Αέρας κοπανιστός η συμφωνία με τον Ζελένσκι για τα 100 Rafale!

Σε θεωρητικό επίπεδο, τα Rafale και τα Gripen E θα είναι τα πιο προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη στο απόθεμα της Ουκρανίας. Όμως η θεωρία διαφέρει με την πράξη, καθώς παραμένουν πολλά ερωτήματα (για να το πούμε επιεικώς) στο αν η απόκτηση ενός από αυτούς τους τύπους αεροσκαφών – πόσο μάλλον και των δύο – είναι πραγματικά εφικτή, ειδικά σε τέτοιους αριθμούς.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο Εμανουέλ Μακρόν υπέγραψαν το μνημόνιο για το Rafale, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ουκρανού ηγέτη στο Παρίσι, την ένατη από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας, τον Φεβρουάριο του 2022. «Θα είναι η μεγαλύτερη αεράμυνα, μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο», δήλωσε ο Ζελένσκι στους δημοσιογράφους, αφού υπέγραψε το σχετικό μνημόνιο με τον Μακρόν μπροστά από ένα Rafale, στη γαλλική αεροπορική βάση Villacoublay, έξω από το Παρίσι.

Πριν από τη συμφωνία, ο Ζελένσκι είχε αναρτήσει την Κυριακή στο X ότι προσβλέπει σε μια «ιστορική συμφωνία με τη Γαλλία… για την ενίσχυση της μαχητικής αεροπορίας και της αεράμυνάς μας». Μιλώντας στη γαλλική τηλεόραση, ο Μακρόν δήλωσε: «Σχεδιάζουμε Rafale, 100 Rafale – έναν τεράστιο αριθμό. Αυτό είναι που χρειάζεται για την αναγέννηση του ουκρανικού στρατού». Το χρονοδιάγραμμα για την παράδοση των αεροσκαφών θα εκτείνεται έως το… 2035, όταν με βάση τα πολεμικά δεδομένα οι ανάγκες της Ουκρανίας είναι άμεσες.

Η συμφωνία στην πραγματικότητα περιορίζεται σε μία πολιτική δέσμευση της Ουκρανίας να αγοράσει Rafale, μαζί με άλλο αμυντικό εξοπλισμό γαλλικής κατασκευής – δεν πρόκειται για συμφωνία αγοράς. Υπό αυτή την έννοια, δεν έχει και κάτι να χάσει η Ουκρανία, ενώ μπορεί να δείξει στις χώρες που την υποστηρίζουν ότι αποτελεί έναν καλό πελάτη για τις εξοπλιστικές τους βιομηχανίες. Ο συμβολισμός δε είναι προφανής…

Πάντως, η συμφωνία σηματοδοτεί τις δυνατότητες των φιλόδοξων σχεδίων επανεξοπλισμού του Κιέβου και την εμβάθυνση της αμυντικής σχέσης μεταξύ Ουκρανίας-Γαλλίας. Γαλλία και Ουκρανία συμφώνησαν επίσης να συνεργαστούν για την ανάπτυξη και κατασκευή drones αναχαίτισης. Συνέπεια των εξελίξεων αυτών, οι μετοχές της Dassault εκτοξεύτηκαν και σημείωσαν άνοδο 7,4% την ίδια μέρα.

Ο Ζελένσκι θέλει αεροπλάνα

Πριν από την τελευταία επίσκεψη του Ζελένσκι στη Γαλλία, ο Αρχηγός του γαλλικού Επιτελείου Άμυνας, Πτέραρχος Φαμπιέν Μαντόν, ανακοίνωσε στους Γάλλους γερουσιαστές ότι η Ουκρανία χρειάζεται επειγόντως πρόσθετο εξοπλισμό αεράμυνας. Τόνισε ότι η Ρωσία, κατά μέσο όρο, στοχεύει τη χώρα με περίπου 1.700 drones κάθε εβδομάδα και με πολύ μικρότερο αριθμό πυραύλων.

Ο Μαντόν ισχυρίστηκε ότι τα ευρωπαϊκά συστήματα πυραύλων εδάφους-αέρος SAMP/T που έχει παράσχει η Γαλλία αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικά από τα αμερικανικής κατασκευής Patriot, όσον αφορά τη στόχευση ρωσικών πυραύλων. Νωρίτερα είχε αναφέρει πώς η αύξηση της ρωσικής χρήσης βαλλιστικών πυραύλων – με βελτιωμένες δυνατότητες ελιγμών – μείωσε την αποτελεσματικότητα των ουκρανικών Patriot, επικαλούμενος την αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας (DIA).

«Βοηθήσαμε την Ουκρανία αναπτύσσοντας συστήματα αναχαίτισης πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών που ονομάζονται σύστημα SAMP/T», δήλωσε ο Μαντόν. «Οι Ρώσοι προσάρμοσαν τα προφίλ πτήσης των πιο προηγμένων πυραύλων τους, επειδή συνειδητοποίησαν ότι αναχαιτίζονταν από την ουκρανική άμυνα. Σήμερα το σύστημα Patriot δυσκολεύεται να τους αναχαιτίσει, αλλά το SAMP/T τους αναχαιτίζει».

