Το ενεργειακό πόκερ Ελλάδας-Λιβύης

Εντούτοις, οι κινήσεις στην ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής συνεχίζονται, τρείς εκ των οποίων είναι οι πλέον χαρακτηριστικές: Πρώτον, η οριοθέτηση νέων ερευνητικών θαλασσοτεμαχίων για ανακάλυψη υδρογονανθράκων νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης, καθώς και η προκήρυξη διαγωνισμού παραχώρησης, μετά από το ενδιαφέρον του πετρελαϊκού κολοσσού CHEVRON.

Δεύτερον, ο προκηρυχθείς νέος διαγωνισμός της Λιβύης για παραχώρηση 22 νέων τεμαχίων (στην ξηρά και στη θάλασσα) προς στους ενδιαφερόμενους, ώστε να τα ερευνήσουν για ανακάλυψη υδρογονανθράκων και τρίτον, το πρόσφατα υπογραφέν μνημόνιο κατανόησης (MoU) μεταξύ της πετρελαϊκής εταιρίας της Λιβύης TPAO και της εθνικής εταιρίας πετρελαίων (NOC) της Λιβύης για διεξαγωγή σεισμικής έρευνας δύο διαστάσεων, για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στον θαλάσσιο χώρο της Λιβύης.

Επειδή τα πιο πάνω συνοδεύονται από χάρτες, που τις περισσότερες φορές η ερμηνεία τους δεν είναι πλήρης για την κατανόηση των ενεργειών, γίνεται μια προσπάθεια να εξετασθούν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και μέσω αυτών να εντοπισθεί τι ακριβώς σημαίνουν τα πιο πάνω γεγονότα και ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις στην χώρα μας.

CHEVRON και οριοθέτηση θαλασσοτεμαχίων

Η εταιρία CHEVRON είχε επιδείξει στο παρελθόν ενδιαφέρον για συμμετοχή στην έρευνα για ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης που ποτέ δεν απέσυρε. Μετά από σχετικό έγγραφο αίτημά της, που υποβλήθηκε τον Αύγουστο του 2024, συγκεκριμενοποίησε το ενδιαφέρον της για τρεις νέες περιοχές. Άμεσα το υπουργείο έκανε αποδεκτή την αίτηση τον Ιανουάριο και κίνησε τις διαδικασίες που προβλέπονται από τον Ν. 4001/11.

Προκήρυξε σχετικό διαγωνισμό και έστειλε προς δημοσίευση το κείμενο στην εφημερίδα των ευρωπαϊκών κοινοτήτων για ενημέρωση όλων των πιθανών νέων ενδιαφερομένων, όπως προβλέπεται. Μέσα σε 90 ημέρες αν δεν παρουσιασθεί άλλος ενδιαφερόμενος, ώστε να υπάρξει αξιολόγηση και επιλογή της καλύτερης προσφοράς, τα θαλασσοτεμάχια θα παραχωρηθούν στην CHEVRON, με το δεδομένο ότι πληρούνται οι όροι του διαγωνισμού. Τα τρία αυτά θαλασσοτεμάχια φαίνονται στον χάρτη 1 (κίτρινο χρώμα).

 

Ένας προσεκτικός παρατηρητής θα έβλεπε ότι το δυτικό τεμάχιο της CHEVRON υπερκαλύπτει κατά ένα μέρος (τμήμα Α διαγραμμισμένο με σταυρούς) το τεμάχιο που έχει παραχωρηθεί στην EXXON και θα δημιουργούσε απορίες για πιθανές επικαλύψεις. Με μια εξέταση του χάρτη της ΕΔΕΥΕΠ με τον οποίο έγινε η προκήρυξη(σχ.2) θα διαπιστωθεί ότι εκτός από το τμήμα Α (σχ.1) που ανήκε στην παραχώρηση της EXXON, από την παραχώρηση του τεμαχίου της EXXON λείπει και μια περιοχή νότια αυτού (σχ. 2 σε κόκκινο κύκλο).

Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί κάποια ατέλεια. Απλά υλοποιείται ο κανόνας που προβλέπεται από την νομοθεσία, ότι μετά από ένα χρονικό διάστημα ερευνητικής προσπάθειας εταιρίας στην περιοχή, αυτή είναι υποχρεωμένη να αποδεσμεύσει τμήμα της παραχώρησης το οποίο δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον γι’ αυτήν (περιοχές με σταυρούς). Το τμήμα αυτό επιστρέφεται στο κράτος με την δυνατότητα να το επανα-προκηρύξει.

