Κενό γράμμα η ρητορική Μητσοτάκη στον ΟΗΕ

Η 80ή Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, μπορεί να μην καταγραφεί ως ιστορική καμπή του Διεθνούς Οργανισμού, ωστόσο ανέδειξε με οξύτητα τα υπαρξιακά διλήμματα της ανθρωπότητας και τις αδυσώπητες αντιθέσεις των μεγάλων δυνάμεων, που ακυρώνουν κάθε εύκολο αισιόδοξο μήνυμα. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η Ελλάδα είχε ισχυρό λόγο να παρακολουθήσει με προσοχή τις εξελίξεις.

Οι τοποθετήσεις του προέδρου Τραμπ, του Τούρκου προέδρου και του Έλληνα πρωθυπουργού από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, καθώς και οι συναντήσεις – ή οι απουσίες συναντήσεων – στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης στη Νέα Υόρκη, αλλά και στην Ουάσιγκτον, “χρωμάτισαν” το γεωπολιτικό αποτύπωμα της χώρας σε ένα ρευστό και επικίνδυνο διεθνοπολιτικό περιβάλλον, λειτουργώντας και ως βαρόμετρο για την εξελικτική πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Θα αναφερθούμε καταρχήν, σε ένα εύλογο ερώτημα: Γιατί ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τραμπ, δέχεται τον πρόεδρο Ερντογάν στο Λευκό Οίκο, αλλά όχι τον Έλληνα πρωθυπουργό; Η απάντηση θα προκύψει, αν διαβάσουμε ψύχραιμα ένα ευκρινές πολιτικό μήνυμα της αμερικάνικης Διπλωματίας. Η Ελλάδα προβάλλεται ως σταθερός, προβλέψιμος σύμμαχος των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως η Τουρκία εξακολουθεί να διαθέτει το “στρατηγικό βάρος”, που την καθιστά αναντικατάστατη για την Ουάσιγκτον. Και την προώθηση των αμερικανικών στρατηγικών σχεδίων στην περιοχή.

Η Γεωγραφία, η γεωπολιτική και το στρατηγικό βάρος της Τουρκίας, που μεταφράζεται σε μια τεράστια οικονομική αγορά, με τον πληθυσμό της να προσεγγίζει τα 80 εκατομμύρια ψυχές, να διαθέτει ισχυρό στρατό, τον μεγαλύτερο μετά τον αμερικανικό στο ΝΑΤΟ, να έχει ενεργό ρόλο, πολιτικό και στρατιωτικό, στη Μέση Ανατολή, Ανατολική Μεσόγειο, Μαύρη Θάλασσα, Καύκασο και επικοινωνεί διαμεσολαβητικά με τη Μόσχα, ενώ επηρεάζει και τον μουσουλμανικό Κόσμο. “Αγκάθι” στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας, είναι το Ισραήλ, οι κακές σχέσεις Ερντογάν-Νετανιάχου.

Οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ επιλέγουν να ξαναφέρουν την Τουρκία στο προσκήνιο ως “προνομιακό συνομιλητή” και δεν διστάζει να επιδείξει ότι ο ρόλος της Ελλάδας είναι συμπληρωματικός, ενώ της Τουρκίας κεντρικός. Η ακύρωση της προγραμματισμένης συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν, με ευθύνη της Άγκυρας, αποκτά διπλή σημασία. Από τη μια, φανερώνει την τακτική αλαζονεία της Τουρκίας, που χρησιμοποιεί το διπλωματικό ραντεβού ως εργαλείο πίεσης. Από την άλλη, εκθέτει την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Τί σηματοδοτεί η συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν

Η συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο σηματοδοτεί μια επικίνδυνη ανατροπή ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πιθανή επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 και η χαλάρωση των κυρώσεων οδηγούν σε αναβάθμιση των τουρκικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, μετατοπίζοντας το ισοζύγιο ισχύος σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Η Άγκυρα αποκτά πρόσθετο διπλωματικό βάρος ως μεσολαβητής στη Γάζα και ενεργειακός κόμβος για την Ευρώπη, ενώ η Ουάσινγκτον δείχνει έτοιμη να επενδύσει ξανά στη στρατηγική χρησιμότητα της Τουρκίας, ακόμη κι αν αυτό θίγει ελληνικά συμφέροντα. Η περιοχή οδηγείται σε νέα φάση στρατιωτικοποίησης, όπου η ισορροπία δεν θα εξαρτάται από το δίκαιο αλλά από την ισχύ.

Ο Ταγίπ Ερντογάν υποσχέθηκε ότι η Τουρκία θα κάνει ότι της αναλογεί στο θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Από το σύνολο των επαφών , δηλώσεων και παρεμβάσεων του πρωθυπουργού στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αλλά και στην Ουάσιγκτον, ως μια πρώτη αποτίμηση, μπορούμε να ανιχνεύσουμε ένα μήνυμα προς τις ΗΠΑ: Η ελληνοαμερικανική σχέση είναι στρατηγική, υπερκομματική, δεσμεύεται από μια ισχυρή στρατιωτική συμφωνία και επεκτείνεται στον ενεργειακό τομέα. Οι επενδύσεις Chevron και ExxonMobil επιβεβαιώνουν τον ρόλο της Ελλάδας ως ασφαλούς ενεργειακού κόμβου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αλλά υπάρχει και ένα Μήνυμα της Ουάσιγκτον προς την Αθήνα: να μην υπερεκτιμά τον ειδικό ρόλο της στο αμερικανικό στρατηγικό πλέγμα και ειδικά την ελληνοαμερικάνικη στρατιωτική συμφωνία, που είναι, έτσι και αλλιώς, ετεροβαρής, υπέρ των ΗΠΑ. Η Ελλάδα διαθέτει το σύνολο σχεδόν των στρατιωτικών της βάσεων, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Ανδραβίδα, Καλαμάτα, Σούδα, για την εξυπηρέτηση των επιχειρησιακών αναγκών των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και του ΝΑΤΟ.

