Ακριβά και φέτος τα Χριστούγεννα – Αγορές ανάγκης και γιορτές στο σπίτι

Τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας της ΕΥ για τα φετινά Χριστούγεννα, αποτυπώνουν μια κοινωνία που προσπαθεί να κρατήσει τις παραδόσεις ζωντανές, χωρίς όμως να ξεφεύγει από τους στενούς οικονομικούς περιορισμούς. Η εικόνα που καταγράφεται στα πορτοφόλια των καταναλωτών είναι ενδεικτική.

Αν και παρατηρείται μια μικρή αύξηση στο ποσοστό όσων σκοπεύουν να ξοδέψουν περισσότερα σε σχέση με πέρσι, το ποσοστό αυτό παραμένει μόλις στο 13%. Ακόμη πιο αποκαλυπτικό είναι το ότι έξι στους δέκα Έλληνες σχεδιάζουν να κινηθούν με τις ίδιες δαπάνες όπως πέρσι, ενώ σχεδόν ένας στους τέσσερις λέει ξεκάθαρα ότι θα ξοδέψει λιγότερα. Η τάση αυτή υποδηλώνει μια σταθερή κόπωση των νοικοκυριών, τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπα με επίμονο πληθωρισμό και αυξημένα έξοδα που έχουν γίνει πλέον μέρος της καθημερινότητας.

Την ίδια ώρα, οι προτεραιότητες των αγορών των Χριστουγέννων μετατοπίζονται σε είδη πρώτης ανάγκης. Τρόφιμα και ποτά βρίσκονται στην κορυφή της λίστας για το 61% των καταναλωτών, με τις μεγαλύτερες ηλικίες να δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση σε αυτήν την κατηγορία. Τα ρούχα και τα αξεσουάρ ακολουθούν με 58%, κυρίως λόγω των νεότερων ηλικιών που διατηρούν μια μεγαλύτερη διάθεση για εορταστικές αγορές. Αντίθετα, έξοδοι, όπως για φαγητό ή πολιτιστικά δρώμενα, περιορίζονται στο 35%, σημάδι ότι το “να βγούμε” παραμένει μια πολυτέλεια για πολλούς. Ακόμη χαμηλότερα, στο 32% βρίσκονται τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και ομορφιάς.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χαμηλή πρόθεση αγοράς τεχνολογικών προϊόντων, η οποία περιορίζεται στο 28% κατά την εορταστική περίοδο. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την περίοδο των μεγάλων προσφορών, όπως η Black Friday, όπου οι ηλεκτρονικές συσκευές αποτελούν συνήθως την πρώτη επιλογή του καταναλωτή. Η σύγκριση αυτή αναδεικνύει τη διαφορά στη νοοτροπία, καθώς οι πολίτες κυνηγούν ευκαιρίες όταν αυτές εμφανίζονται αλλά αποφεύγουν να κάνουν “χριστουγεννιάτικες” επενδύσεις σε ακριβές συσκευές.

Με φειδώ οι αγορές των Χριστουγέννων

Το κριτήριο που καθορίζει τις αγορές των Χριστουγέννων παραμένει ένα και δεν είναι άλλο από την τιμή. Εννέα στους δέκα καταναλωτές δηλώνουν ότι το κόστος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κατά την επιλογή προϊόντος. Η ποιότητα ακολουθεί με 64%, όμως η αναζήτηση προσφορών εμφανίζεται μειωμένη σε σχέση με πέρσι. Παρόλα αυτά, ένα αξιοσημείωτο εύρημα είναι πως η σημασία των brands φαίνεται να ανακάμπτει. Πιο πολλοί καταναλωτές δείχνουν διάθεση να εμπιστευτούν μάρκες που γνωρίζουν, αντί να κυνηγούν τις απόλυτα χαμηλές τιμές.

Στο κλίμα αυτό, δεν προκαλεί έκπληξη ότι ένας στους δύο Έλληνες σχεδιάζει να περάσει τις γιορτές στο σπίτι με οικογένεια ή φίλους. Η κοινωνικότητα παραμένει, αλλά με μικρότερο οικονομικό αποτύπωμα. Παράλληλα, τέσσερις στους δέκα καταναλωτές θα αγοράσουν δώρα, ενώ σχεδόν ένας στους τρεις δηλώνει ότι θα προσπαθήσει να μη σπαταλήσει φαγητό, επιλογή που αντανακλά και την οικονομική στενότητα αλλά και την αυξανόμενη περιβαλλοντική συνείδηση.

Παρά τις δυσκολίες, τα φετινά Χριστούγεννα δεν θα είναι “μαύρα”. Θα είναι, όμως, πιο λιτά. Και αυτό αποτυπώνει μια νέα κανονικότητα για τους Έλληνες, λιγότερη σπατάλη, περισσότερη προσοχή και μια ήσυχη, οικογενειακή θαλπωρή, μακριά από υπερβολές.

Απούσα η κυβέρνηση

Μέσα σε αυτό το ήδη βεβαρημένο σκηνικό για τα ελληνικά νοικοκυριά, η στάση της κυβέρνησης συνεχίζει να προκαλεί έντονο προβληματισμό. Για ακόμη μία χρονιά, τα μέτρα που λαμβάνονται για τη στήριξη της αγοραστικής δύναμης μοιάζουν περισσότερο με αποσπασματικές παρεμβάσεις παρά με μια ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης της ακρίβειας. Οι πολίτες βλέπουν τις τιμές να αυξάνονται σταθερά σε βασικά αγαθά, από το ράφι του σουπερμάρκετ μέχρι το λογαριασμό του ρεύματος, χωρίς όμως να υπάρχει ουσιαστικό ανάχωμα που να μετριάζει τις συνέπειες.

Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις φορέων και οργανισμών για πιο αποφασιστικές κινήσεις, η κυβέρνηση εξακολουθεί να επιλέγει προσωρινές λύσεις, όπως έκτακτες ενισχύσεις, κουπόνια και επιδόματα με ημερομηνία λήξης. Μπορεί αυτά τα μέτρα να προσφέρουν μια πρόσκαιρη ανακούφιση, όμως δεν αντιμετωπίζουν το πραγματικό πρόβλημα, δηλαδή την σταθερή διάβρωση του εισοδήματος των πολιτών και το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα από τα υψηλότερα επίπεδα ακρίβειας στην Ευρώπη. Την ώρα που οι τιμές ανεβαίνουν και οι αντοχές εξαντλούνται, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις μοιάζουν απλώς να “αγοράζουν χρόνο” αντί να δίνουν λύση.

Η απουσία μιας συνεκτικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας, τη συγκράτηση των τιμών και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος είναι πλέον κάτι που το βιώνουν καθημερινά οι πολίτες. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι καταναλωτές περιορίζουν τις εορταστικές δαπάνες τους δεν είναι τυχαίο αλλά είναι αποτέλεσμα μιας πραγματικότητας που δεν αλλάζει, όσο και αν επιχειρείται να ωραιοποιηθεί.

Οι πολίτες, κουρασμένοι από υποσχέσεις και ημίμετρα, αναζητούν πλέον σταθερές, ουσιαστικές παρεμβάσεις που θα θωρακίσουν τα νοικοκυριά και θα αποκαταστήσουν μια αίσθηση κανονικότητας. Μέχρι τότε, τα Χριστούγεννα θα συνεχίσουν να είναι λιτά, όχι επειδή το θέλουν οι άνθρωποι, αλλά επειδή τους το επιβάλλει η οικονομική πραγματικότητα.