Με τον χειμώνα προ των πυλών, η Ουκρανία προετοιμάζεται, πέραν των άλλων στόχων, για μια ακόμη ρωσική εκστρατεία κατά των ενεργειακών υποδομών της. Η δε Γαλλία είναι ήδη ένας από τους σημαντικότερους προμηθευτές αμυντικής βοήθειας στην Ουκρανία. Εκτός από τα SAMP/T, ο εξοπλισμός αεράμυνας που παρέχεται περιλαμβάνει και μαχητικά Mirage 2000-5F.

Mirage και F-16

Δεν είναι σαφές πόσα ακριβώς Mirage έχουν προσφερθεί στην Ουκρανία από τη Γαλλία. Αρχικά, η Γαλλία προσέφερε έξι, αλλά τον περασμένο μήνα, ο Μακρόν δήλωσε ότι θα προσφέρει περισσότερα. Τουλάχιστον ένα έχει χαθεί μέχρι στιγμής στο πεδίο της μάχης. Ένα επίσημο βίντεο ενός Mirage 2000-5F κυκλοφόρησε πρόσφατα από την Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία, με έξι σημάδια κατάρριψης στη μύτη που υποδηλώνουν ρωσικούς πυραύλους κρουζ Kh-101 – εκτοξεύονται από αέρος. Είναι ενδιαφέρον ότι το αεροσκάφος στο βίντεο είναι οπλισμένο με ένα ζεύγος πυραύλων αέρος-αέρος Magic 2, αντί για τα πιο σύγχρονα και ικανά MICA.

Όμως, πάρα τις δυτικές παραδόσεις F-16 και Mirage, η Ουκρανία συνεχίζει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα μαχητικά αεροσκάφη της σοβιετικής εποχής. Ολόκληρος ο μαχητικός στόλος της – συμπεριλαμβανομένων των Mirage και των F-16 – βρίσκεται στα τελευταία στάδια των επιχειρησιακών του δυνατοτήτων και πρέπει να αντικατασταθεί σύντομα. Είναι ο κύριος λόγος που το Κίεβο σχεδιάζει να ενισχύσει την αεροπορία του με πιο σύγχρονο εξοπλισμό.

Το Rafale, θα ήταν μία σημαντική προσθήκη στην Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία, πόσο μάλλον που το μνημόνιο αναφέρεται σε καινούργια αεροσκάφη και όχι μεταχειρισμένα, αν και όπως προαναφέραμε η πρόθεση προμήθειας δεν συνιστά και παράδοση τους! Πάντως, η τρέχουσα έκδοση F4 του Rafale είναι βελτιστοποιημένη για δικτυοκεντρική μάχη, με νέες δορυφορικές και ενδοπτητικές ζεύξεις δεδομένων, καθώς και διακομιστή επικοινωνίας. Διαθέτει επίσης αναβαθμίσεις στο ραντάρ, το ηλεκτροοπτικό σύστημα και την οθόνη κράνους. Επίσης ενσωματώνει νέα όπλα, συμπεριλαμβανομένου του επερχόμενου πυραύλου αέρος-αέρος Mica NG και της έκδοσης των 2.200 λιβρών του αρθρωτού όπλου αέρος-εδάφους AASM.

Το AASM, γνωστό και ως Hammer, χρησιμοποιείται ήδη από την Ουκρανία, σε προσαρμοσμένα αεροσκάφη της σοβιετικής εποχής. Το Rafale φέρει επίσης τον συμβατικό πύραυλο κρουζ SCALP-EG, ένα άλλο όπλο που είχε παραδώσει προηγουμένως η Γαλλία στην Ουκρανία.

Στο μεταξύ η Dassault αναπτύσσει το πρότυπο F5, με σχέδια να το θέσει σε εφαρμογή στη Γαλλική Πολεμική Αεροπορία το 2030. Το F5 θεωρείται ως ένας τρόπος γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ του Rafale και του Μαχητικού Επόμενης Γενιάς (NGF, έκτης γενιάς) το οποίο σχεδιάζεται να αναπτυχθεί στο πλαίσιο του πανευρωπαϊκού προγράμματος αερομαχίας Future Combat Air System (FCAS).

Βέβαια, ένα από μεγάλα ερωτήματα σχετικά με την πιθανή συμφωνία Rafale της Ουκρανίας είναι πώς θα χρηματοδοτηθεί η αγορά των αεροσκαφών. Πέραν από την αγορά τους, έχει πολύ μεγάλο κόστος η λειτουργία και η υποστήριξη μιας δύναμης 200 ή περισσότερων νεότερων μαχητικών 4,5 γενιάς (Rafale και Gripen) για δεκαετίες. Για παράδειγμα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραψαν το 2021 μία συμφωνία για 80 Rafale, συνολικής αξίας 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς να περιλαμβάνεται ο οπλισμός των αεροσκαφών.

