Είναι σε δυσμένεια ο Σεργκέι Λαβρόφ;

Ο Λαβρόφ έχει 20 χρόνια τώρα ένα “τουπέ” που προβληματίζει όσους Ρώσους πολιτικούς είναι σχετικά ηπίων τόνων, καθώς ο ίδιος λέει εδώ και καιρό με φυσικότητα ότι “ο πόλεμος μπορεί να εξελιχθεί σε πυρηνικό” και μιλά με την αυτοπεποίθηση μιας πυρηνικής υπερδύναμης. Όλα δείχνουν ότι ο βετεράνος υπουργός το παρατράβηξε σκληροπυρηνικά με τον ομόλογό του και ουσιαστικά έγινε αιτία να ακυρωθεί η διμερής Τραμπ και Πούτιν.

Ο Ρώσος πρόεδρος είναι – επιφανειακά τουλάχιστον – υπέρ μιας σχετικά πιο συγκαταβατικής προσέγγισης, ενώ ο Λαβρόφ είναι της “παλαιάς” σοβιετικής κοπής, αντιμετωπίζει ευθέως το συνομιλητή του ως κατώτερο και πιθανότερη αιτία της προεδρικής δυσαρέσκειας, θεωρείται αυτή ακριβώς η άκαμπτη στάση παρά τις προτροπές του Πούτιν.

Σύμφωνα με τους Financial Times, η αδιάλλακτη στάση του Ρώσου υπουργού στο τηλεφώνημα ήταν αυτή που οδήγησε τον Λευκό Οίκο να «παγώσει» τη συνάντηση και ο Πούτιν έγινε έξαλλος, γιατί απαιτεί περισσότερη διπλωματία και διαλλακτικότητα από τον Λαβρόφ. Τις φήμες για ρήξη στις σχέσεις τους πυροδότησε κυρίως το γεγονός ότι ο Λαβρόφ δεν ήταν παρών στη συνεδρίαση του τελευταίου Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας. Ήταν το μόνο μόνιμο μέλος του Συμβουλίου που δεν εμφανίσθηκε.

Σήμερα το Κρεμλίνο ανακοίνωσε επίσης ότι με προεδρικό διάταγμα διορίζεται στη θέση του αναπληρωτή γραμματέα του πανίσχυρου Συμβουλίου Ασφάλειας της Ρωσίας ο Αντρέι Μπουλίγκα, ένας από τους υφυπουργούς Άμυνας. Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν επίσης, ήδη στη θέση το Μπουλίγκα πάει ο αντιστράτηγος Αλεξάντερ Σάντσικ.

Πάντως, το ρωσικό πρακτορείο TASS μετέδωσε Σάββατο νωρίς το βράδυ ότι ο Λαβρόφ δήλωση ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η επεξεργασία της εντολής του Ρώσου προέδρου για την προετοιμασία προτάσεων για μία πιθανή ρωσική πυρηνική δοκιμή. Το ίδιο πρακτορείο επικαλέστηκε τον Λαβρόφ να δηλώνει ότι η Ρωσία δεν έλαβε επιβεβαίωση ή κάποια διευκρίνιση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις που έκανε ο Τραμπ σχετικά με την διεξαγωγή πυρηνικών δοκιμών…

Το τοξικό τηλεφώνημα

Πάντως, αν και το βρετανικό Sky News θεωρεί ότι ο Πούτιν θύμωσε με τον Λαβρόφ, τον μακροβιότερο υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας και (θεωρητικά) εξ απορρήτων του επί 20 χρόνια, επειδή φάνηκε αδύναμος, όλα δείχνουν ότι μάλλον φάνηκε πολύ δυναμικός. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η διάσταση πυροδοτήθηκε λίγο μετά το μοιραίο όπως αποδείχθηκε τηλεφώνημα του Ρώσου ΥΠΕΞ με τον ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος εξάλλου αμέσως μετά την επικοινωνία έδειχνε μαγκωμένος και δυσαρεστημένος. Ο δε Τραμπ είπε ότι “δεν υπάρχει λόγος να γίνει σύνοδος κορυφής και να χάνω το χρόνο μου” και διέταξε δε νέες κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας.

