Το μοντέλο Κύπρου θέλει για τη Γάζα η Τουρκία

Είναι σαφές πως η προσπάθεια της Τουρκίας να παρουσιασθεί ως βασικός γεωπολιτικός παίκτης στην ευρύτερη περιοχή, να αναλάβει ρόλο “εγγυητή” της ειρήνης και σταθερότητας, παρακολουθείται από κοντά από διάφορα κράτη, που ανησυχούν για τον επεκτατισμό της Άγκυρας.

Η Τουρκία έχει κατοχικά στρατεύματα στην Κύπρο, διατηρεί δυνάμεις στη Συρία, στη Λιβύη (όπως και σε άλλες περιοχές) και τώρα καλείται να έχει ρόλο και στη Γάζα. Με όλα όσα παρακολουθούμε, είναι πρόδηλο ότι το καθεστώς Ερντογάν, που έχει στρατηγικό σχέδιο ελέγχου της περιοχής, επιχειρεί να νομιμοποιήσει αυτή την πολιτική. Είναι σαφές πως η Τουρκία με τη νομιμοποίηση των τουρκικών πρακτικών και επιδιώξεων θα αποκτήσει σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με την περιοχή.

Σημειώνεται ότι στην περίπτωση της Γάζας, λόγω των σχέσεων της με την Χαμάς, οι Αμερικανοί κατέστησαν μέρος της συμφωνίας την Άγκυρα. Μπορεί η Χαμάς να μην είχε άλλη επιλογή παρά να αποδεχθεί την πρόταση Τραμπ, πλην όμως, αυτό που φάνηκε ήταν πως είναι ο Ερντογάν αυτός, ο οποίος έχει πείσει την Οργάνωση να συμφωνήσει.

Είναι σαφές πως ο Τούρκος Πρόεδρος θέλει να έχει παρουσία στη Γάζα, και ως εγγυητής (βάζοντας πόδι στην περιοχή), ενώ παράλληλα επιδιώκει να εξασφαλίσει και συμβόλαια κατασκευής, στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης. Η Άγκυρα επενδύει στη συμμετοχή της στην ανοικοδόμηση, καθώς είναι πολλά τα λεφτά, ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες χώρες που διεκδικούν αυτό το ρόλο, ειδικά εκείνες που θα αναλάβουν το κόστος χρηματοδοτώντας τα έργα.

Συστηματικά και μεθοδικά η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει ρόλο εγγυητή σε διεθνή προβλήματα. Το επιδίωξε στην Ουκρανία και είχε εξασφαλίσει επί τούτου και την αποδοχή του Κιέβου. Ήταν σαφές από την αρχή, πως η κατοχική Τουρκία ήθελε εμπλοκή στο Ουκρανικό. Να είναι παρούσα μεσολαβώντας, αλλά πρωτίστως να έχει ρόλο την επόμενη ημέρα τερματισμού του πολέμου και της επίτευξης συμφωνίας. Πρόταξε το γεγονός ότι είχε καλές σχέσεις με τόσο με τη Ρωσία, όσο και με την Ουκρανία και προσφέρθηκε να μεσολαβήσει. Φιλοξένησε συναντήσεις και εξαιρέθηκε από την υλοποίηση κυρώσεων, που επιβλήθηκαν στη Ρωσία. Η Άγκυρα έπεισε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, όπως ο ίδιος ζητήσει να συμμετέχει η Τουρκία στο σύστημα εγγυήσεων! Κι αυτό έγινε.

Η κατοχική Τουρκία βρέθηκε να ισχυροποιεί το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στην περιοχή από τη στιγμή κατά την οποία μπήκε -την υστάτη όπως φάνηκε- στις λεγόμενες “εγγυήτριες” χώρες για τη Γάζα. Οι ΗΠΑ, η Αίγυπτος, το Κατάρ ήταν οι αρχικοί παίκτες, η Τουρκία προστέθηκε στη συνέχεια. Πρόκειται αναμφισβήτητα για επιτυχία της κατοχικής πλευράς. Ωστόσο, η αδημονία του Ερντογάν, οι άτσαλες κινήσεις ανάδειξης της… ηγεμονίας του, προκαλούν μουρμουρητά και αντιδράσεις. Οι χώρες της ευρύτερης περιοχής παρουσιάζονται να ανησυχούν για τις επιδιώξεις της Άγκυρας, καθώς γνωρίζουν πως είναι χωρίς όρια επεκτατικές.

