Γιατί ο Ερντογάν απέδειξε στη Συρία πως κατέχει την “τέχνη του πολέμου”

Σύμφωνα με τον Κινέζο φιλόσοφο Σουν Τζου «η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο, είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς να δώσεις μάχη». Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να ισχυριστεί πως εφάρμοσε, με αρκετή επιτυχία, το δόγμα του σπουδαίου θεωρητικού του πολέμου στην Συρία. Αυτό έδειξε το αποτέλεσμα της μαραθώνιας συνάντησης του με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν στην Συρία.

Ο Τούρκος πρόεδρος έπαιξε ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι στο συριακό, ισορροπώντας μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας. Ένα παιχνίδι που φαίνεται να του βγαίνει. Αρχικά, κατάφερε και έβγαλε έξω από την Συρία τους Αμερικανούς. Ο πρόεδρος Ερντογάν σωστά πάσχιζε, όλο το προηγούμενο διάστημα, να καλλιεργήσει μία προσωπική χημεία με τον ιδιότυπο Αμερικανό ομόλογο του.

Είναι ενδεικτικό πως η χημεία των δύο ανδρών έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα, ώστε ο Τούρκος πρόεδρος να υπερηφανεύεται πως μπορεί και “χειραγωγεί” τον πρόεδρο Τραμπ. Είδαμε πως τον δρόμο στην τουρκική εισβολή στην βόρεια Συρία άνοιξε η αιφνίδια απόφαση του προέδρου Τραμπ να ανακοινώσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Είναι αλήθεια πως στην πορεία η Ουάσιγκτον επέβαλε ορισμένες κυρώσεις εις βάρος της Άγκυρας, καθαρά όμως για την “τιμή των όπλων”.

Διότι ο Αμερικανός πρόεδρος, με μία σειρά δηλώσεων που αγγίζουν τα όρια του σουρεαλισμού, έχει ξεκαθαρίσει πως δεν τον πολυαπασχολεί το συριακό ζήτημα. Ένα μήνυμα που απευθύνονταν κυρίως στους Κούρδους του YPG, τους τέως συμμάχους της Ουάσιγκτον. Η ηγεσία της κουρδικής οργάνωσης έλαβε το μήνυμα. Είδαμε πως έσπευσε να αποδεχτεί το σχέδιο εκεχειρίας που συμφώνησε ο Τούρκος πρόεδρος με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Μάικ Πενς. Το σχέδιο εκεχειρίας  ικανοποιεί τα βασικότερα αιτήματα της τουρκικής πλευράς, κυρίως την συγκρότηση της «ζώνης ασφαλείας».

 Οι προτεραιότητες της Τουρκίας

Συγκεκριμένα αυτή περιλαμβάνει μία έκταση βάθους 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Τουρκία και προβλέπει την απομάκρυνση των κουρδικών δυνάμεων του YPG. Όλα αυτά, την στιγμή που η τουρκική επίθεση είχε καταλήξει στην κατάληψη μόλις μίας μεγάλης πόλης στην βόρεια Συρία, την Ρας αλ Αϊν. Για αυτό, όπως προαναφέραμε, ο Τούρκος πρόεδρος εφάρμοσε επιτυχημένα το δόγμα του Σουν Τζου. Εξασφάλισε την υποχώρηση των Κούρδων αντιπάλων του, σίγουρα όχι αναίμακτα, αλλά με εξαιρετικά περιορισμένες απώλειες.

Είναι ενδεικτικό πως οι απώλειες της Τουρκίας, εντοπίζονται κυρίως στις τάξεις των μισθοφόρων του FSA, της συριακής οργάνωσης που αποτέλεσε την εμπροσθοφυλακή της επίθεσης. Όμως το στοίχημα για τον Ερντογάν δεν ήταν μόνο να “κερδίσει” τις ΗΠΑ. Κυρίως έπρεπε να “κερδίσει” τον πραγματικά ισχυρό παίχτη στην Συρία, αλλά και πλέον στην Μέση Ανατολή, την Ρωσία.

Εκ΄πρώτης όψεως η πρώτη θέση της Άγκυρας έμοιαζε με “τετραγωνισμό του κύκλου”. Διότι η Ρωσία ξεκαθάριζε σε όλους τους τόνους πως θέση της είναι η διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας και η παραμονή του Μπασάρ αλ Άσαντ στην εξουσία. Αυτό ακριβώς θύμισε ο Ρώσος πρόεδρος, στις μαραθώνιες συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογο του στον Σότσι.

Όμως ο Ερντογάν έχει αποδείξει πως είναι ένας καλός περιφερειακός παίχτης. Διότι, την δεδομένη στιγμή, ζύγισε τις προτεραιότητες του. Κατέληξε πως αυτό που προέχει είναι να απομακρυνθούν οι Κούρδοι από τα τουρκοσυριακά σύνορα, όχι να ανατραπεί το καθεστώς Άσαντ. Βλέπουμε πως η συμφωνία που κατέληξε με την Ρωσία στο Σότσι, κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Ξεκάθαρα η συμφωνία έχει πολλά κέρδη για την Τουρκία.

