Το βαθύ αποτύπωμα του Γιώργου Δελαστίκ στη δημόσια σφαίρα

«Οι φιλόσοφοι εξηγούσαν μόνο τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε». Καρλ Μαρξ, “Θέσεις για τον Φόυερμπαχ”. Το σύντομο σημείωμα που ακολουθεί στη μνήμη του Γιώργου Δελαστίκ, δεν είναι γραμμένο από κάποιο συνάδελφό του δημοσιογράφο ή άνθρωπο με τις εμπειρίες της γενιάς του ή σύντροφο με την έννοια της ένταξης σε σχήματα της κομμουνιστικής αριστεράς, στα οποία εκείνος δραστηριοποιήθηκε ενεργά στον κύκλο της ζωής του.

Ως εκ τούτου του λείπει, μια πολύ σημαντική διάσταση της διαδρομής του Γιώργου Δελαστίκ. Είναι μια ματιά ενός νεώτερου ηλικιακά, ενεργού πολίτη, συστηματικού αναγνώστη, για μια περίοδο, των κειμένων του και της εφημερίδας που διηύθυνε για πολλά χρόνια. Που αισθάνθηκε κάποια στιγμή να διαμορφώνεται, ένας κοινός ιδεολογικά-θεωρητικά, ίσως και αξιακά, τόπος, όχι πολιτικά, με τις επιμέρους διαφορές, σε καιρούς “αντεπαναστατικούς”, αλλά και ανόδου της κοινωνικής πάλης.

Γι΄ αυτό οι αναφορές στο κείμενο θα είναι και πολιτικές και προσωπικές, όπως διαπλέκονται. Ο Γιώργος Δελαστίκ, γεννήθηκε το 1952 στην Αθήνα. Σπούδασε ηλεκτρολόγος-μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Πάτρας. Ξεκίνησε να εργάζεται ως δημοσιογράφος το 1979 στην εφημερίδα “Ριζοσπάστης”. Στρατευμένος κομμουνιστής από τα φοιτητικά του χρόνια.

Οργανωμένος στην ΚΝΕ και το ΚΚΕ. Το 1989 ανήκε στο χώρο εκείνων που διαφώνησαν με την τυχοδιωκτική επιλογή της ηγεσίας του ενιαίου Συνασπισμού, να συγκυβερνήσει με τη Ν.Δ. του Κων/νου Μητσοτάκη. Η επιλογή αυτή θα οδηγήσει τον Δελαστίκ στην αποχώρηση από την εφημερίδα “Πρώτη”, όπου εργαζόταν εκείνη την περίοδο. Eνός εντύπου του ενιαίου Συνασπισμού που προπαγάνδιζε την επιλογή της συγκυβέρνησης Ν.Δ. -ΣΥΝ και ήταν υπέρ της παραπομπής του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο.

Ο Δελαστίκ ήταν ήδη ενταγμένος στο ρεύμα της αριστερής διαφωνίας εντός ΚΚΕ, συμμετείχε πρωτοβουλιακά στην έκδοση του “ΠΡΙΝ”, αρχικά με τη μορφή του περιοδικού (Μάιος 1989) και στη συνέχεια με τη μορφή της εβδομαδιαίας εφημερίδας. Το 1989 αποχωρεί από το ΚΚΕ, μαζί με πολλά μέλη και στελέχη κυρίως της ΚΝΕ, αλλά και του Κόμματος, συμμετέχοντας στη συγκρότηση του Νέου Αριστερού  Ρεύματος (ΝΑΡ). Ο Γιώργος Δελαστίκ υπήρξε πολύγλωσσος. Λέγεται ότι μιλούσε και διάβαζε σε 10 γλώσσες, μπορεί και περισσότερες. Ήταν εξαιρετικά φιλομαθής, είχε βαθιά παιδεία και ευγένεια.

Η προσέγγιση Δελαστίκ

Διάβαζε και συνεχώς εμπλούτιζε τις γνώσεις του, οι πηγές του ήταν διεθνείς, οικουμενικές, διαρκώς ενημερωνόμενος για τα συμβαίνοντα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Με διαρκές πάθος για τη γνώση, τη μετάδοση και την εκλαϊκευσή της, την ερμηνεία των κοινωνικών και διεθνοπολιτικών φαινομένων στην ενότητά τους, αλλά και τον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή.

