Ο Πομπέο έρχεται και θα φύγει, η ετεροβαρής σχέση θα παραμείνει…

Με την ευκαιρία της αυριανής επίσκεψης στην Αθήνα του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο, θα πρέπει να μας απασχολήσουν δύο θέματα. Πρώτον, η “στενότερη” πολιτικό-διπλωματική σχέση της Ελλάδας-ΗΠΑ, στην παρούσα διεθνοπολιτική συγκυρία, είναι άραγε επωφελής για την Ελλάδα; Δεύτερον, η υπογραφή της διμερούς ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA), είναι ή όχι “αποικιοκρατικού” χαρακτήρα;

Στην Αθήνα θα βρεθεί ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο το Σάββατο 5 Οκτωβρίου. Θα έχει συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, Νίκο Δένδια και Νίκο Παναγιωτόπουλο, για θέματα που αφορούν την άμυνα την ασφάλεια, αλλά και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή (Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο).

Η βαλκανική περιοδεία του Μάικ Πομπέο ξεκίνησε από το Μαυροβούνιο, μια χώρα η οποία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 2017. Έπειτα θα μεταβεί στη Βόρεια Μακεδονία, που βρίσκεται σε διαδικασία επικύρωσης της ένταξής της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.  Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, θα χαιρετίσει τη συμφωνία της Βόρειας Μακεδονίας με την Ελλάδα (Συμφωνία των Πρεσπών), με δηλώσεις του, από τα Σκόπια και την Αθήνα.

Το βασικό θέμα των συνομιλιών του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών με την ελληνική κυβέρνηση στην Αθήνα είναι η διαμόρφωση του τελικού κειμένου, σχετικά με την αναθεώρηση και επικαιροποίηση της διμερούς Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA). Ουσιαστικά πρόκειται για επιβεβαίωση, των όσων συμφωνήθηκαν στις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν με τη συμμετοχή των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, καθώς και στελεχών της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, του State Department, αλλά και της Διοίκησης των Αμερικανικών Δυνάμεων στην Ευρώπη (EUCOM).

Το περιεχόμενο της νέας Συμφωνίας

Ποιο είναι όμως το περιεχόμενο της νέας MDCA; Οι αλλαγές στη MDCA αφορούν τη συμπερίληψη, πέραν της αεροπορικής βάσης της Σούδας στην Κρήτη, των άλλων ελληνικών στρατιωτικών βάσεων, στις οποίες παρατηρείται έντονη αμερικανική στρατιωτική παρουσία τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για τις αεροπορικές βάσεις της Λάρισας, του Στεφανοβίκειου, του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, αλλά και της προβλήτας Μαραθίου στην Κρήτης. Η συγκεκριμένη προσφέρει τη δυνατότητα φιλοξενίας αεροπλανοφόρων, λόγω του Κρηπιδώματος Κ-14.

Συζητήθηκε ακόμη και η πρόταση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας(!), να συμπεριληφθεί στη συμφωνία και η αεροπορική βάση της Ανδραβίδας, που θα μπορούσε να αποτελέσει για τους Αμερικανούς μία εναλλακτική επιλογή πέραν των μεγάλων βάσεων σε Ιντσιρλίκ (Τουρκία) και Σιγκονέλα (Ιταλία) καθώς έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει μεγάλα αεροσκάφη. Οι Αμερικανοί, μάλλον δεν θα υιοθετήσουν την ελληνική πρόταση, επί του παρόντος και ο λόγος σχετίζεται με τις σχέσεις ΝΑΤΟ–Τουρκίας. Ναι μεν βρίσκονται σε μεταβατική φάση αμοιβαίας καχυποψίας, αλλά δεν έχουν διακοπεί οι δίαυλοι επικοινωνίας, Ουάσιγκτον- Άγκυρας.

Τι ζήτησε η Αθήνα τι έδωσε ο Πομπέο

Τι ζήτησε και τι κέρδισε η ελληνική κυβέρνηση (συντονιστής των διαπραγματεύσεων είναι ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνεργασία με τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο), έναντι των παραχωρήσεων ελληνικών στρατιωτικών βάσεων για χρήση, από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις;

Πρώτον, Ζήτησε μια ρητή δέσμευση από τις ΗΠΑ, ίσως κάποια κοινή δήλωση, που θα ήταν ανασχετική της επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Οι Αμερικανοί απάντησαν ότι δεν χρειάζεται τέτοια δημόσια δήλωση, αφού η αναβάθμιση της MDCA αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια της Ελλάδας. Η άρνηση των Αμερικανών για δέσμευση ασφαλείας προς την Ελλάδα, σχετίζεται ασφαλώς με τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας ή ακριβέστερα Ουάσιγκτον-Ερντογάν, που διανύουν μια μεταβατική περίοδο, “ασταθούς ισορροπίας”.

Δεύτερον, τα κέρδη της ελληνικής πλευράς περιορίζονται σε τεχνικής φύσης ζητήματα. Πλέον οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις αποκτούν πρόσβαση σε στρατιωτική τεχνολογία αιχμής. Θα μπορούν να αξιοποιούν για εθνικές ανάγκες, τα μη επανδρωμένα αμερικανικά αεροσκάφη (UAV), τα οποία θα επιχειρούν από την 110 Πτέρυγα Μάχης στη Λάρισα, εφόσον θα είναι διαθέσιμα.

