Γιατί ξίνισε ο Ερντογάν με τον Πούτιν – Θα τινάξει στον αέρα τη ρωσοτουρκική φιλία;

Άστραψε και βρόντηξε ο Ερντογάν κατά της Ρωσίας με αφορμή την επέλαση του συριακού στρατού στην Ιντλίμπ, η οποία γίνεται με την στήριξη της ρωσικής αεροπορίας. Η “έκρηξη” αυτή του Τούρκου προέδρου ήταν πρωτοφανής, αφού μέχρι τώρα, σε ό,τι αφορά την Ιντλίμπ, τα παράπονα προέρχονταν από την Μόσχα και αφορούσαν την τουρκική ολιγωρία στην εκπλήρωση υποχρεώσεων που είχε αναλάβει η Άγκυρα.

Ένα εικοσιτετράωρο πριν την “έκρηξη” του Ερντογάν κατά της Μόσχας, η Άγκυρα είχε στραφεί εναντίον του Άσαντ και του συριακού στρατού. Με ανακοίνωσή του, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας προειδοποιούσε ότι η Τουρκία θα απαντήσει σε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον των παρατηρητηρίων που έχει εγκαταστήσει στην συριακή επαρχία της Ιντλίμπ.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, πριν έναν χρόνο, η Ρωσία και η Τουρκία, με τη σιωπηλή στήριξη του Ιράν, κατέληξαν σε μία συμφωνία για την Ιντλίμπ, προκειμένου να αποτραπεί μια γενικευμένη στρατιωτική επιχείρηση στην βορειοδυτική Συρία, η οποία θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μια νέα ανθρωπιστική κρίση. Η συμφωνία αυτή επί της ουσίας δεν προχώρησε, όπως και η εκεχειρία στην περιοχή που έχει ανακοινωθεί πολλές φορές, αλλά παύει να ισχύει ώρες μετά την ανακοίνωσή της.

Ήταν και παραμένει κλειδί η Ιντλίμπ 

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η επαρχία της Ιντλίμπ ήταν μέχρι πρότινος το μοναδικό τμήμα της συριακής επικράτειας, στο οποίο η κυβέρνηση της Δαμασκού δεν είχε κανέναν έλεγχο. Η επαρχία ελεγχόταν, σχεδόν στο σύνολό της, από αντικαθεστωτικούς αντάρτες και κυρίως από την τζιχαντιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ, ραχοκοκαλιά της οποίας είναι ο πρώην βραχίονας της Αλ Κάιντα στη Συρία. Αυτό, ωστόσο, φαίνεται ότι έχει αρχίσει και αλλάζει πλέον δραστικά.

Την τελευταία εβδομάδα, παρά τη νέα εκεχειρία που ανακοινώθηκε στις 12 Ιανουαρίου, ο συριακός στρατός έχει εντείνει τις επιθέσεις του, ανακαταλαμβάνοντας από τους τζιχαντιστές πόλεις και χωριά της περιοχής. Οι αντίπαλοι του Άσαντ, αλλά και το Παρατηρητήριο για την Συρία, αναφέρουν ότι δρόμο στις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις ανοίγουν οι βομβαρδισμοί της ρωσικής αεροπορίας. Κάτι το οποίο έχει συμβεί βεβαίως αρκετές φορές.

Ακόμη και σήμερα, η ρωσική Πολεμική Αεροπορία κατηγορείται ως υπεύθυνη για τον βομβαρδισμό κοντά σε έναν φούρνο και μία κλινική, στη συνοικία Αρίχα της Ιντλίμπ, κατά την διάρκεια του οποίου σκοτώθηκαν τουλάχιστον 10 άμαχοι, ανάμεσά τους πέντε γυναίκες. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας αρνείται οποιαδήποτε δράση της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας στην περιοχή και χαρακτηρίζει «μιντιακή πρόκληση» τις καταγγελίες.

Ο βομβαρδισμός εξαπολύθηκε πάντως την ώρα που οι δυνάμεις του Άσαντ καταγράφουν σημαντική επιχειρησιακή πρόοδο στην περιοχή, ειδικά μετά την ανακατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης Μααρέτ αλ Νούμαν, στην οποία προχώρησαν την Τετάρτη. Και είναι μάλλον αυτό το γεγονός, στο οποίο θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια της “έκρηξης” του Ερντογάν κατά της Μόσχας.