Ενώ μέχρι τότε είχε συμφωνηθεί διμερής Πούτιν-Τραμπ στη Βουδαπέστη, μετά το τηλεφώνημα – στο οποίο ο Λαβρόφ εξέφρασε τις συνήθεις θέσεις της Ρωσίας απ’ όσο μπορούμε να ξέρουμε (ότι δεν μπορεί η Ρωσία να κάνει πίσω σε βασικούς όρους) – η συνάντηση ακυρώθηκε.

Δεν αποκλείεται όμως ο Λαβρόφ να έθεσε στον Ρούμπιο πιεστικά και το ζήτημα της υπογραφής για τα πυρηνικά και δέσμευση για μη παράδοση Tomahawk, καθώς η εκπρόσωπος του υπουργείου Μαρια Ζαχάροβα λίγες μόλις ημέρες πριν το καταστροφικό τηλεφώνημα είχε πει ότι «το ΥΠΕΞ μας απαιτεί απαντήσεις από τις ΗΠΑ και τις αναμένει και αυτά θα διευκρινιστούν άμεσα μεταξύ των αρμοδίων ομολόγων υπουργών». Οι Moskow Times αναφέρουν ότι για το τηλεφώνημα ο Πούτιν είχε δώσει “άλλη γραμμή” και ο Λαβρόφ έκανε του κεφαλιού του επίτηδες – ή πάντως ότι “ξέφυγε” λόγω ιδιοσυγκρασίας.

Πολύ λακωνική η διάψευση

Ο Πεσκόφ πάλι δεν είπε κάτι που να διαψεύδει κατηγορηματικά το θέμα. Είπε ότι “δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα”, αλλά πρόσθεσε “όπως ξέρετε ο κ. Λαβρόφ παραμένει υπουργός Εξωτερικών”. Όμως αυτή η λακωνική δήλωση κάθε άλλο παρά διαψεύδει την ψυχρότητα. Ακόμη περισσότερα ερωτήματα εγείρει η επιλογή ενός πολύ πιο χαμηλόβαθμου πολιτικού να ηγηθεί της ρωσικής αντιπροσωπείας στη Σύνοδο των G20 – θέση που εδώ και χρόνια είχε μονίμως ο Λαβρόφ. Παρεμπιπτόντως, να πούμε ότι ο Πούτιν επέλεξε τον 43χρονο οικονομολόγο Μαξίμ Ορέσκιν που ήταν υπουργός Οικονομικών (2016-2020) και εν συνεχεία ανέλαβε οικονομικός σύμβουλος της προεδρίας.

Τα αντιπολιτευόμενα ρωσικά μέσα και πολλοί δυτικοί θεωρούν ότι ο Πούτιν δυσαρεστήθηκε επειδή έκρινε πως η “ανυπακοή” του Λαβρόφ υπονομεύει την εξουσία του, όμως είναι δύσκολα πιστευτό να έβαλε ο Ρώσος πρόεδρος στη γωνία τον Λαβρόφ μόνον για ζήτημα γοήτρου και το πιθανότερο είναι – αν όντως τον παραγκώνισε – να το έκανε επειδή διαφώνησαν σε ζήτημα ουσίας. Από την άλλη, ο Λαβρόφ συμπεριφέρεται συχνά ως πρόεδρος ή πρωθυπουργός και όχι ως απλός υπουργός Εξωτερικών.

Η “ξύλινη γλώσσα” παλαιάς κοπής

Ο Λαβρόφ, 75 ετών πλέον, είναι γνωστός εν γένει για το σκληρό του ύφος, χρησιμοποιεί συχνά αυτό που λέμε “ξύλινη γλώσσα” και δίνει δηκτικές απαντήσεις. Όμως αυτή η δουλειά (των επιθετικών απαντήσεων) ουσιαστικά έχει ανατεθεί στον Μεντβέντεφ, αυτός είναι ο ρόλος του και δεν θεωρείται ότι χωράνε στο σκηνικό δύο σημαντικοί πολιτικοί που να κοντράρουν άμεσα τον Τραμπ.