Ήταν ένας συνδυασμός θετικιστικής προσέγγισης αναλυτικά, ίσως και λόγω τόσο των σπουδών του και ταυτόχρονα ρομαντικού αντικαπιταλισμού πολιτικά. Με την έννοια ότι διάβαζε και ανέλυε τις κοινωνικές δομές, αλλά κινούνταν όχι στην παθητικότητα της νομοτέλειας, μα στην κατεύθυνση της εξέγερσης του υποκειμένου.

Νομίζω προσιδιάζει στον τρόπο που σκεφτόταν, η αναφορά του Μαρξ στα περίφημα Grundrisse, απέναντι τόσο στο χυδαίο υλισμό των οικονομολόγων, που εκλαμβάνουν ως φυσικές ιδιότητες των πραγμάτων ότι είναι κοινωνικές σχέσεις παραγωγής μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και στον εξίσου χυδαίο ιδεαλισμό που μυστικοποιεί τις κοινωνικές σχέσεις. Αγωνιζόταν μέσα από την οργανωμένη πάλη, χωρίς όμως να χάνει την αυτονομία του.

Απεναντίας οι γνώσεις και το ήθος του, δηλαδή το παράδειγμα ζωής του, τον οδηγούσαν σε συγκρούσεις τόσο με τις διευθύνσεις εφημερίδων που εργαζόταν, όσο και με σχήματα στα οποία συμμετείχε. Με συνέπειες. Είναι χαρακτηριστικό το ανυπόγραφο σχόλιο στο “ΠΡΙΝ” το 2007, για την άλωση του Τύπου από τον διεθνή παράγοντα, την ακαριαία απόλυσή του, που αυτό επέφερε από την εφημερίδα “Καθημερινή”, όπου τότε εργαζόταν, καθώς ήταν και διευθυντής του “ΠΡΙΝ”.

Την ανοιχτή επιστολή Δελαστίκ προς την ΕΣΗΕΑ για το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά και το τελευταίο-αποχαιρετιστήριο σημείωμα του Γιώργου Δελαστίκ το 2016 στην εφημερίδα “ΠΡΙΝ”, που διηύθυνε για 27 χρόνια, ως αποτέλεσμα των γενικότερων διαφωνιών του, με την κεντρική κατεύθυνση που είχε πλέον πάρει το ΝΑΡ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Κοσμοπολίτης

Ο Γιώργος Δελαστίκ ήταν κοσμοπολίτης και όχι μικροευρωπαίος επαρχιώτης-μεταπράτης. Η ματιά του ήταν διεθνής αλλά και ταυτόχρονα εθνική. Έβλεπε πολύ έντονα το ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης της χώρας και πώς αυτή εσωτερικεύεται με πολύ συγκεκριμένους υλικούς και ιδεολογικούς όρους. Η αναλυτική και πολιτική εχθρότητα προς το εθνικό φαινόμενο της πλειοψηφίας της, μετά το “89” οργανωμένης Αριστεράς  (εκτός ΚΚΕ που η εξέλιξή του έχει άλλαχαρακτηριστικά) του ήταν απολύτως ξένη και αντίθετη.

Έβλεπε και το εθνικό και το κοινωνικό στην ενότητά τους, το εθνικό και το διεθνικό στη συνάρθρωσή τους. Κατανοούσε το βάρος των διαδικασιών της παγκόσμιας συσσώρευσης και πώς αυτή εσωτερικευόταν. Το 2005 μαζί με την Σιλβί Γκουλάρ, είχε γράψει το βιβλίο “Η Τουρκία στην Ευρώπη; Ε λοιπόν Όχι” από τις εκδόσεις Λιβάνη. Σε μια εποχή που η ευρωπαϊκή και εγχώρια Αριστερά δεν αντιμετώπιζαν εχθρικά το ερντογανικό φαινόμενο και την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε.

Έχει ενδιαφέρον το στοιχείο ότι στις αναφορές που γίνονται αυτές τις μέρες στο έργο του και τα βιβλία του, το συγκεκριμένο βιβλίο σπανίως αναφέρεται. Αυτή ακριβώς η ματιά που διαπερνούσε τα κείμενά του, έκανε το λόγο του οικείο στο χώρο της αριστερής διαφωνίας που προερχόταν από το χώρο του ΠΑΣΟΚ και βρισκόταν πολιτικά ολοένα και περισσότερο ακάλυπτη από το 1996 και μετά.

