Αυταρχισμός και μαφία στην Αλβανία του Ράμα

H Aλβανία του πρωθυπουργού Έντι Ράμα χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη διαφθορά που έχει απλώσει για τα καλά τα πλοκάμια της στη δημόσια διοίκηση, το δικαστικό κλάδο και φυσικά στην ίδια την κυβέρνηση. Οι εκθέσεις διεθνών και ευρωπαϊκών ινστιτούτων και οργανισμών είναι απογοητευτικές για τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης Ράμα. Οι εκλογές της 25ης Απριλίου αποτελούν σύμφωνα με αντιπολίτευση και αναλυτές μια ευκαιρία για να αλλάξει πορεία η Αλβανία, να εισέλθει σε μια νέα εποχή.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διενήργησε η εταιρεία BiEPAG, μόνο το 38% των Αλβανών πολιτών πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει η κυβέρνηση Ράμα, μέσω διενέργειας εκλογών. Η εκτεταμένη δυσαρέσκεια των Αλβανών για το ότι παραβιάζεται η δημοκρατία και η σκέψη ότι δεν μπορεί να αλλάξει η κατάσταση, ενδέχεται να τους κάνει να μην προσέλθουν τις κάλπες. Το αποτέλεσμα θα είναι μια χαμηλή προσέλευση ψηφοφόρων, που θα ωφελήσει την κυβέρνηση.

Η προεκλογική εκστρατεία χαρακτηρίζεται από έντονη πόλωση, με κύριους πρωταγωνιστές το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα (SP) και τα αντιπολιτευτικά Δημοκρατικό Κόμμα (DP) και Σοσιαλιστικό Κίνημα για Ενοποίηση (SMI). Η αντιπολίτευση διοργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις και ζητούσε την παραίτηση Ράμα. Δηλώνει, ότι η κυβέρνηση έχει γίνει εντελώς διεφθαρμένη και ότι μετατράπηκε σε ένα αυταρχικό καθεστώς που ελέγχει τα πάντα και τα ΜΜΕ.

Μια έκθεση του Westminster Foundation for Democracy αναφέρει ότι η κομματική δομή του Σοσιαλιστικού Κόμματος σε ολόκληρη τη χώρα, χαρακτηρίζεται από σχετικό έλλειμμα επικοινωνίας, τόσο με τα μέλη του κόμματος όσο και με το εκλογικό σώμα. Επιπλέον, επισημαίνει ότι απαιτείται περισσότερη διαφάνεια σε σχέση με τις λίστες υποψηφίων για τις εκλογές, που θα σήμαινε την αποφυγή διορισμού υποψηφίων με ποινικό μητρώο. Οι τηλεφωνικές υποκλοπές που δημοσίευσε η γερμανική Bild αποκάλυψαν σχέδια εξαγοράς ψήφων και εκφοβισμό ψηφοφόρων που διαπράχθηκαν από βουλευτές, δήμαρχους και υπουργούς της κυβέρνησης.

Οι υποσχέσεις του Ράμα όταν ανέλαβε την εξουσία το 2013 για την καταπολέμηση της διαφθοράς, του οργανωμένου εγκλήματος, την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης στην ΕΕ, έμειναν τελικά μόνο στα λόγια. Το αποτέλεσμα ήταν η πρωθυπουργία του να αποτελέσει σημαντική οπισθοδρόμηση για την Αλβανία. Η σοσιαλιστική κυβέρνηση σύντομα παρουσίασε σημαντικά ελαττώματα στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Το αποτέλεσμα ήταν άτομα με διαβόητο παρελθόν και ποινικό φάκελο να προωθηθούν στο κοινοβούλιο και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Ξέπλυμα χρήματος

Σύμφωνα με τη λίστα του The Anti-Money Laundering (AML) που δημοσιεύθηκε από το Basel Institute of Governance, η Αλβανία είναι στην ίδια κατηγορία με τις ευρωπαϊκές χώρες που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η πρωτοβουλία Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης εκτιμά ότι τα μέτρα που έλαβε η αλβανική κυβέρνηση για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ήταν μη αποτελεσματικά και ότι η Αλβανία πρέπει να κάνει επιπρόσθετες προσπάθειες.

Επίσης, μια έκθεση της Τhe Global Initiative για την αντιμετώπιση του διακρατικού οργανωμένου εγκλήματος που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2020, αναφέρει ότι μόνο στα Τίρανα, κατά την περίοδο 2017-2019 ξεπλύθηκαν πάνω από 1.6 δισ. ευρώ μέσω της αγοράς των ακινήτων. Μια ακόμα μελέτη έδειξε ότι την ίδια περίοδο τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας είχαν αυξηθεί κατά 3.2 δισ. ευρώ, συγκεκριμένα από 6.7 έως 9.9 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, τα επίσημα εμπορικά στοιχεία δεν μπορούν να εξηγήσουν τον λόγο αυτής της τόσο σημαντικής αύξησης, καθώς παρουσιάζουν αύξηση μόνο 52 εκατ. ευρώ για το 2018 και παρόμοιο ποσοστό για το 2019. Η Αλβανία θεωρείται «χώρα πρωταρχικής ανησυχίας όσον αφορά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες» και από το State Department, που έχει επισημάνει ότι «τα παράνομα έσοδα ξεπλένονται εύκολα, ενώ η χώρα παρουσιάζει κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες λόγω διαφθοράς και αδύναμων νομικών και κυβερνητικών θεσμών».

Επίσης, υπάρχει παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κυβέρνησή Ράμα πρότεινε το 2019 ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο κατά της δυσφήμισης, με στόχο τους δημοσιογράφους που επέκριναν τις πολιτικές της. Η κυβέρνηση έχασε και μια υπόθεση για το κλείσιμο του τηλεοπτικού σταθμού Agon το 2015. Οι κρατικές αρχές κατηγόρησαν τον ιδιοκτήτη για φορολογικές ατασθαλίες, πλαστογραφία και ξέπλυμα χρήματος.

Η σημασία των εκλογών

Η Αλβανία χαρακτηρίζεται και από μια έκθεση του The Institute for Democracy and Mediation των Τιράνων, που συντάχθηκε σε συνεργασία με το διεθνή οργανισμό Transparency International ως «αιχμάλωτο κράτος» στο οποίο το κοινοβούλιο υιοθετεί προσαρμοσμένους νόμους που ωφελούν τα ιδιωτικά του συμφέροντα σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος

Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι εκλογές είναι ιδιαιτέρα σημαντικές καθώς όπως επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψήφισμα του Μαρτίου θα αποτελέσουν κλειδί για την εδραίωση και την ανανέωση των δημοκρατικών διεργασιών στην Αλβανία, ενώ παράλληλα προειδοποιεί ότι η διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών αποτελεί θεμελιώδη συνθήκη στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Η κυβέρνηση Ράμα έχει αφήσει το αποτύπωμά της και πάνω στην οικονομία –η υψηλή ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί, προκάλεσαν μαζική έξοδο των πολιτών, ιδίως της νεολαίας, προς τις χώρες της ΕΕ με στόχο την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Η Αλβανία κατατάσσεται από το 2012 μεταξύ των κορυφαίων χωρών προέλευσης των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η προεκλογική περίοδος χαρακτηρίστηκε από έντονη πόλωση και οι εκλογές της Κυριακής, θα πραγματοποιηθούν μέσα σε κλίμα βαθιάς δυσπιστίας, που σε κάθε βήμα θα κυριαρχεί η ιδέα της νοθείας, η εξαγορά ψήφων και ο εκφοβισμός ψηφοφόρων.