Πολλοί σχολίασαν και την εμφάνιση του Λαβρόφ στη σύνοδο κορυφής Πούτιν-Τραμπ στην Αλάσκα, όπου φορούσε ένα πουλόβερ με τα αρχικά “CCCP” (τα ρωσικά αρχικά για την ΕΣΣΔ). Οι περισσότεροι στην Ελλάδα το απέδωσαν σε χιούμορ, όμως τα περισσότερα δυτικά μέσα αντέδρασαν πολύ αρνητικά. Ούτε το μπλουζάκι άρεσε στον Πούτιν, σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες.

Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι, εκτός από το ζήτημα της Ουκρανίας,  μια προσέγγιση μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον είναι προς το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας και σημαντική για την παγκόσμια ασφάλεια, δεδομένου ότι (μεταξύ άλλων) οι δύο χώρες διαθέτουν τεράστια πυρηνικά οπλοστάσια. Όμως ο Λαβρόφ ανδρώθηκε μέσα στο κόμμα και σε ένα υπουργείο σοβιετικό, μιας μεγάλης πυρηνικής δύναμης. Θεωρεί αδυναμία κάθε κίνηση συνδιαλλαγής με μικρά και ασήμαντα, κατά τη γνώμη του, κράτη ή ακόμα και με ισχυρά κράτη.

Διάδοχος;

Δύσκολα μπορεί να παυθεί ένας υπουργός τόσο δημοφιλής στην Ρωσία σαν τον Λαβρόφ, που έχει λάβει και πάνω από 120 μετάλλια, γιατί αυτό θα έδειχνε μάλλον αδυναμία παρά πυγμή – αδυναμία να φέρει ο πρόεδρος “στα νερά του” τον υπουργό Εξωτερικών της ομοσπονδίας. Θα έδινε επίσης στην Δύση την εικόνα ότι κλονίζεται ο ίδιος ο πρόεδρος. Εντούτοις δεν θεωρείται αδύνατον ο Πούτιν να θυσιάσει τον Λαβρόφ, όχι μόνον προκειμένου να τα ξαναβρεί με τον Τραμπ, αλλά και για να έχει επιτέλους έναν πιο διαχειρίσιμο ΥΠΕΞ σε όλες τις επαφές του.

Διάδοχος σύμφωνα με πολλούς θεωρείτο, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, ο Σεργκέι Ριαμπκόφ, που τώρα είναι υφυπουργός Εξωτερικών. Από την άλλη, κανείς δεν ξέρει τι έχει κατά νου ο Πούτιν. Όταν αναβλήθηκε ξαφνικά η συνάντηση Πούτιν και Τραμπ, ο Ριαμπκόφ έμμεσα πέταξε “καρφί” για τον Λαβρόφ:  “Το ερώτημα είναι εάν τα θέματα προς επίλυση από τους προέδρους θα διευκρινιστούν με λεπτομέρειες στην επόμενη συνάντησή τους. Είναι μια δύσκολη διαδικασία, το ομολογώ – αλλά γι’ αυτό ακριβώς υπάρχουν οι διπλωμάτες”.

Μυστήριο με τους γονείς του Λαβρόφ

Ελάχιστα πράγματα για την οικογένεια του Λαβρόφ και τα παιδικά του χρόνια έχουν γίνει γνωστά. Πληροφορίες θέλουν τον πατέρα του Αρμενικής και αριστοκρατικής (άλλοτε) καταγωγής, με οικογένεια που εξακολουθούσε να έχει πολιτικές διασυνδέσεις και χρήμα στην αρμενική κοινότητα της Γεωργίας. Τον έλεγαν Βίκτωρα Καλανταρόφ ή Καλανταριάν. Ο Λαβρόφ έχει πει ότι είναι τυπικά Γεωργιανός, αλλά ότι κυλάει αρμενικό αίμα στις φλέβες του. Το 2009 – δεν ξέρουμε τι στάση τηρεί πλέον και αν παίζει κι αυτό ρόλο στην ψυχρότητα με τον Πούτιν – είχε υποστηρίξει θερμά την βελτίωση των σχέσεων της Αρμενίας με την Τουρκία.

