Στήριξη στην ελληνική παιδεία για την ομογένεια στις ΗΠΑ

Μετά από σχετικό ρεπορτάζ στην ομογενειακή εφημερίδα “Εθνικός Κήρυξ”, το οποίο συνοδεύτηκε από ανοικτή επιστολή στον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος πραγματοποιούσε ταξίδι στις ΗΠΑ εκείνο το διάστημα, φαίνεται ότι η Αρχιεπισκοπή αναθεώρησε το αμφιλεγόμενο σχέδιό της, το οποίο αναμενόταν να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην μεγαλώνυμο, πλην εσχάτως οικονομικά πιεσμένη Κοινότητα της Αστόριας, όπου εξακολουθεί να λειτουργεί το μοναδικό 12τάξιο ημερήσιο ελληνικό σχολείο στην Αμερική. 

Το γεγονός ότι ένα τέτοιο σενάριο θα περνούσε καν από το μυαλό των ιθυνόντων σε μια από τις πλέον φημισμένες ελληνικές κοινότητες της Διασποράς, είναι απαράδεκτο από μόνο του. Τα τελευταία χρόνια, η άλλοτε ακμάζουσα πρωτεύουσα του Ελληνισμού των ΗΠΑ αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, εν μέρει εξαιτίας κακών χειρισμών του παρελθόντος και – ίσως χειρότερα – ενός ηγετικού κενού που εκδηλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα, λόγω αδυναμίας προσαρμογής και εξέλιξης.

Κάποια στιγμή, η κοινότητα δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει στις ετήσιες οικονομικές υποχρεώσεις της προς την Αρχιεπισκοπή, γεγονός που οδήγησε στην όλο και πιο άμεση ανάμειξη της τελευταίας στα διοικητικά της κοινότητας. Δυστυχώς, η ανάμειξη αυτή μοιάζει να περιορίζεται σε λογιστικές αλχημείες και περιστολή των εξόδων, χωρίς να συνοδεύεται από την φιλοδοξία εφαρμογής των απαιτούμενων τομών που θα μπορούσαν να φανούν ευεργετικές για την ευρύτερη Ομογένεια.

Οι εγγραφές στο ημερήσιο σχολείο της κοινότητας παραμένουν χαμηλότερες από τα προ πανδημίας επίπεδα. Βέβαια, ενώ το πρόβλημα αυτό είναι γενικό και παρατηρείται και σε πολλά σχολεία του αμερικανικού δημοσίου, τα ελληνικά κοινοτικά σχολεία δεν έχουν μέχρι στιγμής αξιοποιήσει την ευκαιρία αυτή να απευθυνθούν σε γονείς που ενδέχεται να είναι δυσαρεστημένοι με το σύστημα της δημόσιας παιδείας και να τονίσουν τα σχετικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα ιδιωτικά κοινοτικά σχολεία της Ομογένειας. Επίσης, το διαρκώς αυξανόμενο κόστος ζωής καθιστά την εγγραφή μαθητών σε ιδιωτικά σχολεία (ειδικά για μικρομεσαίους και πολύτεκνους) όλο και πιο δύσκολη, χρόνο με τον χρόνο. Μπροστά στις προκλήσεις αυτές, αξίζει να αναρωτηθούμε ποιες στρατηγικές ακολουθούνται (εάν ακολουθούνται) για την ανάπτυξη των κοινοτικών μας σχολείων. 

Διεύρυνση της υποστήριξης προς την Κοινότητα της ομογένειας

Καθώς φαίνεται, η Κοινότητα της Αστόριας βρίσκεται ακόμη σε οικονομικά στενόχωρη θέση και η Αρχιεπισκοπή ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει τις όποιες απώλειές της, αντί να συνθλίβει την Κοινότητα με μέτρα λιτότητας, η απαραίτητη χρηματοδότηση για την πλήρη επανάκαμψη της ενορίας και του σχολείου θα έπρεπε να αναζητηθεί από την διεύρυνση της βάσης υποστήριξης. Μια πιθανή λύση θα ήταν να πολλαπλασιαστούν οι ενδιαφερόμενοι φορείς. Το ντόμινο αναστολής της λειτουργίας κοινοτικών ημερησίων σχολείων στην Νέα Υόρκη, που παρατηρήθηκε κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, θα έπρεπε να αποτελεί μάθημα ότι η συντήρηση ενός ανταγωνιστικού σχολείου ξεπερνά τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες μίας και μόνης ενοριακής κοινότητας και πρέπει πλέον να αποτελεί συλλογικό εγχείρημα. 

