Ζητάει η Ρωσία τους S-400 από την Τουρκία;

Δημοσίευμα τουρκικού μέσου ενημέρωσης, έφερε στην επιφάνεια τον ισχυρισμό, ότι οι Ρώσοι κατέθεσαν πρόταση επαναγοράς του συστήματος από την Τουρκία, εμμέσως ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την υπέρβαση του σημαντικότερου εμποδίου για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα του αμερικανικού μαχητικού πέμπτης γενιάς, F-35 Lightning II.

Καταρχάς, να επισημανθεί ότι η προέλευση του δημοσιεύματος (σ.σ. το μέσο ενημέρωσης που δημοσίευσε πρώτο την είδηση [;] ονομάζεται «Nefes» και έκτοτε αναπαράγεται) εγείρει αυτομάτως αμφιβολίες για την εγκυρότητά του, καθώς η πρακτική της διαρροής ψευδών ή αποσπασματικά σερβιρισμένων ειδήσεων, είναι πάγια στην Τουρκία. Ιδιαίτερη εξειδίκευση επ’ αυτού έχει ο επικοινωνιακός μηχανισμός της ίδιας της τουρκικής προεδρίας.

Ο στόχος είναι είτε διπλωματικός, δηλαδή μια επιχείρηση έμμεσης έγερσης ενός θέματος με στόχοι να μετρηθούν οι αντιδράσεις, είτε πολιτικός, με το βλέμμα στραμμένο στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο. Εν ολίγοις, ο «πεφωτισμένος» ηγέτης Ερντογάν, φροντίζει να ξεπερνά κάθε εμπόδιο που μπαίνει στον δρόμο της υλοποίησης των τουρκικών στόχων. Ασφαλώς και ο συνδυασμός των ανωτέρω, κάθε άλλο παρά αποκλείεται.

Η εκδοχή των Τούρκων, ωστόσο, αμφισβητείται από το ρωσικό RIA Novosti, που διαψεύδει ότι έχει υπάρξει επισήμως τέτοια πρόταση από τη ρωσική Ομοσπονδία. Σε κάθε περίπτωση όμως, τέτοια δημοσιεύματα είναι λογικό να πυροδοτούν συζητήσεις και σεναριολογία. Μια εύλογη σκέψη που θα μπορούσε να έχει εξεταστεί από ρωσικής πλευράς, είναι το να προσφερθεί ως «εξυπηρέτηση» στην κυβέρνηση Τραμπ, αναζητώντας τα κατάλληλα ανταλλάγματα για την άρση του αδιεξόδου πώλησης των F-35 στην Τουρκία.

Περισσότερα κίνητρα για τη Ρωσία

Μένοντας στο καθαρά ειδησεογραφικό μέρος, στα εικαζόμενα κίνητρα που προβάλλονται, αρχικά εντάσσονται οι αυξημένες ανάγκες του μετώπου στην Ουκρανία. Οι μεγάλες ρωσικές απώλειες σε οπλικά συστήματα, κυρίως ως αποτέλεσμα της εντυπωσιακά επιτυχημένης δράση των ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροχημάτων, σε συνδυασμό με την πολυεπίπεδη επιχειρησιακή υποστήριξη των δυτικών συμμάχων του Κιέβου, καθιστά τον ισχυρισμό εύλογο. Παράλληλα όμως είναι και βολικός επικοινωνιακά από την οπτική γωνία της Δύσης.

Ο εναλλακτικός ισχυρισμός προβάλει την επιθυμία της Ρωσίας να πουλήσει τα ρωσικά συστήματα σε τρίτη χώρα-πελάτη, που έχει εκφράσει σχετικό ενδιαφέρον. Βασικός υποψήφιος είναι η Ινδία, καθώς διαθέτει ήδη το σύστημα και φέρεται να ενδιαφέρεται για περισσότερα.

Ενδιαφέρον έχει δείξει και το Πακιστάν, ενώ οι καλές του σχέσεις με την Τουρκία θα μπορούσαν να ανοίξουν θέμα απευθείας πώλησης, με τη Μόσχα να παρέχει το απαραίτητο πιστοποιητικό τελικού χρήστη (end user certificate). Η προοπτική του Αζερμπαϊτζάν που είχε συζητηθεί στο παρελθόν θα πρέπει να θεωρείται αδύνατη, δεδομένης της δραματικής επιδείνωσης των σχέσεων Μόσχας-Μπακού.

