Τί κρύβεται πίσω από την ένταση ΗΠΑ-Βενεζουέλας

Το ταμείο προβλέπεται να περιλαμβάνει στο αρχικό του κεφάλαιο ένα ενέχυρο προερχόμενο από ένα τεράστιο εύρος εγχώριων φυσικών πόρων συνολικής αξίας 45 τρισ. δολαρίων, εμπλουτιζόμενο κι από πλήθος προσόδων από πολυεθνικές δραστηριότητες των ΗΠΑ κατά την αξιοποίηση φυσικών πόρων άλλων χωρών. Ο συνολικός σχεδιασμός των ΗΠΑ που περιλαμβάνει και την αναζωογόνηση του δολαρίου ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος και η κατάσταση στην Ουκρανία υποδεικνύει ότι η επόμενη σοβαρή διεθνής εξέλιξη θα αφορά στην Βενεζουέλα.

Το σχήμα του εθνικού ταμείου πλούτου όπου οι πολίτες είναι μέτοχοι στο κεφάλαιο κι αποδέκτες αποδόσεων μπορεί να εντοπιστεί στην αρχαία Αθήνα με την ανακάλυψη των κοιτασμάτων αργύρου της Λαυρεωτικής το 483 π.Χ.. Αντί του ίσου μερίσματος αξίας 10 δραχμών σε όλους τους πολίτες της Αθήνας, ως το σημερινό ανάλογο του κοινωνικού μερίσματος, έγινε αποδεκτή η πρόταση του Θεμιστοκλή τα 100 τάλαντα της εκτιμώμενης αξίας της φλέβας να επενδυθούν στην δημιουργία ενός ισχυρού αθηναϊκού ναυτικού.

Ο μηχανισμός προέβλεπε τον καταμερισμό του κεφαλαίου σε 100 τίτλους 1 ταλάντου έκαστος και την παραχώρηση κάθε τίτλου προς 100 εύπορους πολίτες που διέθεταν την τεχνογνωσία και τις δυνατότητες να αναλάβουν στο όνομα των Αθηναίων πολιτών την ναυπήγηση του στόλου υπό αυστηρή επιτήρηση.

Εθνικά Ταμεία Πλούτου

Σήμερα, καταγράφονται εθνικά ταμεία πλούτου σε 80 χώρες του πλανήτη που διαχειρίζονται κεφάλαια συνολικής αξίας 13 τρισ. δολαρίων, ήτοι το ~12% του διεθνούς ΑΕΠ. Το πιο γνωστό λόγω της επιτυχίας του είναι το εθνικό ταμείο πλούτου της Νορβηγίας, αξίας 1,83 τρισ. δολαρίων που αντιστοιχούν σε μια μέση προικοδότηση ~400.000 ευρώ για κάθε Νορβηγό πολίτη.

Το ταμείο ιδρύθηκε το 1990 κι από το 1996 ξεκίνησε να τροφοδοτείται από τις προσόδους του πετρελαίου, διαφοροποιώντας το χαρτοφυλάκιό του κατά 70-75% σε μετοχές, 20-25% σε ομόλογα υψηλής αξιοπιστίας κι 1-2% σε καινοτόμες τεχνολογικές υποδομές.

Παραγωγή πετρελαίου κι αποθέματα: Σε αντίθεση με το νορβηγικό ταμείο, οι ΗΠΑ είναι αδύνατον να βασιστούν μόνον στις προσόδους των υδρογονανθράκων, καθώς με τον τρέχοντα ρυθμό παραγωγής τους τα αποθέματα πετρελαίου των ΗΠΑ επαρκούν για μόλις 12 έτη, ενώ του φυσικού αερίου για 14 έτη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και η τωρινή κυριαρχία τους στην διεθνή παραγωγή κι εξαγωγή πετρελαίου είναι αδύνατον να υποστηριχθεί μακροπρόθεσμα. Η αυξημένη κάλυψη της διεθνούς ζήτησης θα είναι ακόμη πιο δυσχερής, την στιγμή που δεν έχει ανακοινωθεί πρόγραμμα νέων ερευνών που θα χρειαστούν χρόνο για να αποδώσουν.

Με το σύνολο των φυσικών πόρων τους να εκτιμάται στα 45 τρισ. δολάρια, ένα δυνητικό ταμείο των ΗΠΑ κατατάσσεται 2ο σε ύψος κεφαλαίων μετά από την 1η θέση που κατέχει η Ρωσία με εκτιμώμενη αξία φυσικών πόρων στ 75 τρις. δολάρια, συνυπολογίζοντας τους πόρους της Αρκτικής υπό την κυριαρχία της.

Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ στοχεύουν (1) στην μακροπρόθεσμη απεξάρτηση του δολαρίου από τους υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής, (2) στην διαφοροποίηση των εσόδων που θα διοχετευθούν στην δημοσιονομική τους σταθερότητα και (3) στην ενίσχυση του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος διεθνών πληρωμών και τον έλεγχο της τιμής του μέσω ελέγχου της προσφοράς έναντι δυνητικών επιθέσεων από τον Οργανισμού Πετρελαιο-εξαγωγικών Κρατών (ΟΠεΚ).

