Ακόμα κι αν η Τουρκία νικήσει θα φθαρεί από τον ανταρτοπόλεμο

Κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ, οι ΗΠΑ μέτρησαν περίπου 50.000 θύματα επί συνόλου 1.500.000 νεκρών. Η χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ την ίδια στιγμή η αμερικανική ενδοχώρα απολάμβανε την ησυχία, την οποία της προσφέρουν δύο ωκεανοί. Ποια ήταν η έκβαση του πολέμου; Ήττα των ΗΠΑ. Για ποιο λόγο; Γιατί η Ουάσινγκτον ήταν εξαιρετικά πιο ευαίσθητη στο κόστος. Κατά παρόμοιο τρόπο ερμηνεύεται και η απόφαση των Σοβιετικών να εισέλθουν στο Βερολίνο την άνοιξη του 1945, χωρίς δεύτερη σκέψη για τους δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες που θα έχαναν, σε αντίθεση με τον Αϊζενχάουερ.

Πραγματοποιώ την εν λόγω εισαγωγή για να προϊδεάσω ακόμη και τον τελευταίο ανυποψίαστο αναγνώστη για το γεγονός ότι η πρόβλεψη, όσον αφορά τις εξελίξεις στο τουρκοσυριακό μέτωπο, δεν μπορεί να είναι ευθύγραμμη. Αντιθέτως, είναι παράγωγο πολλών κρίσιμων παραμέτρων, οι οποίες άπτονται της διαδικασίας αντίληψης ή παρανόησης, συντεταγμένης εκτίμησης, ή και συνεπαγόμενης έκπληξης ενώπιον μιας πραγματικότητας, που διαψεύδει αρχικές εκτιμήσεις.

Με άλλα λόγια, δεν φθάνει το μέγεθος του τουρκικού στρατού (δεύτερος στο ΝΑΤΟ) και τα υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα. Προφανέστατα ο μεγαλομανής Ερντογάν αρκέστηκε σε αυτά, υποτιμώντας τα αντανακλαστικά των κουρδικών δυνάμεων, οι οποίες γνωρίζουν τι τους περιμένει αν δεν πολεμήσουν, ή και των συριακών που, από την πλευρά τους, δεν έχουν να χάσουν πολλά πράγματα.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, του οποίου τα διδάγματα εν μέρει ακολουθεί ο Τούρκος Πρόεδρος, θεωρούσε ότι καθεστώτα όπως του Άσαντ είναι παράγωγα μιας ψευδεπίγραφης αποαποικιοποίησης, η οποία ουδέποτε ολοκληρώθηκε. Κι αυτό, επειδή δεν εμπεδώθηκε η “πραγματική δημοκρατία” και η δυνατότητα των ανθρώπων να λειτουργούν ως πολίτες εντολείς.

Η Τουρκία υποτίμησε τον Άσαντ

Αυτό σημαίνει ότι η νομενκλατούρα του καθεστώτος Ερντογάν θεωρούσε και θεωρεί ότι έχει απέναντί της εν πολλοίς απονομιμοποιημένα καθεστώτα, έτοιμα να καταρρεύσουν, τα οποία διατηρούνται εν ζωή από τις κακές δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις. Όταν, λοιπόν, οι Δυτικοί εγκαταλείψουν αυτά τα καθεστώτα, τότε η Τουρκία θα “κάνει περίπατο”. Προφανώς όλο αυτό ενέχει μια επιτηδευμένη πονηριά, καθώς στη θέση των κακών Δυτικών δε θα υπάρξει η πραγματική δημοκρατία, αλλά θα επιβληθεί ο τουρκικός ηγεμονισμός. Ωστόσο, αυτό αποκρύπτεται συστηματικά. Γι’ αυτό, για τους γνώστες της θεωρίας, ο νεοοθωμανισμός τεκμαίρεται ως πρόταγμα της realpolitik με επαναστατικό (κατά Martin Wight) μανδύα.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τις τρέχουσες στρατιωτικές επιχειρήσεις; Υποτιμήθηκαν τα αντανακλαστικά αντισυσπείρωσης των συριακών και των κουρδικών δυνάμεων και κατ’ επέκταση ο βαθμός ύπαρξης ορθολογικού κριτηρίου. Με άλλα λόγια, η Τουρκία χρύσωσε το ηγεμονικό χάπι της με το περιτύλιγμα της ειρηνοποιού δύναμης (βλέπε “Πηγή Ειρήνης”!), αλλά η συγκεκριμένη ρητορική προσκρούει σε ορθολογιστικά ένστικτα.

Οι μεν Κούρδοι γνωρίζουν ότι το κόστος τους από μια οριστική τουρκική επιβολή θα είναι δυσβάστακτο. Θα κινδυνεύσουν με εθνοκάθαρση, ενώ το δε καθεστώς Άσαντ διαθέτει μια συντεταγμένη γραφειοκρατία χιλιάδων ευνοούμενων, η οποία θα υπερασπίσει με θέρμη τη θέση της. Το έχει ήδη πράξει και μάλιστα σε πολύ χειρότερους καιρούς, όταν όλοι υποστήριζαν ότι το καθεστώς Άσαντ μετρούσε εβδομάδες ζωής.

Πιθανός ο εγκλωβισμός της Τουρκίας

Μπορεί στη Συρία να μην υπάρχει καλλιεργημένη εθνική συνείδηση και σε αυτό να “στοιχημάτιζαν” οι Τούρκοι, αλλά παρατηρείται ένας τυπικός κρατικός ορθολογισμός, ο οποίος λειτουργεί και θα προκαλέσει κόστος. Εδώ, λοιπόν, επανερχόμαστε στις αρχικές περιγραφές: Μέχρι πόσο κόστος θα αντέξει ο Ερντογάν; 10, 100 ή 1.000 νεκρούς την εβδομάδα; Για πόσο διάστημα; μία εβδομάδα, ένα μήνα ή ένα χρόνο;

Επειδή κατά τα λοιπά και η Τουρκία διαθέτει ένα ορθολογικό σύστημα λήψης αποφάσεων, το οποίο προσμετρά το κόστος και το όφελος κάθε πράξης, αν το κόστος καταστεί δυσθεώρητο, θα απεγκλωβιστεί άμεσα η Τουρκία; Και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο κύρος και στην αξιοπιστία του εγχειρήματος για τον Ερντογάν, ο οποίος εμφανίζεται ανυποχώρητος;

Ρητορικά ερωτήματα για να περιγραφεί το αδιέξοδο, στο οποίο περιέρχεται σταδιακά η Τουρκία, ήτοι έναν πόλεμο κατατριβής, αν και προς το παρόν τις μεγάλες απώλειες έχουν οι οι ισλαμιστές αντάρτες που πολεμούν μαζί με τον τουρκικό στρατό ως εμπροσθοφυλακή του. Από αυτόν τον πόλεμο κατατριβής, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ θα δυσκολευτεί να αποδεσμευτεί επιτυχώς, ακόμα και εάν επικρατήσει στις τωρινές μάχες.

Κι αυτό επειδή αργά ή γρήγορα ο τουρκικός στρατός θα κληθεί να αναλάβει κατ’ ουσία αστυνομικά καθήκοντα και μάλιστα σε ξένο –μεσανατολικό– έδαφος έναντι αντάρτικων ομάδων, οι οποίες δεν θα έχουν να χάσουν απολύτως τίποτα. Γιατί οι Κούρδοι δεν έχουν πολλά να χάσουν μετά τα τελευταία γεγονότα. Ας ρωτήσει ο Ερντογάν για την εμπειρία των Αμερικανών στο Ιράκ.