Από τα 19.868 τετρ. χλμ. της αρχικής παραχώρησης φαίνεται ότι αποδεσμεύονται περίπου 5.000 τετρ. χλμ. Από ορισμένους μελετητές εκτιμάται ότι η έλλειψη παρουσίας ισχυρής πετρελαϊκής εταιρίας στο αποδεσμευόμενο τεμάχιο, πιθανόν να αποτελεί και περιοχή δεκτική παραβιάσεων από ερευνητικές δραστηριότητες τρίτων στην λιβυκή θάλασσα, με το δεδομένο ότι ακόμη δεν έχει γίνει η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στην περιοχή και συνιστούν ιδιαίτερη προσοχή και παρακολούθηση των δραστηριοτήτων.

Η CHEVRON και ο λιβυκός διαγωνισμός

Στις 3 Μαρτίου 2025 η Λιβύη προκήρυξε διαγωνισμό παραχώρησης 22 τεμαχίων για έρευνα υδρογονανθράκων. Όπως φαίνεται στο σχήμα 3, τα 11 είναι στην ξηρά και τα υπόλοιπα 11 είναι στην θαλάσσια περιοχή της. Έχοντες υπόψιν την σχέση εξάρτησης της Λιβύης από την Τουρκία, που προκλητικά υλοποιήθηκε με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και όχι μόνον, ο χάρτης προκαλεί για την Ελλάδα έκπληξη. Διότι τα τρία θαλάσσια τεμάχια εξ αυτών με τους αριθμούς 14, 15 και 10, υλοποιούν το βόρειο σύνορό τους επάνω στην μέση γραμμή που η Ελλάδα έχει εξαγγείλει με τον Ν. 4001/11, δείχνοντας με τον τρόπο αυτόν ότι την σέβεται και δεν την παραβιάζει.

 

Και μάλιστα μια μέση γραμμή που περιλαμβάνει την επήρεια της νήσου Γαύδου και των μικρότερων (π.χ Σχοινούσα κλπ), για τα οποία στο παρελθόν είχε εκφράσει αντιρρήσεις σχετικά με την επήρεια τους. Είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι η Λιβύη έχει υπογράψει την συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά μέχρι σήμερα δεν τον έχει επικυρώσει (ratification). Συνεπώς, φαίνεται ότι οιαδήποτε δραστηριότητα γίνει στο μέλλον για εντοπισμό υδρογονανθράκων μέσα στα πιο πάνω τεμάχια, δεν θα προσβάλλει με κανένα τρόπο τα δικαιώματα της Ελλάδας.

Συγχρόνως κατά την σύνοδο της ΕΕ που έγινε στις 26/6/2025, επιβεβαιώθηκε από την Επιτροπή για μια ακόμη φορά ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι ανύπαρκτο και παράνομο, υπενθυμίζοντας και στην Τουρκία και στη Λιβύη ότι δεν μπορεί να βάσει αυτού να προκύψουν νόμιμα αποτελέσματα.

Το τουρκολιβυκό Μνημόνιο για υδρογονάνθρακες

Η γείτων Τουρκία μας έχει συνηθίσει να μην αφήνει οιαδήποτε κίνηση της Ελλάδας χωρίς απάντηση. Μετά την ανακοίνωση της 24/6/2025 για την αποστολή φρεγατών έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, ώστε να αποτρέψουν την παράνομη μετανάστευση, έσπευσε να υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας (MoU) με την Λιβύη, για σεισμική έρευνα σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, πλησίον της μέσης γραμμής Ελλάδας-Λιβύης, με το γεωφυσικό της σκάφος ORUC REIS που μόλις τελείωσε αντίστοιχο πρόγραμμα στα ανοιχτά της Σομαλίας.

Το μνημόνιο αυτό συνοδευόταν από έναν χάρτη που εντόπιζε αυτές τις περιοχές. Παράλληλα, όμως, από μια φωτογραφία στη αίθουσα της υπογραφής του μνημονίου, εντύπωση προκάλεσε και ένας αναρτημένος χάρτης που προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών. Γνωρίζοντας το παρελθόν του αναθεωρητικού γείτονα, καθώς και τις προσεκτικές κινήσεις του που διαχρονικά κάνει με σκοπό να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του χωρίς σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, θα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο, με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τους δύο αυτούς χάρτες και θα ανακαλύψουμε το τι πραγματικά σημαίνουν και τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν στην χώρα μας, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον.