Ανταρκτική, το Ελντοράντο της εποχής μας

Στις μέρες μας η γρήγορη εναλλαγή των γεωοικονομικών, γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων έχουν οδηγήσει στην εκμετάλλευση περιοχών του κόσμου με σκοπό την ταχεία οικονομική ανάπτυξη και τεχνολογική πρόοδο των ισχυρών κρατών. Η μόνη αρχέγονη ήπειρος που ακόμα προσπαθεί να σταθεί αγέρωχη μπροστά στην βουλιμία των οικονομικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων είναι η Ανταρκτική. Η ήπειρος αυτή έχει το διπλάσιο μέγεθος της Αυστραλίας και αποτελείται εξ’ολοκλήρου από μία παγωμένη και συμπαγή μάζα.

Η πρωτο-ανακάλυψη της από τους Μπέλινγκσχαουζεν και Μιχαήλ Λαζάρεφ οδήγησε στο άνοιγμα νέων οριζόντων: α) οικονομικών β) γεωστρατηγικών και γ) εμπορικών. Βεβαίως με την εξερεύνηση της ηπείρου και αργότερα με την τοποθέτηση επιστημονικών βάσεων από χώρες, η Ανταρκτική άρχισε σιγά σιγά να οδηγείται προς μία συνεχή εκμετάλλευση. Η εκμετάλλευση που συμβαίνει στην Ανταρκτική είναι κυρίως οικονομική. Σύμφωνα με την συνθήκη της Ανταρκτικής δεν επιτρέπεται η γεωστρατηγική και στρατιωτική αξιοποίηση της ηπείρου, παρά μόνο η διεθνής συνεργασία του επιστημονικού προσωπικού των χωρών. Παρόλα αυτά στην πράξη απέχει αρκετά ως προς το οικονομικό κομμάτι.

Στην Ανταρκτική το φαινόμενο της παράνομης αλιείας έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Πολλά αλιευτικά σκάφη από τις γύρω παράκτιες χώρες πλέουν προς την ήπειρο όπου και δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας. Η παράνομη αυτή δραστηριότητα έγκειται στο γεγονός ότι ο Νότιος Ωκεανός που περικλείει την Ανταρκτική γίνεται πεδίο αλιευτικής εκμετάλλευσης καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα άλλων θαλασσών μ’αποτέλεσμα να θηρεύονται θαλάσσιες φώκιες ή φάλαινες με σκοπό την παραγωγή γουνών ή χειροποίητων ενδυμάτων προς τις διεθνείς αγορές.

Ωστόσο η συνεχής υπεραλίευση των ψαριών που μερικά απ’αυτά είναι σπάνια στο είδος, απαντώνται μόνο στους ψυχρούς ωκεανούς και αυτό οδηγεί στην εξαφάνιση τους και στην αλλαγή της ισορροπίας της τροφικής αλυσίδας των θαλασσίων όντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπεραλίευση του Κρίλ. Τα αλιεύματα αυτά προωθούνται σε υψηλές τιμές στις αγορές. Παρά τις απαγορεύσεις για αλιεία στην περιοχή διαπιστώνεται ότι ίσως δεν υπάρχει κοινή ελεγκτική ομάδα για να αποτρέψει αυτές τις ενέργειες. Εν συνεχεία η αύξηση των τουριστών στην Ανταρκτική αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα.

Πολλά ταξιδιωτικά γραφεία αποκομίζουν σημαντικά κέρδη λόγω της μεταφοράς τουριστών στην ήπειρο. Παράλληλα διοργανώνονται και διάφορες δραστηριότητες όπως καγιάκ και σκί. Η συνεχής προώθηση τουριστών στην Ανταρκτική οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη εκμετάλλευση αυτής λόγω των αυξανόμενων απαιτήσεων των τουριστών. Ακόμα σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται η παραβίαση των κανόνων από ιδιωτικές θαλαμηγούς όπου κάνουν παραθερισμό.

Τα τελευταία αποθέματα φυσικού αερίου

Επιπρόσθετα η αναζήτηση και η απόσπαση γεωφυσικών ορυκτών ή συστατικών για τις διάφορες εργαστηριακές μελέτες όπου μπορούν να δημιουργηθούν νέα φάρμακα ή εμπορικές εφευρέσεις συνιστούν ακόμα έναν παράγοντα για μία περαιτέρω οικονομική εκμετάλλευση. Επίσης η Ανταρκτική διαθέτει τα τελευταία μεγάλα αποθέματα φρέσκου νερού στον πλανήτη πράγμα το οποίο θα πρέπει να γίνει σεβαστό απ’όλες τις χώρες. Πιθανώς ακόμα να διαθέτει και μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Είναι ευρέως γνωστό πως όταν εντοπίζονται φυσικοί ορυκτοί πόροι το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων εκτυλίσσεται με γοργούς ρυθμούς. Βέβαια αυτό θα σημάνει και το ζήτημα της ιδιοκτησίας της Ανταρκτικής, άρα και την οικονομική εκμετάλλευση της. Μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε για την συνέχιση της οικονομικής εκμετάλλευσης όταν η Ανταρκτική αποκτά γεωστρατηγική σημασία για διάφορους διεθνείς παίκτες.

Με την έννοια πως πολλές από τις μεγάλες δυνάμεις αποσκοπούν στον έλεγχο της ηπείρου διότι εκεί υπάρχουν βάσεις των συστημάτων παγκόσμιας πλοήγησης. Συνεπώς γίνεται κατανοητό πώς αυτός ο παράγων μπορεί να αποτελέσει οικονομική εκμετάλλευση της ηπείρου και σε ποιο βαθμό. Κλείνοντας διαπιστώνουμε πως η οικονομική εκμετάλλευση της Ανταρκτικής συνεχίζει να υφίσταται εδώ και μερικές δεκαετίες. Οι παράγοντες της παράνομης αλιείας, του τουρισμού και της τεχνολογικής διείσδυσης στην Ανταρκτική συνθέτουν ένα ευρύ οικονομικό επεκτατισμό των ισχυρών κρατών έναντι της ηπείρου.