Αντίδραση της Λευκωσίας

Στην Τουρκία αναλυτές θεωρούν πως η πιο αποτελεσματική φόρμουλα για την προστασία της Γάζας είναι ένα δεσμευτικό σύστημα εγγυήσεων με στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις. Στις αναλύσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας στην Τουρκία, γίνεται επίκληση του “μοντέλου της Κύπρου”. Δηλαδή, αυτό των τουρκικών εγγυήσεων. Και επικαλούνται την περίπτωση της Κύπρου για να αποδείξουν (!) ότι λειτουργούν αποτελεσματικά οι “εγγυήσεις”, καθώς «δεν υπάρχουν συγκρούσεις για πέντε και πλέον δεκαετίες». Σημειώνουν πως το παράδειγμα της Κύπρου, όπου η Τουρκία χρησίμευσε ως… εγγυητής στο παρελθόν, «θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μοντέλο για τη Γάζα».

Ισχυρίζονται ότι το σύστημα εγγυητών, που θεσπίστηκε βάσει των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959 παρείχε «μια κρίσιμη προστατευτική ασπίδα για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων». Όπως δε εξηγούν, ένας παρόμοιος ρόλος στη Γάζα φαίνεται «συμβατός με την ιστορική και διπλωματική ικανότητα της Τουρκίας». Στην Τουρκία, στην περίπτωση της Γάζας αποφεύγουν κάθε αναφορά σε τυχόν στρατιωτική επέμβαση. Και περιορίζονται, σε αυτή τη φάση, στην υποστήριξη της πολιτικής διακυβέρνησης, την εκπαίδευση τοπικών μονάδων ασφαλείας, την τεχνική υποστήριξη για την παράκτια επιτήρηση και τις διαφανείς διαδικασίες ανθρωπιστικής βοήθειας.

Είναι σαφές πως ο αναβαθμισμένος ρόλος της Τουρκίας, ειδικά όμως αυτός της εγγυήτριας δύναμης, ανησυχεί τη Λευκωσία. Πρώτο, επειδή η Άγκυρα είναι πανταχού παρών και οι διάφοροι τρίτοι επενδύουν στην κατοχική δύναμη και δεν αποκλείεται να στηρίξουν αξιώσεις της. Δεύτερο, η παρουσία της Τουρκίας ως εγγυήτριας της προσφέρει άλλοθι και δημιουργεί προηγούμενο. Θα μπορεί να ισχυρισθεί ότι εφόσον η διεθνής κοινότητα την καλεί να εγγυηθεί την εφαρμογή διεθνών συμφωνιών, γιατί όχι τούτο να μην ισχύσει στην Κύπρο, στην περίπτωση λύσης.

Η Κυπριακή Δημοκρατία ενόψει όλων αυτών έχει αναλάβει σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο μια προσπάθεια ενημέρωσης τρίτων, με στόχο να περιορίσουν τον επεκτατισμό της Τουρκίας και το ρόλο της. Όχι μόνο επειδή αυτό λειτουργεί σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδος, αλλά και των χωρών της περιοχής. Γιατί, όπως σημειώνεται, κάποια στιγμή όλοι αυτοί θα βρουν μπροστά τους τον αναβαθμισμένο ρόλο της Άγκυρας και θα είναι τότε και ανεξέλεγκτος.

Πάντως είναι απορίας άξιον γιατί μέχρι στιγμής δεν αντέδρασε το Ισραήλ στην παρουσία της Τουρκίας. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι ο Τράμπ θέλει τον… φίλο του Ερντογάν.