Για τη μητέρα του ξέρουμε ελάχιστα πράγματα. Όμως σε μια εποχή που αυτό δεν ήταν καθόλου συνηθισμένο, ο Λαβρόφ κράτησε το επώνυμο της μητέρας του, της Kaleria Borisovna Lavrova, που είχε γεννηθεί σε μια πόλη των 100.000 κατοίκων κοντά στη Μόσχα.  Δεν ξέρουμε τον λόγο που ο Λαβρόφ επέλεξε να αποσυνδεθεί από το όνομα του πατέρα του. Μία από τις βιογραφίες του αναφέρει ότι γεννήθηκε στη Γεωργία και ότι η οικογένειά του μετακινήθηκε στη Μόσχα προτού πάει ο Σεργκέι στο δημοτικό. Άλλες αναφέρουν ότι ο πατέρας του ερωτεύθηκε μια Γεωργιανή και τους εγκατέλειψε, οπότε ο Λαβρόφ κράτησε το όνομα της μάνας. Τρίτη εκδοχή είναι ότι η Ρωσίδα μάνα παντρεύτηκε κάποιον Λαβρόφ που υιοθέτησε τον Σεργκέι.

Τέταρτη εκδοχή είναι ότι ο Λαβρόφ υιοθέτησε το όνομα του παππού του για να σταδιοδρομήσει πιο εύκολα στην πολιτική ως Ρώσος παρά ως Αρμένιος. Ο ίδιος έχει πει πάντως το εξής: «Επειδή οι γονείς δούλευαν για το υπουργείο Εξωτερικού Εμπορίου (δεν λέει ποιον πατέρα εννοεί από τους δυο) και έκαναν πολλά ταξίδια, έμενα καιρό με τους παππούδες μου από την πλευρά της μητέρας μου. Ο πατέρας της ήταν διευθυντής του σιδηροδρομικού σταθμού στο Νογκίνσκ (τη γενέτειρα της μάνας) και η γιαγιά μου εργαζόταν ως νοσοκόμα».

Στη Μόσχα

Αργότερα η μητέρα, μαζί με τον δεύτερο σύζυγο (αν υπήρξε ποτέ) ή μόνη της, πήγε στη Μόσχα. Ο Λαβρόφ πήγε σχολείο και μετά Πανεπιστήμιο στη Μόσχα, από όπου αποφοίτησε σε μια σχετικά καλή εποχή για την ΕΣΣΔ, το 1972. Εργάσθηκε αρχικά ως ακόλουθος στην πρεσβεία στη Σρι Λάνκα, αλλά σύντομα άρχισε να αναβαθμίζεται και εστάλη στον ΟΗΕ. Έμεινε μέλος του κόμματος μέχρι το 1991.

Το 1992 έγινε υφυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας (επί Γιέλτσιν) και τον ευνοούσε ο πολύ φιλοδυτικός τότε υπουργός Εξωτερικών Αντρέι Κόζιρεφ. Το 1994, όταν πλέον έκανε κουμάντο ο Πούτιν, τον έστειλαν ως Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Ρωσικής Ομοσπονδίας στα Ηνωμένα Έθνη και στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Το 1996 εμπιστεύθηκαν το υπουργείο Εξωτερικών στον Πριμακόφ, που λειτούργησε ως υπουργός Εξωτερικών υπερδύναμης και τον θεωρούσαν όλοι “γεράκι”. Τον έπαυσε ο Γέλτσιν λίγο προτού παραιτηθεί, το 1999.

Μετά τον αντιδυτικό και έντονα αντιΝΑΤΟικό Πριμακόφ, μεσολάβησε ένας άχρωμος Ιβάνοφ και το 2004 με διάταγμα του Πούτιν προωθήθηκε αίφνης ο Λαβρόφ σε υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Έκτοτε ξανα-διοριζόταν διαρκώς σε κάθε εκλογική αναμέτρηση ή ανασχηματισμό και οι δημοσκοπήσεις τον φέρουν μεταξύ των πιο δημοφιλών υπουργών της ομοσπονδίας.