Χωρίς όμως, οι ΗΠΑ να παρέχουν την παραμικρή δέσμευση ότι σε περίπτωση που απειληθεί η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, θα παρέχουν οποιαδήποτε υποστήριξη. Οι ΗΠΑ προτιμούν την Τουρκία ως στρατηγικό σύμμαχο… αλλά ξεχνούν, ότι χωρίς τις βάσεις της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης, οι αμερικανο-νατοϊκές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή… θα γίνουν προβληματικές.

Το μήνυμα του Πρωθυπουργού προς την Τουρκία είναι σαφές: σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο, αποτροπή μονομερών ενεργειών, αμοιβαίος σεβασμός στα κυριαρχικά δικαιώματα και στη διεθνή νομιμότητα. Και ειδικά για την νότια Κρήτη, «Δεν έχουμε τίποτα να συζητήσουμε με την Τουρκία για τη Chevron», επεσήμανε ο Πρωθυπουργός. Η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο είναι στις προτεραιότητες της τουρκικής εξαναγκαστικής διπλωματίας, που βασίζεται στην στρατιωτική ισχύ, στην ανοχή των ΗΠΑ και στην έκδηλη αδιαφορία του ΟΗΕ.

Ο Ερντογάν, από το βήμα του ΟΗΕ, απαίτησε την αναγνώριση του ψευδοκράτους στην Κύπρο και διακήρυξε, ότι κανένα σχέδιο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την Τουρκία. Στόχος του, να μπλοκάρει ελληνικούς και κυπριακούς ενεργειακούς σχεδιασμούς, από τα κοιτάσματα νότια της Κρήτης έως την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου.

Μηνύματα χωρίς αποδέκτη…

Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε δύο πάγιες θέσεις της ελληνικής διπλωματίας: την καταδίκη του τουρκικού “casus belli” και την επιδίωξη λύσης του Κυπριακού, στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Θέσεις σωστές μεν, αλλά απολύτως αναμενόμενες και γι’ αυτό ανίσχυρες. Γιατί η ρητορική, όταν δεν συνοδεύεται από στρατηγική ισχύος και σαφές γεωπολιτικό αποτύπωμα, παραμένει κενό γράμμα.

Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: Η Τουρκία όχι μόνο αγνοεί τις εκκλήσεις της Ελλάδας, αλλά τις χρησιμοποιεί για να επιβεβαιώσει την αδιαλλαξία της. Η Άγκυρα συνεχίζει να απειλεί ευθέως με πόλεμο, αν η Ελλάδα ασκήσει νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα, να αμφισβητεί την κυπριακή κρατική υπόσταση, να εργαλειοποιεί το ΝΑΤΟ και να εμφανίζεται στη Δύση ως “αναγκαίος συνομιλητής” σε Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Ενέργεια.

Κι εδώ βρίσκεται η ουσία των ελληνοτουρκικών σχέσεων: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, όπως και όλες οι ελληνικές Κυβερνήσεις, περιορίζεται στη διεθνή καταγγελία, χωρίς να οικοδομεί εναλλακτικό αφήγημα ισχύος. Η γεωστρατηγική αλήθεια είναι πως η Τουρκία επιδιώκει να κατοχυρώσει τον ρόλο της ως περιφερειακή υπερδύναμη σε Ανατολική Μεσόγειο, Αιγαίο και Κύπρο, με τη Δύση να την ανέχεται για λόγους ισορροπίας.

Αν η Ελλάδα δεν χαράξει στρατηγική ανθεκτικότητας με αποτρεπτική ισχύ, συμμαχίες ουσίας και ενεργό ρόλο στα ενεργειακά και αμυντικά δίκτυα της περιοχής, τότε οι βαρύγδουπες ομιλίες στα διεθνή φόρα θα παραμένουν ωραία ρητορικά σχήματα χωρίς πρακτικό αντίκρισμα. Με απλά λόγια: η Τουρκία αναθεωρεί, η Δύση “κατανοεί”, κι εμείς περιοριζόμαστε στο να περιγράφουμε το πρόβλημα. Η Ελλάδα χρειάζεται στρατηγική ισχύος, όχι διπλωματική αυτάρκεια.

Και σε αυτό το γεωστρατηγικό πλαίσιο, η Ελλάδα οφείλει να αποδείξει ότι διαθέτει στρατηγικό βάρος, αποτρεπτική ισχύ και όχι μόνο “καλή διαγωγή” έναντι των συμμάχων της, αλλά και βούληση υπεράσπισης κάθε σπιθαμής ελληνικής γης. Ας κατανοήσουμε επιτέλους ότι τα Εθνικά συμφέροντα δεν ταυτίζονται πάντα με τα Συμμαχικά (αμερικανικά) στρατηγικά συμφέροντα. Και να συνειδητοποιήσουμε ότι, αν απειληθεί η ελληνική εδαφική κυριαρχία, θα πρέπει η Ελλάδα μόνη της, με τις Ένοπλες Δυνάμεις και με το λαό συμπαραστάτη, να υπερασπιστεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, την οποία και ορθώς δεν διαπραγματεύεται.

Διότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο γεωγραφία, έχει ιστορία και πολιτισμό και τα υπερασπίζεται. Και η Ελλάδα αποφασίζει, εδώ και αιώνες, να υπάρχει, ως κράτος κυρίαρχο, αδέσμευτο και ανεξάρτητο, διασφαλίζοντας την ελευθερία, την ευημερία και την ασφάλεια των Ελλήνων πολιτών.