Τα αμερικανικά UAV που σταθμεύουν στη Λάρισα είναι υψηλής τεχνολογίας και αποτελούν βασικό οπλικό σύστημα, που καλύπτει σημερινές και μελλοντικές επιχειρησιακές ανάγκες των ΗΠΑ. Επίσης, προβλέπεται η από κοινού εκπαίδευση Ελλήνων και Αμερικανών χειριστών ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο Βόλου, που θεωρείται πλέον προκεχωρημένη αμερικανική βάση ελικοπτέρων, για τα Βαλκάνια και τη Μαύρη θάλασσα.

Τρίτον, η εκτίμηση του υπουργείου Εξωτερικών είναι ότι με την αναβάθμιση της MDCA ενισχύεται η στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και αναβαθμίζεται η σημασία της Ελλάδας για το δυτικό σύστημα ασφαλείας, με προφανή θετικά αποτελέσματα για τα εθνικά συμφέροντα.

Ενισχυμένος ο ρόλος της Ελλάδας

Το συμπέρασμα είναι ότι η Ελλάδα έχει σοβαρό περιφερειακό ρόλο, εφόσον ενισχύσει τους συμμαχικούς δεσμούς της με τις ΗΠΑ. Οι αναβαθμισμένες διπλωματικές και στρατιωτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ αποτελούν επένδυση για την προστασία των εθνικών μας συμφερόντων. Αυτός είναι ο πυρήνας της εξωτερικής πολιτικής που ασκεί η σημερινή, όπως και η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση.

Επιπροσθέτως, θέματα ενέργειας και γεωοικονομίας, θα είναι στην ατζέντα των συζητήσεων του Αμερικανού υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, σύμφωνα με όσα είπε ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζέφρι Πάϊατ σε ομιλία του στο συνέδριο First Annual Eastern Mediterranean Energy Leadership Summit. Γι’ αυτό και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, αλλά και ο Αμερικανός πρέσβης στη χώρα μας, με δημόσιες παρεμβάσεις τους, έχουν ταχθεί υπέρ του “ελληνοτουρκικού διαλόγου σε ζητήματα ενέργειας”.

Μία ετεροβαρής αμυντική συμφωνία

Με βάση τα παραπάνω, προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα, απορίες και παρατηρήσεις:

Πρώτον, η ελληνική εξωτερική και αμυντική πολιτική, προσαρμόζεται και αποτελεί υποβοηθητικό μέσο, για την επίτευξη γεωπολιτικών, ενεργειακών και γεωοικονομικών στόχων των ΗΠΑ, στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή Βαλκάνια, Μαύρη Θάλασσα, Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Όμως είναι πάντα ταυτόσημα τα εθνικά συμφέροντα ΗΠΑ και Ελλάδας; Ειδικά σε μία περιοχή ασταθή, με κυρίαρχα προβλήματα τις μεταναστευτικές ροές, τις απειλές από τον υβριδικό πόλεμο, τα ανοιχτά πολεμικά μέτωπα, την διεθνή τρομοκρατία και τις σοβαρές εκκρεμότητες που υπάρχουν στην εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της περιοχής, αλλά και της ασφάλειας των αγωγών μεταφοράς ενέργειας.

Δεύτερον, ο βαθμός στρατιωτικής εξάρτησης της Ελλάδας από τις ΗΠΑ, είναι αντιστρόφως ανάλογος, της αυτόνομης επιχειρησιακής ικανότητας των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, να ανταποκριθούν επαρκώς στον θεσμικό τους ρόλο, όπως αυτός ρητά προβλέπεται από το Σύνταγμα της χώρας;

Από καμιά διμερή ελληνο-αμερικανική συμφωνία (επίσημο κείμενο), δεν προκύπτει, δέσμευση των ΗΠΑ, που να είναι αποτρεπτική της επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας στο Αιγαίο και την ΑΟΖ της Κύπρου, παρά τις σοβαρές παραχωρήσεις και υποχωρήσεις, διαχρονικά των ελληνικών κυβερνήσεων, στις αμερικανικές απαιτήσεις ασφάλειας. Πρέπει να γίνει σαφές ότι, η Ελλάδα, μόνη της, χωρίς συμμαχική (νατοϊκή) ή αμερικανική βοήθεια, θα αντιμετωπίσει, με τα στρατιωτικά μέσα που διαθέτει, ένοπλη αμφισβήτηση της εθνικής της κυριαρχίας και προσβολής της εδαφικής της ακεραιότητας.

Τρίτον, εκτιμώ ότι MDCA, είναι μια ετεροβαρής αμυντική συμφωνία, που εξυπηρετεί πρωτίστως τα αμερικανικά στρατιωτικά-επιχειρησιακά και επεμβατικά σχέδια. Τα οφέλη της Ελλάδας είναι θεωρητικά και έωλα. Ουσιαστικά είναι πλήρως εξαρτώμενα από τα επιχειρησιακά (στρατιωτικά ) σχέδια των ΗΠΑ, εντασσόμενα, στους γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς Στρατηγικούς στόχους της Ουάσιγκτον, για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή (Μαύρη Θάλασσα, Βαλκάνια, Αν. Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, Τουρκία, Ιράκ, Ιράν).