Εν τω μεταξύ, οι κατά τόπους κοινότητες που έκλεισαν τα ημερήσια σχολεία τους τις δύο περασμένες δεκαετίες αποκομίζουν πλέον τεράστια κέρδη από την εκμίσθωση αυτών των σχολικών κτηρίων. Μαζί με τα εκατομμύρια σε κέρδη που έχουν συγκεντρωθεί, γεννάται παράλληλα ένα ηθικό δίλημμα που δεν συζητήθηκε ποτέ επαρκώς στους κόλπους της Ομογένειας. Μήπως οι κοινότητες αυτές έχουν κάποια ηθική υποχρέωση να διανείμουν τα κέρδη αυτά (ή έστω σημαντικό μέρος αυτών) υπέρ της ελληνικής παιδείας;

Άλλωστε, τα κτήρια, που πλέον εκμεταλλεύονται ως εκμισθωτές, κτίστηκαν με τις δωρεές όλων εκείνων που πίστευαν ότι στήριζαν την ανέγερση και λειτουργία ενός ελληνικού κοινοτικού σχολείου. Τώρα που ο χαρακτήρας των εγκαταστάσεων αυτών έχει αλλάξει, απαλλάσσονται άραγε οι αποδέκτες των δωρεών αυτών από την υποχρέωση να εκτελέσουν την αρχική επιθυμία των δωρητών;

Ο κατά τα άλλα λαλίστατος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής θα μπορούσε άμεσα να βοηθήσει να απαντηθούν τέτοιου είδους ερωτήματα με μια σχετική εγκύκλιο ή μια συνέντευξη. Η γνώμη του θα μετρούσε, ώστε να ευαισθητοποιηθεί η Ομογένεια και το εθνικό κέντρο για το ζήτημα αυτό και να ξεκινούσε ένας ουσιαστικός διάλογος, με σκοπό να οδηγούσε στην διεύρυνση των ενδιαφερομένων φορέων, χαρίζοντας νέες πηγές χρηματοδότησης στα λίγα εναπομείναντα ελληνικά ημερήσια σχολεία στις ΗΠΑ.

Οι ενοριακές κοινότητες, που μετρούν σήμερα υπερκέρδη (που ξεπερνούν πολλές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια ετησίως, χωρίς την καταβολή του παραμικρού κόπου) από την εκμίσθωση των πάλαι ποτέ σχολικών κτηρίων τους, θα δικαιούντο εκπροσώπησης στις σχολικές επιτροπές των κοινοτικών σχολείων που λειτουργούν σήμερα, ώστε να αποκτήσει και η στήριξη κάποιο οργανικό πλαίσιο και να παγιωθεί η συλλογική ευθύνη. Η καθιέρωση μιας νοοτροπίας αλληλεγγύης και ευρύτερης συλλογικής ευθύνης ίσως να προσέλκυε χρηματοδότηση και από τρίτα μέρη, όπως, ομοσπονδίες, συλλόγους, ιδρύματα, κτλ. 

Η εξεύρεση νέων πηγών χρηματοδότησης είναι απαραίτητη πλέον για να παραμείνουν ανταγωνιστικά τα ελληνικά κοινοτικά σχολεία της ομογένειας. Με τα κονδύλια αυτά, οι μισθοί των εκπαιδευτικών θα μπορούσαν επιτέλους να είναι συγκρίσιμα ως προς τους μισθούς των δασκάλων του δημοσίου, εξασφαλίζοντας ότι τα κοινοτικά σχολεία θα μπορέσουν να διατηρήσουν καλούς δασκάλους, οι οποίοι δεν θα υποχρεώνονται να αναζητούν ευκαιρίες αλλού για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην.

Επίσης, οι επιδοτήσεις αυτές θα βοηθούσαν, ώστε τα δίδακτρα να είναι προσιτά, για να μπορέσουν επιτέλους και πάλι οι μικρομεσαίοι να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία. Τέλος, οι χρηματοδοτήσεις αυτές θα επέτρεπαν, ώστε τα σχολεία μας να καταρτίζουν νέα προγράμματα σε εξειδικευμένους τομείς ή εν γένει να αναβαθμίζουν την ποιότητα της προσφερόμενης παιδείας.  

Αντί να ακολουθεί συνταγές “μνημονίου” στην Κοινότητα της Αστόριας, η Αρχιεπισκοπή Αμερικής θα πρέπει να αδράξει την μοναδική αυτή ευκαιρία που της προσφέρεται να τονώσει την ανάπτυξη μέσα από την διεύρυνση του πλαισίου στήριξης και να δημιουργήσει επιτέλους ένα λειτουργικό μοντέλο για την ελληνική παιδεία στις ΗΠΑ μέσα στον 21ο αιώνα. Επιπλέον, ίσως θα μπορούσε να προ(σ)καλέσει και παράγοντες, που εκδήλωσαν ενδιαφέρον στο παρελθόν, όπως το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, να αναλάβουν την δημιουργία ενός πιλοτικού ελληνικού σχολείου του μέλλοντος, που να εδρεύει σε ένα από τα κτήρια των πάλαι ποτέ διαλαμψάντων ομογενειακών σχολείων. Ένα νέο τέτοιο πρότυπο σχολείο θα μπορούσε να αποτελέσει και μοντέλο για άλλα, που θα ακολουθούσαν και να άνοιγε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της ελληνικής παιδείας στην Αμερική.