Η σημασία της Βενεζουέλας

Στις 7 Αυγούστου 2025, αυξήθηκε το ποσό επικήρυξης του Nicolas Maduro, Προέδρου της Βενεζουέλα, στα 50 εκ. δολάρια. Στις 21 Αυγούστου ο Τραμπ διέταξε να αναπτυχθεί αμφίβια αρμάδα, συμπεριλαμβανομένων τριών πυραυλοφόρων αντιτορπιλικών και ισάριθμων ελικοπτεροφόρων αποβατικών με 2.200-4.000 πεζοναύτες, ανοικτά της Βενεζουέλας. Ως απάντηση η λατινοαμερικανική χώρα ανέπτυξε 4,5 εκατομμύρια Εθνοφύλακες στην επικράτεια της.

Η Βενεζουέλα συνιστά χώρα προτεραιότητας για τον σχεδιασμό των ΗΠΑ διότι αν επιθυμούν να διακόψουν πλήρως την ροή ρωσικών υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη και να την υποκαταστήσουν με υδρογονάνθρακες που η εξόρυξη, η παραγωγή και η διεθνής διανομή θα ελέγχονται από τις ίδιες, θα πρέπει πρωτίστως να μπορούν να υποστηρίξουν τεχνικά αυτό το εγχείρημα. Η Βενεζουέλα συνιστά το κλειδί για την επιτυχία αυτού του σκοπού.

Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ διαθέτουν το ~17% της διεθνούς ικανότητας παραγωγής αργού πετρελαίου, με την Κίνα να διαθέτει επίσης ~17% και την Σαουδική Αραβία να διαθέτει το ~12%. Σε επίπεδο διεθνών αποθεμάτων (δηλ. αργού πετρελαίου στο υπέδαφος) ωστόσο, οι ΗΠΑ διαθέτουν μόλις το 4% ενώ η Κίνα μόλις το 1.5%. Αντίθετα, η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα διαθέτουν έκαστη το ~18% των διεθνών αποθεμάτων, με την Βενεζουέλα ωστόσο να καλύπτει μόλις το 1% της διεθνούς παραγωγής, καθώς της λείπουν τεχνογνωσία και σχετικές επενδύσεις. Εν ολίγοις, η Βενεζουέλα διαθέτει σε αφθονία τον φυσικό πόρο και οι ΗΠΑ τις υποδομές επεξεργασίας του προς διεθνή διανομή.

Το κύριο θέμα του βενεζουελάνικου πετρελαίου είναι ο χαμηλός δείκτης API και η υψηλή περιεκτικότητα σε θείο που το κατατάσσουν στα χαμηλής ποιότητας πετρέλαια με αυξημένο κόστος διύλισης. Μπροστά στα δυνητικά οφέλη των ΗΠΑ ωστόσο, αυτό είναι δευτερεύουσας σημασίας τεχνικό ζήτημα.

Συνεπώς, για να εφαρμόσουν οι ΗΠΑ την διεθνή πολιτική τους χρειάζονται πρόσβαση σε άφθονα αποθέματα σε μια χώρα που να της λείπει η τεχνογνωσία, να έχει ικανό εργατικό δυναμικό, η νομισματική αξία του φυσικού πλούτου της είναι μέσα στις 10 υψηλότερες του πλανήτη, να μπορούν οι πολυεθνικές εταιρείες τους και να συνεισφέρουν με τις προσόδους τους στο Ταμείο, το δολάριο να έχει υψηλή ζήτηση (ακόμη και στην “μαύρη” αγορά) και να βρίσκεται στον παραδοσιακό “ζωτικό τους χώρο”. Αυτές τις προδιαγραφές τις ικανοποιεί μόνον η Βενεζουέλα.

Περαιτέρω, ήδη από τις 2 Απριλίου 2025, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να επιβάλουν 15% βασικούς δασμούς στην Βενεζουέλα και 25% πρόσθετους δασμούς σε χώρες που προμηθεύονται βενεζουελάνικο πετρέλαιο, κάτι που φαινόταν υπερβολικό αν ληφθεί υπόψιν το μικρό διεθνές μερίδιο αγοράς του. Τέλος, η διαφαινόμενη παράταση της άδειας της Chevron στην χώρα πέρα από την αρχική ημερομηνία λήξης (Μάιος 2025) -η οποία συνεισφέρει το 25% της συνολικής παραγωγής της- συνιστά ένδειξη της απόπειρας των ΗΠΑ να ενισχύσουν την παρουσία τους εκεί.

Στο βάθος το 4ο Ενεργειακό Παράδειγμα 

Κι όμως, όλα τα παραπάνω εντάσσονται απλά σε έναν μεταβατικό σχεδιασμό 15-20 ετών που στην συνέχεια περιλαμβάνει την μετάβαση στην πυρηνική ενέργεια, την εκτενή χρήση των κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών (π.χ. σπάνιων γαιών), την γεωοικονομία των Κέντρων Δεδομένων (Data Centers) και τον ολικό ψηφιακό μετασχηματισμό του δολαρίου ως νόμισμα αναφοράς με βάση τον νέο “χρυσό” της εποχής μας, τα δεδομένα.

Αναγκαία συνθήκη ωστόσο για μια ομαλή μετάβαση είναι η διατήρηση των δομών μιας πετροχημικής διεθνούς οικονομίας. Κυνικές πραγματικότητες, αλλά και πολύτιμα μαθήματα για την Ελλάδα που ακόμη δυσκολεύεται να πειστεί ότι ο γεωοικονομικός βραχίονάς της θα πρέπει να εκτείνεται τουλάχιστον μέχρι το Κέρας της Αφρικής και σε όλη την Υδρολογική Λεκάνη του Νείλου.