Με λογιστική τρίπλα ο Μητσοτάκης μείωσε το χρέος και γοήτευσε τον Fitch

Την πρώτη τρίπλα την είχαμε δημοσιεύσει στις 5.11.25 και ήταν η αναθεώρηση του ΑΕΠ για την δωδεκαετία 2012-2023, με αποτέλεσμα ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ να βελτιωθεί, παρά την υποχρεωτική εγγραφή με εντολή της EUROSTAT στο δημόσιο χρέος των δεδουλευμένων απλήρωτων τόκων των δανείων διάσωσης από τον ΕΜΧΣ, που είχαν ξεχαστεί. Σήμερα, θα αναλύσουμε την δεύτερη τρίπλα… ολκής.

Την ώρα λοιπόν που η ελληνική οικονομία γινόταν πρώτο θέμα στα γαλλικά ΜΜΕ γιατί “διέσωζε” το Γαλλικό Προϋπολογισμό, ισοσκελίζοντάς τον, καταβάλλοντας πρόωρα 1,1 δισ. ευρώ από τα δάνεια της διάσωσης, η περίφημη Οικονομική Σχολή του Λονδίνου (London School of Economics) δημοσιοποιούσε έρευνα για την “coffee economy” της Ελλάδας, προφανώς με δάκτυλο του πονηρού Foreign Office…

Οι Βρετανοί με 50 Β£ δημοσιονομικό έλλειμμα και 111Β£ τόκους χρέους δεν μπορούν να καταπιούν την δημοσιονομική εποποιία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Πάνε τόσο καλά τα δημοσιονομικά μας, που ακυρώθηκαν σε έντεκα μήνες 7 προγραμματισμένες δημοπρασίες ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου! Μήπως δεν χρειαζόμαστε λεφτά γιατί έχουμε ή μήπως οι αγορές δεν μας δανείζουν…;

7 ακυρώσεις δημοπρασιών ομολόγων σε 11 μήνες

Ο ΟΔΔΗΧ ανακοίνωσε την ακύρωση της δημοπρασίας της 15ης Ιανουαρίου 2025, λόγω της επικείμενης κοινοπρακτικής έκδοσης 10-ετούς ομολόγου. Επίσης ακύρωσε δημοπρασίες, που είχαν προγραμματισθεί για την 19η Μαρτίου, λόγω της πρόσφατης ανταλλαγής και επανέκδοσης ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου με ημερομηνία διακανονισμού 20 Μαρτίου 2025. Ακύρωσε την δημοπρασία της 21ης Μαΐου, της 18ης Ιουνίου, της 16ης Ιουλίου, της 15ης Οκτωβρίου και της 19ης Νοεμβρίου 2025, οπότε και ο ΟΔΔΗΧ δήλωσε ότι οι  εκδόσεις ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου για το έτος 2025 έχουν ολοκληρωθεί.

Τι δείχνουν, άραγε, οι ακυρώσεις των δημοπρασιών; Μη αξιόπιστο πρόγραμμα δανεισμού του Δημοσίου; Αδυναμία δανεισμού του από τις αγορές ή κάτι άλλο; Δεν ξέρουμε τι κιτάπια μελετάει ο Fitch για να βγάλει μείωση του χρέους κατά 60 μονάδες του ΑΕΠ, ξέρουμε όμως ότι:

• Το 2020 το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε στο 209,4%, επειδή το ΑΕΠ  μειώθηκε στα 167,5 δισ. λόγω πανδημίας. Και αναρωτιόμαστε: με τέτοια βάση κάνει συγκρίσεις και αξιολογήσεις ο οίκος αξιολόγησης, που αμείβεται κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη νόμου μετά το 2022 (άρθρο 60, ν. 4941/22); Αλήθεια, πόσο έχουν κοστίσει στους Έλληνες οι απανωτές αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας του Δημοσίου από την ψήφιση του ν. 4941/2022 έως σήμερα;
• Από τους επίσημους πίνακες προκύπτει ότι το Δημόσιο την πενταετία 2020-24 αύξησε το δανεισμό του από φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης -ο οποίος αυξάνει το δημόσιο χρέος- κατά 25,7 δισ. (πίνακας). Ο επιπλέον δανεισμός ήταν εξ ολοκλήρου δανεισμός με πώληση ομολόγων, ο οποίος αυξήθηκε κατά 42,3 δισ. Σύμφωνα με το ετήσιο Δελτίο Δημόσιου Χρέους (ΔΔΧ) 2022, βασικός αγοραστής των ομολόγων ήταν το Ευρωσύστημα (Τράπεζα της Ελλάδος), το οποίο στη διάρκεια της πανδημίας αγόρασε και διακρατούσε μέχρι 31/12/24 ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου 39 δισ. περίπου.
• Η μαζική αγορά ομολόγων του Δημοσίου από το Ευρωσύστημα προκάλεσε έλλειψη τίτλων για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά. Η έλλειψη τίτλων «…καθιστά αναγκαία την κατά το δυνατόν συχνότερη έκδοση νέων τίτλων από το Ελληνικό Δημόσιο, προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκειά τους για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά» αναφέρει χαρακτηριστικά το ετήσιο ΔΔΧ 2022. Την έλλειψη τίτλων διαπίστωσε και το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, το οποίο στην Φθινοπωρινή Έκθεσή του (Δεκέμβριος 2024) συνέστησε «συχνότερη έκδοση νέων τίτλων προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκειά τους για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά».