Επαναφορά της «Συμφωνίας των Αδάνων»

Κατ’αρχήν, βλέπουμε πως εξασφαλίζει την πολυπόθητη “ζώνη ασφαλείας” και την αποχώρηση των κουρδικών δυνάμεων που συμφώνησε, σε πρώτο στάδιο, με τους Αμερικανούς. Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως η συμφωνία στο Σότσι προβλέπει την αποχώρηση των Κούρδων από μεγάλες πόλεις, όπως το Μάνμπιτζ και το Ταλ Ριφάτ. Στο Μάνμπιτζ ήταν αδύνατον να επιτεθούν οι Τούρκοι, μιας και στην πόλη είχαν παραταχθεί στρατιωτικές δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ.

Και όμως οι Κούρδοι προβλέπονται να αποχωρήσουν από το Μάνμπιτζ, χωρίς ο τουρκικός στρατός να χρειαστεί να ρίξει ούτε πυροβολισμό. Ταυτόχρονα η συμφωνία αναγνωρίζει την στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στην Συρία. Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, πλέον προβλέπονται κοινές περιπολίες τουρκικών και ρωσικών στρατευμάτων στην βόρεια Συρία. Οι περιπολίες αυτές θα πραγματοποιούνται σε βάθος 10 χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Τουρκία.

Τι μας θυμίζει αυτό? Φυσικά την παλαιά «Συμφωνία των Αδάνων» του 1998, μεταξύ της Τουρκίας και του πατρός Άσαντ, την οποία η Μόσχα υποστηρίζει. Είναι ο λόγος που έχει αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στην Άγκυρα και στην Δαμασκό. Ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε τον Σύρο ομόλογο του για τα αποτελέσματα της συμφωνίας με την Τουρκία στο Σότσι. Δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη που ο Μπασάρ αλ Άσαντ επιδοκίμασε την συμφωνία και όχι μόνο για μην “κακοκαρδίσει” την Μόσχα.

Διότι και ο Σύρος ηγέτης είναι επίσης κερδισμένος, για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, απομάκρυνε τους Κούρδους από την επιρροή των Αμερικανών. Δεύτερον, μπορεί να υπολογίζει στην ανακατάληψη της Ιντλίμπ, της μοναδικής επαρχίας που ελέγχουν οι αντικαθεστωτικοί αντάρτες. Δεν μοιάζει καθόλου τυχαία η αιφνίδια επίσκεψη του Σύρου προέδρου στο μέτωπο του Ιντλίμπ, για πρώτη φορά από το 2011. Χαρακτήρισε την μάχη στο Ιντλίμπ ως «την βάση για το τέλος της τρομοκρατίας στην Συρία».

Κερδισμένοι και χαμένοι

Η συμφωνία έχει φυσικά πολλούς χαμένους. Αρχικά τα υπολείμματα των αντικαθεστωτικών ανταρτών στην Ιντλίμπ, που απειλούνται πλέον από μία νέα επίθεση συριακών και ρωσικών στρατευμάτων. Μιας και στις τάξεις τους είναι πολλές τζιχαντιστικές ομάδες, κανείς δεν θα θρηνήσει την τύχη τους. Ίσως ούτε καν ο μέχρι πρότινος προστάτης του, ο Ταγίπ Ερντογάν, αφού εξασφάλισε την πολυπόθητη “ζώνη ασφαλείας”.

Δεύτεροι χαμένοι οι Κούρδοι, που προδόθηκαν ακόμα μία φορά από τις μεγάλες δυνάμεις. Οι Κούρδοι έχασαν όλα τα εδάφη που κέρδισαν στις μάχες εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Πρέπει να αρκεστούν στην συμφωνία που κατέληξαν με το καθεστώς Άσαντ, η οποία είναι αμφίβολο αν τελικώς εφαρμοστεί. Αρκεί να θυμηθούμε πως αυτονομία στους Κούρδους είχε δώσει το 1971 και ο Σαντάμ Χουσεϊν στο Ιράκ και λίγα χρόνια μετά τους σφάγιασε.

Τρίτος μεγάλος χαμένος φυσικά οι ΗΠΑ, των οποίων η αξιοπιστία πληγώθηκε βαρύτατα, όχι μόνο στην Συρία, αλλά και γενικότερα στην Μέση Ανατολή. Ο πρόεδρος Τραμπ, με έναν πρωτοφανή κυνισμό, εγκατέλειψε τους Κούρδους συμμάχους των Αμερικανών (και του Ισραήλ). Για τα παραδοσιακά φιλοαμερικανικά καθεστώτα, όπως την Σαουδική Αραβία, το μήνυμα είναι πως η αμερικανική στρατιωτική προστασία δεν είναι πλέον δεδομένη. Έτσι εξηγείται η αποθεωτική υποδοχή που γνώρισε στο πάμπλουτο βασίλειο ο Ρώσος πρόεδρος, ένας από τους μεγάλους κερδισμένους στο συριακό “πόκερ”.

Δεύτερος κερδισμένος το καθεστώς Άσαντ, το οποίο πλέον δεν αντιμετωπίζει κανέναν κίνδυνο ανατροπής. Τρίτος κερδισμένος ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. Πήρε την «ζώνη ασφαλείας» στην Συρία, με ελάχιστες απώλειες, χωρίς να συγκρουστεί με τους Ρώσους και τους Αμερικανούς. Ο Τούρκος πρόεδρος απέδειξε πως είναι καλός αναγνώστης της «Τέχνης του πολέμου» του Σουν Τζου, κάτι που πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα η ελληνική κυβέρνηση.