Εργασία από το σπίτι εν μέσω επιδημίας – Γίνεται;

Σίγουρα για πολλούς ανθρώπους η εργασία από το σπίτι δεν είναι επιλογή. Είτε γιατί απλά δεν μπορεί να γίνει μέσω ίντερνετ είτε λόγω άλλων πρακτικών δυσκολιών. Ένα πλήθος όμως δραστηριοτήτων μπορεί να πραγματοποιηθεί εξ αποστάσεως. Είναι μια συνήθεια που θα μείνει ή θα αποδειχθεί μια προσωρινή λύση λόγω του κορωνοϊού;

Η εργασία από το σπίτι είναι ένα από τα μέτρα που μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, αφού μειώνει κατακόρυφα το συγχρωτισμό στους χώρους εργασίας και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Είναι μέτρο που προστατεύει ταυτόχρονα και εκείνους που μένουν σπίτι και εκείνους που είναι αναγκασμένοι να έχουν φυσική παρουσία για να επιτελέσουν τα καθήκοντά τους. Και παραμένουν αρκετά τα επαγγέλματα και οι τομείς που προϋποθέτουν φυσική παρουσία: εμπόριο, εστίαση, εργοστάσια, περίθαλψη κ.ά.

Επιπλέον, όσοι εργαζόμενοι μπορούν να δουλέψουν από το σπίτι διευκολύνουν το έργο άλλων εργαζομένων, από τους υπαλλήλους των αρχών ως τους διανομείς. Μάλιστα, το μέτρο φαίνεται να είναι πιο δόκιμο μέτρο και από το κλείσιμο των σχολείων, το οποίο συνήθως εφαρμόζεται όταν ένας ιός έχει προσβάλει μικρό κομμάτι του πληθυσμού.

Πότε αρχίζουν τα προβλήματα

Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, 6 στους 10 εργαζόμενους που απασχολούνται σε δουλειά γραφείου μπορούν να εργαστούν από το σπίτι εξίσου αποτελεσματικά. Σε πιλοτικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν στον τομέα του τουρισμού, διαπιστώθηκε αύξηση στην παραγωγικότητα ως και 13%. Ωστόσο, στην πράξη αποδεικνύεται ότι η εργασία από το σπίτι είναι βιώσιμη υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ειδάλλως δυσκολεύει τους εργαζόμενους περισσότερο από όσο τους διευκολύνει.

Σε απαιτητικά πόστα, ιδίως σε χώρες με σκληρή εργασιακή κουλτούρα, που ξεπερνά το σύνηθες “9 με 5”, η επαγγελματική ζωή διεισδύει ολοένα και περισσότερο στην ιδιωτική. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται σε συχνά τηλεφωνήματα ή ηλεκτρονικά μηνύματα από τους προϊσταμένους και τους εργοδότες, ακόμα και σε ώρες που κανονικά ο εργαζόμενος δεν θα δούλευε. Αν αυτό συνδυαστεί και με κακή ή ελλιπή υποδομή σε λογισμικό και εξοπλισμό, δυσχεραίνεται η επικοινωνία, αυξάνεται το άγχος και τελικά μειώνεται η παραγωγικότητα. 

Κινέζοι με ένα λάπτοπ όλη μέρα

Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις εταιρείες τεχνολογίας, με τους υπαλλήλους να διαμαρτύρονται ότι τα αλλεπάλληλα διαδικτυακά τηλεφωνήματα και βιντεοκλήσεις, μέσω εφαρμογών όπως το Skype, το Zoom κ.λπ., βαραίνουν πια πολύ περισσότερο το πρόγραμμά τους.  Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αυξάνεται μόνο ο όγκος εργασίας για ορισμένους, αλλά και η προσδοκία εκ μέρους της επιχείρησης να είναι διαθέσιμος περισσότερες ώρες και ακόμα και τα σαββατοκύριακα.

Στην Κίνα, που βίωσε πρώτη την κρίση του κορωνοϊού, μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Alibaba συνάντησαν την αυξανόμενη “αντίσταση” των εργαζομένων στην προσπάθεια της εταιρείας να εφαρμόσει οργανωμένο πρόγραμμα εργασίας από το σπίτι. Επίσης, στην Huawei, όσοι εργάζονταν από το σπίτι ήταν υποχρεωμένοι να συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο κάθε μέρα, σχετικό με την κατάσταση της υγείας τους. Παρόλο που η εταιρεία ανέφερε ότι ενδιαφερόταν μόνο για τη φυσική και πνευματική τους κατάσταση, υπήρξαν εργαζόμενοι που το θεώρησαν ως μέσο επιτήρησης.

Ακόμα και σε μικρότερες εταιρείες, όπως η start-up Higgz στο Πεκίνο, εντατικοποίησε την εποπτεία επί των υπαλλήλων που δουλεύουν από το σπίτι, απαιτώντας να απαντούν στα ηλεκτρονικά μηνύματα που λαμβάνουν μέσω συγκεκριμένης εφαρμογής, μέσα σε 20 λεπτά. Έφτασε, μάλιστα, στο σημείο να αξιολογεί ποιος διάβαζε πρώτος το υλικό που τους έστελνε και βαθμολογούσε έτσι την επίδοσή τους. Τελικά, για να επαναφέρει την παραγωγικότητα, η εταιρεία έφερε τους εργαζόμενους πίσω στις εγκαταστάσεις της, διαρρυθμίζοντας κατάλληλα τα γραφεία τους και εφαρμόζοντας μέτρα ατομικής υγιεινής.

Προϋποθέσεις επιτυχίας για το work-from-home

Μετά από αρκετές εβδομάδες καραντίνας και με το 40% των κινεζικών επιχειρήσεων να έχουν αναστείλει τη λειτουργία των γραφείων τους, το μάθημα από το πείραμα “work-from-home” γίνεται πιο ξεκάθαρο. Κορυφαίας σημασίας είναι να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, καθώς και η χρήση λειτουργικών εργαλείων τηλεργασίας.

Πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι η εργασιακή κουλτούρα στην Κίνα και την Ασία γενικότερα, δεν έχει εντρυφήσει στις ασφαλιστικές δικλείδες περί ισορροπίας εργασιακής και προσωπικής ζωής, και δεν εφαρμόζει το προστατευτικό μοντέλο που υπάρχει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ελλάδα, τα ιδιαίτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά και οι υποδομές φαίνεται ότι μπορούν εξίσου να δυσχεράνουν την εργασία από το σπίτι. Για παράδειγμα, έρευνα της Regus, το 2017, έδειξε ότι αρκετοί επαγγελματίες δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στο σπίτι λόγω της παρουσίας των παιδιών και των κατοικιδίων ή ακόμα και λόγω θορύβων. Επίσης, οι αργές συνδέσεις στο ίντερνετ και η έλλειψη λειτουργικού εξοπλισμού -υπολογιστές με επαρκή ισχύ, συμβατό λογισμικό κ.λπ.- μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα.

Συνεπώς, η επικράτηση της λογικής “δουλεύω από το σπίτι” δεν είναι τόσο εύκολη ή απλή για όλους τους εργαζόμενους και όσες επιχειρήσεις μπουν στη διαδικασία να την εφαρμόσουν για τους υπαλλήλους τους, θα πρέπει να λάβουν υπόψη πολλούς πρακτικούς και κοινωνικούς παράγοντες.