Πιο προσωπικά μιλώντας, για μια δεκαετία και πλέον, από το Σεπτέμβριο 2003 έως τον Μάιο 2014, το εξαντλητικό διάβασμα του “ΠΡΙΝ” ήταν αναντικατάστατο, μαζί με 4-5 άλλες εφημερίδες, κάθε Κυριακή. Η ανάγνωση της σελίδας 3, που φιλοξενούσε το κεντρικό άρθρο της εφημερίδας και ήταν του Γιώργου Δελαστίκ, αποτελούσε μια σημαντική στιγμή εκείνων των χρόνων τις Κυριακές.

Η κοινή αντίθεση στο Σχέδιο Ανάν, η συμπόρευση στον αγώνα για τη μη αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, η πάλη ενάντια στην μνημονιακή υπαγωγή της χώρας, αποτέλεσαν σημαντικές εκδηλώσεις σύγκλισης ευρύτερων ρευμάτων, ομάδων, ανθρώπων, σκέψεων, αντιλήψεων.

Περί μνημονίου

Ενδεικτικά, αναφέρω δύο στιγμές εκείνης της περιόδου, όπου συμμετείχε ο Γιώργος Δελαστίκ και αποτυπώνει αυτήν την ατμόσφαιρα. Μία από τις πρώτες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα, συνολικής και εξαιρετικά τεκμηριωμένης κριτικής κατά της δανειακής σύμβασης, του 1ου Μνημονίου, του ν. 3845/2010, με κατ’ άρθρο ανάλυση, ήταν της εφημερίδας “Χριστιανική”, από τον Κων/νο Μπλάθρα, με τη συμβολή του Γιώργου Κασιμάτη και του Κώστα Βεργόπουλου.

Στην εκδήλωση-παρουσίαση της έκδοσης που έγινε στην Αθήνα, στην αίθουσα του ΣΥΕΤΕ, στις 9-12-2010, στους ομιλητές ήταν ο Γιώργος Δελαστίκ. Πολύ έντονα και για πολλούς λόγους είναι καταγεγραμμένη στη μνήμη μου, η εκδήλωση του “Νέου Αγωνιστή”, στην ΕΣΗΕΑ, στις 18-10-2011, στην επέτειο από τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη μεγάλη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981.

Είχε τίτλο, “Από την Αλλαγή στην Προδοσία – H πολιτική χρεοκοπία και ο δρόμος για τη Λαϊκή Μεταπολίτευση”  και ομιλητές τους Γιώργο Δελαστίκ, Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Δημήτρη Μητρόπουλο, Γιάννη Χατζηαντωνίου. Στην κορύφωση του αντιμνημονιακού κινήματος, ήταν η πολυπληθέστερη εκδήλωση στην ΕΣΗΕΑ, απ’ όσες έχω παρακολουθήσει

Πολύ ενδιαφέρουσα από την άποψη των ανθρώπων που προσήλθαν στην εκδήλωση, καθώς προδιαγράφονταν οι εξελίξεις-κινήσεις, από την οπτική των δρώντων υποκειμένων, ως σχετικά αυτόνομες καταγραφές της γενικότερης κοινωνικής κίνησης εκείνης της περιόδου. Ο Γιώργος Δελαστίκ κυρίως ασχολούμενος με διεθνοπολιτικά ζητήματα και θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά όχι μόνον, υπήρξε δάσκαλος, ιδίως για όσους δημοσιογράφους είχαν την ευτυχία να τον ζήσουν στην καθημερινότητά του.

Αναφορές

Διάβασα αυτές τις μέρες σχετικές αναφορές ανθρώπων συναδέλφων του που τον γνώριζαν καλά, όπως ο Λεωνίδας Βατικιώτης, ο Άρης Χατζηστεφάνου, ο Γιώργος Λαουτάρης, ο Κώστας Ράπτης και άλλων που δεν υπήρξαν συνάδελφοί του όπως η δικηγόρος Όλγα Μοσχοχωρίτου. Πάντα πίστευα ότι η ελεύθερη δημοσιογραφία, όπως και η ελεύθερη δικηγορία έχουν πολλά κοινά.

Διάβασα επίσης αυτές τις μέρες ότι το επώνυμο Δελαστίκ, φανερώνει μια μακρινή καταγωγή είτε από τη Μονεμβασιά, είτε από την Αλεξάνδρεια. Σε κάθε περίπτωση τόποι και χρόνοι του μύθου και της πραγματικότητας του ελληνικού τρόπου. Ίσως να αποτελούν και μια εξήγηση για τον δρόμο του Δελαστίκ. Της αναζήτησης της ουτοπίας της κοινωνικής αλλαγής μέσα από τον αγωνιστικό δρόμο της γνώσης και της λαϊκότητας. Η μνήμη του θα διαρκέσει.