Μια πόλη σύμβολο της εξέγερσης

Οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις βρίσκονται πλέον βόρεια της Μααρέτ αλ Νούμαν και κατευθύνονται προς την Σαρακέμπ, μια πόλη η οποία έχει σχεδόν εκκενωθεί, εξαιτίας των σφοδρών βομβαρδισμών της τελευταίας εβδομάδας. Αν πέσει και η Σαρακέμπ, τότε ο Άσαντ αποκτά αυτομάτως ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο στον στρατηγικής σημασίας αυτοκινητόδρομο Μ5. Έναν δρόμο που συνδέει τη Δαμασκό με την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χαλέπι, και φέρνει τον συριακό στρατό πολύ κοντά στο πεδίο δράσης των τουρκικών δυνάμεων, οι οποίες έχουν εισβάλλει στη χώρα σε τρεις διαδοχικές επιχειρήσεις.

Οι ουσιαστικοί λόγοι, ωστόσο, της “έκρηξης” του Ερντογάν και των καταγγελιών του προς τη Μόσχα ότι παραβιάζει τα συμφωνημένα, θα πρέπει να αναζητηθούν μάλλον στην συμβολική σημασία της Μααρέτ αλ Νούμαν. Πρόκειται για την πόλη που υπήρξε πρωτοπόρος της εξέγερσης κατά του Άσαντ και για πολλά χρόνια ήταν το κέντρο της πολιτικής δράσης των αντιπολιτευόμενων ανταρτών.

Γνωστή και με την επωνυμία “η πόλη της επανάστασης”, η Μααρέτ αλ Νούμαν εξεγέρθηκε το 2011, καταλήφθηκε από τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες τον Οκτώβριο του 2012 και άντεξε στις σφοδρές επιδρομές του συριακού στρατού. Ακόμη και τον Μάρτιο του 2019, που η επαρχία βρισκόταν υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών, η Μααρέτ αλ Νούμαν γιόρτασε την επέτειο της εξέγερσής της, με τους κατοίκους της να στρέφονται πλέον όχι μόνον κατά του Άσαντ, αλλά και εναντίον των Ρώσων και των τζιχαντιστών.

Οργή για τα μάτια των ανταρτών 

Σήμερα βέβαια, η πλειονότητα των αντικαθεστωτικών ανταρτών της Συρίας δεν θυμίζει σε τίποτα τους εξεγερθέντες του 2011, οι οποίοι μπορεί να είχαν και κάποια δίκια. Και αυτό γιατί έχουν μεταλλαχθεί σε ελεγχόμενες από τον τουρκικό στρατό παραστρατιωτικές συμμορίες, ή έχουν ενσωματωθεί στους τζιχαντιστές. Ο Ερντογάν παραμένει, πάντως, ο μόνος υποστηρικτής τους, και όταν δεν τους χρησιμοποιεί για να εκτοπίζει Κούρδους, τους στέλνει μισθοφόρους στη Λιβύη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα μπορούσε να μην σχολιάσει αρνητικά την πτώση της πόλης που είναι σύμβολο της εξέγερσης και να στραφεί ακόμη και εναντίον της Μόσχας. Κι αυτό, σε μια προσπάθεια βεβαίως να δείξει ότι παραμένει υποστηρικτής των αντικαθεστωτικών ανταρτών, ο οποίος, μάλιστα, δεν διστάζει να τα βάζει ακόμη και με την Ρωσία.

Ο Ερντογάν ήταν, ωστόσο, προσεκτικός στην φαινομενικά οργισμένη αντίδρασή του προς την Μόσχα. Μπορεί να είπε ότι «η υπομονή της Τουρκίας εξαντλείται» και ότι «δεν έχει μείνει τίποτε από τις συμφωνίες της Αστάνας και του Σότσι», αλλά δεν έκανε καμία αναφορά στον Ρώσο πρόεδρο. Ξέρει, άλλωστε, ότι χωρίς την έγκριση του Πούτιν δεν θα μπορούσε να κάνει ούτε βήμα στη Συρία.