Στον αέρα το μνημόνιο

Το γραφείο του Γάλλου προέδρου δήλωσε ότι το σχέδιο είναι να χρηματοδοτηθεί η συμφωνία μέσω προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει ακόμη συμφωνήσει για το πώς θα χρησιμοποιήσει αυτά τα περιουσιακά στοιχεία και – ακόμη και αν αυτό γίνει – δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό αυτά θα χρηματοδοτήσουν μια τέτοια συμφωνία. Ταυτόχρονα, η Γαλλία βιώνει μία μεγάλη πολιτική και δημοσιονομική αστάθεια, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την ολοκλήρωση ενός μακροπρόθεσμου εξοπλιστικού σχεδίου για την Ουκρανία. Όλα αυτά προμηνύουν πως το μνημόνιο για 100 Rafale προς την Ουκρανία, μάλλον θα μείνει στα χαρτιά!

Επιπλέον, πέρα από τη χρηματοδότηση των μαχητικών και των όπλων τους, θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο πρόγραμμα εκπαίδευσης πιλότων και συντηρητών, παράλληλα με τις προσπάθειες για υποδομές και συντήρηση. Το ίδιο ισχύει και για το σουηδικής κατασκευής Gripen E, για το οποίο η Ουκρανία υπέγραψε μνημόνιο τον περασμένο μήνα, το οποίο καλύπτει «πιθανώς 100 με 150 μαχητικά αεροσκάφη».

Σουηδοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι θα χρειαστούν περίπου τρία χρόνια για να φτάσουν τα νεότευκτα Gripen E στην Ουκρανία. Με την επείγουσα ανάγκη για μαχητικά, ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να δει τα Gripen να παραδίδονται έως το 2026. Αυτό σχεδόν σίγουρα θα περιλαμβάνει την παροχή μεταχειρισμένων Gripen C/D. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν προταθεί μεταχειρισμένα Rafale για το Κίεβο, αν και αυτό θα μπορούσε να αλλάξει.

Με το νου τους πολιτεύονται… 

Ζελένσκι και Μακρόν συζήτησαν επίσης διάφορα σχέδια για έναν συνασπισμό συμμάχων που θα στείλει ακόμα και στρατεύματα στην Ουκρανία, ή κατά μήκος των δυτικών συνόρων της, μόλις επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία. Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ηγηθεί αυτής της πρωτοβουλίας, η οποία, όπως λένε, θα αποτελείται από περίπου 30 χώρες.

Όπως και η πρωτοβουλία που αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό της Ουκρανικής Πολεμικής Αεροπορίας, ο συνασπισμός των προθύμων αποτελεί μέρος ευρύτερων σχεδίων για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας της χώρας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες…  λεπτομέρειες, πριν από την ολοκλήρωση αυτών των προσπαθειών. Η παρουσία ξένων στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος, βάσει αυτού του είδους της συμφωνίας, εξαρτάται πρώτα από μία επιτυχή διαπραγμάτευση στο Ουκρανικό και την αποδοχή τους από την Ρωσία. Οι τελευταίες πληροφορίες για κατάθεση ενός αμερικανικού σχεδίου που ζητά επώδυνες υποχωρήσεις από τον Ζελένσκιο, αυτό αποδεικνύουν.

Πέρα από το ζήτημα του πώς θα πληρωθούν τα νέα μαχητικά, υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με το πόσο γρήγορα τα Rafale θα μπορούσαν να γίνουν διαθέσιμα για εξαγωγή, με την Dassault να ασχολείται επί του παρόντος σε μεγάλο βαθμό με την εκπλήρωση υφιστάμενων εγχώριων και ξένων συμβάσεων παραγωγής.

Με την κυβέρνηση Τραμπ να επιθυμεί η Ευρώπη να αγοράσει όπλα και να τα δώσει στην Ουκρανία, οι πωλήσεις αυτού του είδους που αφορούν το Rafale ή το Gripen μπορεί να είναι ευπρόσδεκτες για την Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά, η Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία έχει συσσωρεύσει σημαντική εμπειρία μάχης με F-16 παλαιότερων μοντέλων και έχει σε εξέλιξη σχετικά προγράμματα εκπαίδευσης.

Προς το παρόν, η προοπτική νέων Rafale, Gripen ή Fighter Falcon για την Ουκρανία θα απασχολεί τα δυτικά ΜΜΕ, αλλά οι διπλωματικές-υλικοτεχνικές οδοί, και ιδιαίτερα τα τεράστια ποσά που απαιτούνται για την υλοποίηση ενός μεγάλου στόλου μαχητικών 4,5 γενιάς, κάνουν το σχέδιο εξαιρετικά αμφίβολο. Για να χρησιμοποιήσουμε μία λαϊκή παροιμία, Κίεβο και Παρίσι με το νου τους πολιτεύονται…