Παρά την αναγνωρισμένη και διαπιστωμένη ανεπάρκεια τίτλων στην δευτερογενή αγορά, το υπουργείο Οικονομικών ακύρωσε αναιτιολόγητα επτά προγραμματισμένες δημοπρασίες ομολόγων του Δημοσίου από 15/1/25 έως 19/11/25, όπως προαναφέραμε. Αφού υπάρχει λοιπόν ανεπάρκεια τίτλων για διαπραγμάτευση στην δευτερογενή αγορά, γεννάται επιπλέον το ερώτημα πώς διαμορφώνεται η τιμή τους και συνακόλουθα η απόδοσή τους; Τι δείχνει η μείωση του δανεισμού του Δημοσίου με έντοκα γραμμάτια από φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης κατά 3,8 δισ. την πενταετία 2020-24; Τι δείχνει η μείωση του δανεισμού του Δημοσίου από τις αγορές με έκδοση τίτλων την πενταετία 2020-24 (ομόλογα: +3,3 δισ. και έντοκα γραμμάτια: -3,8 δισ.);

Τα μακροπρόθεσμα δάνεια του Δημοσίου

Ιδιαίτερη εντύπωση και εύλογα ερωτηματικά προκαλεί η μείωση των μακροπρόθεσμων δανείων του Δημοσίου από φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης κατά 11,9 δισ. Φυσικά, η πρόωρη εξόφληση δόσεων δανείων διάσωσης από το Δημόσιο με δανεικά μείωσε τα μακροπρόθεσμα δάνεια, όμως οι δεδουλευμένοι τόκοι των δανείων του ΕΜΧΣ, που δεν πληρώθηκαν την πενταετία 2020-24, τα αύξησαν κατά 5,8 δισ. Επιπλέον, περαιτέρω αύξηση των μακροπρόθεσμων δανείων θα έπρεπε να προκαλέσουν και οι εκταμιευθείσες έως 31.12.24 δόσεις των δανείων του Δημοσίου από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) της ΕΕ.

Σε σχετική οδηγία της, η EUROSTAT έχει ξεκαθαρίσει ότι τα δάνεια του ΤΑΑ: α) είναι χρέος των κρατών μελών προς την ΕΕ, β) πρέπει να καταγράφονται στο χρέος τους κατά το χρόνο που παρέχονται και γ) πρέπει να αποπληρωθούν και η χρήση τους διέπεται από εθνικούς και ενωσιακούς κανόνες. Με αυτά τα δεδομένα, η μείωση των μακροπρόθεσμων δανείων φαίνεται υπερβολική. Έχουν, άραγε, προστεθεί στο χρέος του Δημοσίου και συνακόλουθα στο δημόσιο χρέος, οι δεδουλευμένοι τόκοι των δανείων του ΕΜΧΣ, που δεν πληρώθηκαν την πενταετία 2020-24 και οι εκταμιευθείσες έως 31.12.24 δόσεις του δανείου από το ΤΑΑ της ΕΕ;

Φαίνεται λοιπόν ότι αφού η Τράπεζα της Ελλάδος κρατά τα ομόλογα 39 δισ. ευρώ του Covid, συν άλλα ομόλογα 27,7 δισ. ευρώ, που δανείστηκε το κράτος από άλλους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης την περίοδο 2019-2024, που δεν εγγράφονται στο χρέος, δεν διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά, γι’ αυτό διαπιστώνεται έλλειψη. 

Συνεπώς προκύπτουν εύλογα ερωτήματα: 

• Αφού υπάρχει ανεπάρκεια τίτλων για διαπραγμάτευση στην δευτερογενή αγορά, πώς διαμορφώνεται η τιμή τους και συνακόλουθα η απόδοσή τους;
• Πόσες πραγματικές νέες εκδόσεις ομολόγων έχουν γίνει και πόσες επανεκδόσεις; 
• Μήπως εκεί κάτι παίζει;
• Μήπως οι όποιες συναλλαγές γίνονται παραπέμπουν σε χειραγώγηση; 

Μήπως το Δημόσιο/Κράτος με συσσωρευμένα ελλείμματα 51,69 δισ. την πενταετία 2020-24 δανείζεται εσωτερικά από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (55 δισ.repos) και με αυτά προεξοφλεί χρέος προς φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης; Δηλαδή, αυξάνει το χρέος που δεν φαίνεται και μειώνει το χρέος που βλέπουν οι ξένοι; Συνεπώς, στην ουσία πρόκειται για λογιστική μείωσή του…