Λίγη ιστορία

Αρχικά, να υπενθυμιστεί ότι η σύμβαση προμήθειας του συστήματος από τους Τούρκους έγινε το 2017, ένα έτος δηλαδή μετά το -περίεργο- πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν. Η πρώτη παραλαβή έγινε το 2019. Ενδιαφέρον -και δηλωτικό της ειδικής σημασίας της προμήθειας- είναι το ότι το σύστημα είτε δεν έχει ενεργοποιηθεί επισήμως, είτε είναι μερικώς επιχειρησιακό στις τάξεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Αυτή η «λεπτομέρεια» παίζει τον ρόλο της και στην ανάπτυξη του εγχώριου «Ατσάλινου Θόλου» της Τουρκίας, καθώς τα συστήματα που θα ενταχθούν σε αυτόν, θα πρέπει να είναι πλήρως διαλειτουργικά και σε θέση να λαμβάνουν και να μεταδίδουν πληροφορίες σε αληθή χρόνο.

Το καθεστωτικό αφήγημα στην Τουρκία, χρέωνε την ευθύνη για το πραξικόπημα στους Αμερικανούς. Αργότερα, μετά την προμήθεια του συστήματος, αναφέρθηκε και ότι ο ρόλος που θα του ανατεθεί είναι αυτός της προστασίας του προεδρικού μεγάρου σε περίπτωση εκδήλωσης νέου πραξικοπήματος!

Σε κάθε περίπτωση, αποδείχθηκε στην πράξη ότι η προμήθεια των S-400 ήταν απολύτως ασύμβατη με αυτή των F-35 που είχε προηγηθεί. Οι Τούρκοι ενδεχομένως να πόνταραν ότι όπως συνήθως συνέβαινε, οι ΗΠΑ θα «κατάπιναν» έστω με δυσκολία τη συνύπαρξη των δυο συστημάτων στο τουρκικό οπλοστάσιο.

Διαψεύσθηκαν παταγωδώς, καθώς όχι μόνο αυτό δεν συνέβη, αλλά και αναδείχθηκε σε εμβληματικό ζήτημα που αποδείκνυε την αντισυμμαχική συμπεριφορά της Άγκυρας, με αποτέλεσμα να προκληθεί σοβαρή ζημιά στις σχέσεις με την Ουάσινγκτον, η οποία έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολο να θεραπευτεί. Οδήγησαν μάλιστα και στην επιβολή των σκληρών κυρώσεων με βάση τον νόμο CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act), με κορωνίδα τον εξοβελισμό από το πρόγραμμα του F-35.

Η «ελληνική διάσταση»

Το επιχείρημα που αφορά την Ελλάδα και συνδέεται με το θέμα, υποστηρίζει ότι η Τουρκία έχει πλέον ως προτεραιότητα τα F-35, έναντι των S-400, με απώτερο σκοπό να εξισορροπήσει το ελληνικό αεροπορικό πλεονέκτημα. Ακόμα κι αν ισχύει, το επιχείρημα αυτό έχει όρια. Θα πουλήσει τους S-400 η Τουρκία, εάν δεν έχει εξασφαλίσει μια «αυτοματοποίηση» στη διαδικασία επανεισόδου στο F-35;

Η παρατήρηση αυτή είναι σημαντική, καθώς μπορεί οι S-400 να αποτέλεσαν όπως ειπώθηκε εμβληματική διένεξη με τις ΗΠΑ, όμως, άπαξ και τους πουλήσει οπουδήποτε, χάνει αυτόματα ένα διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στις ΗΠΑ. Επιπρόσθετα, η οριστική απόφαση επανένταξης στην Τουρκία δεν είναι προϊόν απόφασης ενός μόνο κέντρου εξουσίας στην Ουάσινγκτον, καθώς θα πρέπει να συμφωνήσει και το Κογκρέσο πέρα από τον Λευκό Οίκο.

Σε συνεργασία με το defencepoint