Το “στόμα” του και η έπαρση

Αρκετές φορές τον έχουν επικρίνει και για τις βρισιές που του ξεφεύγουν όταν μιλάει, ειδικά όταν εκνευρίζεται. Του χρεώνουν αλαζονεία, ως αρχηγού μεγάλης δύναμης. Γενικά οι εκφράσεις του αρκετές φορές απέχουν πολύ από το σύνηθες λεξιλόγιο της  διπλωματίας.

Του έχουν βάλει δυο φορές πρόστιμο επειδή κάπνιζε σε χώρο μη καπνιστών. Όταν τον “μάλωσαν” που κάπνιζε στο κτήριο του ΟΗΕ επί Κόφι Ανάν, είπε: «Δεν μπορεί να μου απαγορεύσει το κάπνισμα παντού. Δικό του είναι το κτίριο; Αυτό το κτίριο είναι όλων των εθνών και ο Ανάν είναι απλώς ένας διευθυντής». Έχει βρίσει επίσης τον Βρετανό ΥΠΕΞ όταν σε συζητήσεις για τον πόλεμο στη Γεωργία το 2008 του είπε “Who are you to fucking lecture me?”, αλλά και την κατοπινή ΥΠΕΞ της Βρετανίας, την Λιζ Τρας, το 2022, όταν έληξε την συζήτηση άγαρμπα για το Ουκρανικό και είπε «ήταν μια συζήτηση μεταξύ κωφών και ηλιθίων».

Η κόρη του έχει παντρευτεί Εβραίο και το ζευγάρι έχει συγγενείς που ζουν στο Ισραήλ, όμως ο Λαβρόφ έχει ανοιχτά τοποθετηθεί εναντίον της συγκεκριμένης χώρας. Όταν κάποιος του είπε ότι ο «γαμπρός σας είναι Εβραίος, όπως και ο Ζελένσκι», απάντησε «μα νομίζω ότι και ο Χίτλερ είχε λίγο εβραϊκό αίμα. Ο σοφός εβραϊκός λαός λέει ότι οι πιο ένθερμοι και βίαιοι αντισημίτες είναι συνήθως Εβραίοι».

Το 2022 κατηγόρησε τον Μπάιντεν και τους Ευρωπαίους ότι «προσπαθούν να επιλύσουν οριστικά το ρωσικό ζήτημα, όπως πήγε να λύσει το εβραϊκό ο Χίλτερ». Για κάποιες ακραίες τοποθετήσεις του ζήτησε έμμεσα συγγνώμη η προεδρία, όχι ο ίδιος ο Λαβρόφ, όμως η συγγνώμη στάλθηκε στην πρεσβεία του Ισραήλ και δεν ανακοινώθηκε από την ρωσική κυβέρνηση ή την προεδρία.

Οι έρωτες

Είναι παντρεμένος με φιλόλογο εδώ και σχεδόν μισό αιώνα, όμως τα τελευταία είκοσι χρόνια είχε συνδεθεί με μια νεότερη γυναίκα, την 55χρονη Σβετλάνα Πολιάκοβα. Επίσημη και ανεπίσημη συμβία έχουν υποστεί κυρώσεις από την Δύση όπως και οι κόρες τους, παρότι η ερωμένη του Λαβρόφ δεν έχει καμία οικονομική επίσημη σχέση μαζί του.

Για να της επιβληθούν οι κυρώσεις, την ανέφεραν ως “σημαντικό στέλεχος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών”. Θεωρήθηκε επίσης ότι η οικογένειά της διέθετε “μαύρο χρήμα”, επειδή η κόρη της από τον πρώτο της γάμο βρέθηκε με διαμέρισμα αξίας πέντε εκατομμυρίων ευρώ στο Λονδίνο, ενώ η ίδια φέρεται να έχει ως μοναδικό εισόδημα ένα μισθό δημοσίου υπαλλήλου.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Sky news, Deutsche Welle, Moskow Times