε οι μονομερείς απειλές των ΗΠΑ) αναλαμβάνουν το “νομικό σκέλος επιβολής”, που απουσιάζει εξ’ ολοκλήρου από την ΝΡΤ.

Όπως και στην περίπτωση του Ιράν, η Βόρεια Κορέα αντιμετώπισε την εργαλειοποίηση της ΙΑΕΑ και κυρώσεις του ΣΑ του ΟΗΕ, την ίδια στιγμή που μέρος του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου στρεφόταν προς τη Βόρεια Κορέα, από τη δεκαετία του ’50, ενώ ήταν συχνές οι προκλητικές στρατιωτικές ασκήσεις των ΗΠΑ πέριξ της χώρας. Σε μια χώρα, που το κυρίαρχο δόγμα Τζούσε είναι η πλέον μιλιταριστική, αλλά αμυντική και υπέρ της ανεξαρτησίας από το διεθνή παράγοντα ιδεολογία στον κόσμο, η αποχώρηση από την ΝΡΤ και ανάπτυξη πυρηνικών όπλων ήταν μονόδρομος.

Όσο ισχυρή είναι η ΝΡΤ για τα μέλη της, τόσο ανίσχυρη είναι απέναντι στα μη μέλη. Αν, για παράδειγμα, συγκρίνουμε την ΝΡΤ με το Δίκαιο της Θάλασσας, υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά. Αν μια χώρα δεν έχει υπογράψει ή αποχωρήσει από την ΝΡΤ, τυπικά δεν την εμποδίζει καμιά διάταξη του Διεθνούς Δικαίου να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, και επαφίεται στο ΣΑ του ΟΗΕ να λάβει ad hoc πολιτικές αποφάσειςν χωρίς νομικό έρεισμα. Αν μια χώρα δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, αυτό δεν της δίνει το δικαίωμα να αμφισβητήσει τα δικαιώματα, που απορρέουν από την UNCLOS για τις γειτονικές της χώρες ή να “επεκτείνει” τα δικά της δικαιώματα σε βάρος τους. Υπ’ αυτή την έννοια, ενώ η συμμετοχή και στις δύο συμβάσεις είναι εθελοντική, το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως και άλλες συμβάσεις, υπέχουν χαρακτήρα Διεθνούς Δικαίου με σημαντικά ευρύτερη ισχύ από την ΝΡΤ, που τυπικά αφορά μόνον τα μέλη της ΝΡΤ.

Το δεύτερο πρόβλημα για την ΙΑΕΑ είναι ότι οι έλεγχοι, που διενεργεί, αποτελούν δυνητικά ανοιχτή κατασκοπία υπέρ κρατών, που σκοπεύουν να πλήξουν το πυρηνικό πρόγραμμα. Δεν απαιτούνταν καν η μεσολάβηση της Μοσάντ ή της CIA, για να φτάσουν τα “απόρρητα” στοιχεία των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν στους ενδιαφερόμενους. Ένα ακόμη κίνητρο αποχώρησης από την ΝΡΤ.

Η Ρωσία, ενώ επεσήμανε πρόσφατα δια του Λαβρόφ ρητά και τα δυο προβλήματα της ΙΑΕΑ για το Ιράν, επανήλθε καλώντας το να συνεργαστεί ξανά με την ΙΑΕΑ! Έτσι, δεν είχε άδικο ο Αντιπρόεδρος Βανς, που “έδωσε” Ρωσία και Κίνα με τη δήλωσή του ότι δεν επιθυμούν την απόκτηση πυρηνικού όπλου από το Ιράν (προκαλώντας την εντελώς άτσαλη αντίδραση Μεντβέντεφ). Το κρίσιμο ζήτημα πλέον είναι ακριβώς τι θα πράξει, υπό αυτούς τους δυσμενείς διεθνείς όρους, το Ιράν απέναντι σε ΙΑΕΑ και ΝΡΤ, στο φως μάλιστα της δήλωσης Ισραηλινού αξιωματούχου ότι θα ξαναχτυπήσει το Ιράν, αν επανεκκινήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, όπως ήταν αναμενόμενο. Η νομιμοποίηση αυτού του “δικαιώματος” του Ισραήλ στο διηνεκές ήταν, άλλωστε, ένας από τους στόχους της επίθεσης.

Ιράκ, Συρία και Λιβύη, τρεις χώρες που εισήγαγαν τεχνολογία φυγοκέντρισης στη Μέση Ανατολή, είναι σήμερα διαλυμένα κράτη…