Στα χαρακώματα Παρίσι-Άγκυρα – Στον αέρα οι ευρωτουρκικές σχέσεις

Οι ουκ ολίγοι που εκτιμούσαν πως η ανταλλαγή ρητορικών πυρών μεταξύ Μακρόν και Ερντογάν θα ήταν ένα επεισόδιο που θα έληγε γρήγορα, διαψεύδονται. Τα γεγονότα δείχνουν ότι το ρήγμα στις ευρωτουρκικές σχέσεις μεταλλάχθηκε σε ρήξη, η δυναμική της οποίας δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί πλήρως. Αυτό σημαίνει ότι σ’ αυτόν τον ρητορικό πόλεμο στενεύουν τα περιθώρια για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που μέχρι τώρα προσπαθούσαν να ρίξουν στα μαλακά την Άγκυρα.

Το νέο εξώφυλλο του γαλλικού σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo έριξε λάδι στη φωτιά. Έχει σκίτσο που δείχνει τον πρόεδρο Ερντογάν με τα εσώρουχα, να σηκώνει το χιτζάπ μιας μουσουλμάνας, παρατηρώντας τα γυμνά οπίσθια της και να αναφωνεί «ο Προφήτης Μωάμεθ»! Η αντίδραση της Άγκυρας ήταν οξύτατη. Ο Τούρκος υφυπουργός Τουρισμού αποκάλεσε τους σκιτσογράφους «μπάσταρδους, γιους σκύλας»! Ακολούθησε ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, ο οποίος χαρακτήρισε το εξώφυλλο μία «αηδιαστική προσπάθεια πολιτιστικού ρατσισμού και μίσους».

Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι τα σκίτσα του Charlie Hebdo. Είναι πια οι γαλλοτουρκικές σχέσεις. Σε μία σπάνια κίνηση, δύο αντιπολιτευόμενα τουρκικά κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, που είναι αξιωματική αντιπολίτευση, και το Καλό Κόμμα στάθηκαν με ξεκάθαρο τρόπο στο πλευρό του Τούρκου προέδρου. Το ίδιο έπραξε βέβαια και ο κυβερνητικός εταίρος του, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί.

Με κοινή ανακοίνωσή τους τα τέσσερα τουρκικά κόμματα (μαζί με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) υποστηρίζουν πως τα σχόλια του προέδρου Μακρόν θα μπορούσαν να προκαλέσουν καταστροφικές συγκρούσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικής θρησκευτικής πίστης. Το κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών ήταν το μόνο που απείχε.

Στήριξη στον Μακρόν

Τάση συσπείρωσης εκδηλώνεται και στην αντίπερα όχθη. Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν την πολιτική Μακρόν. Ο Ιταλός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σασόλι χαρακτήρισε απαράδεκτες τις ρητορικές επιθέσεις του Τούρκου προέδρου εναντίον της Γαλλίας και του προέδρου της. Κατέληξε, απευθύνοντας έκκληση στην Τουρκία «να τερματίσει την επικίνδυνη αντιπαράθεση».

Η έκκληση είναι σίγουρο ότι θα πέσει στο κενό. Και οι δύο πλευρές φαίνονται αποφασισμένες να μην κάνουν πίσω, γεγονός που θα οδηγήσει τη σύγκρουσή τους στα άκρα. Ο μεν Ερντογάν, επειδή θεωρεί ότι έτσι μετατρέπεται σε «προστάτη» και ηγέτη των μουσουλμάνων και ειδικά των μουσουλμάνων της Ευρώπης. Ο δε Μακρόν, επειδή έχει δεχθεί πρωτοφανείς προσβολές, αλλά και κήρυξη μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων.

Το Παρίσι δεν θα περιοριστεί σε δηλώσεις συμπαράστασης και ρητορικής καταδίκης των δηλώσεων Ερντογάν από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Απαιτεί από την ΕΕ να λάβει άμεσα και σκληρά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Ο Γάλλος υπουργός Εμπορίου Φρανκ Ριστέρ δήλωσε: «Η Γαλλία είναι ενωμένη και η Ευρώπη είναι ενωμένη. Στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ευρώπη θα πρέπει να λάβει αποφάσεις που θα της επιτρέψουν να ενισχύσει την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία προς την καλύτερη υπεράσπιση των συμφερόντων της και των ευρωπαϊκών αξιών».

Η Γαλλία έχει άλλο ειδικό βάρος

Τόσο οι προσβολές όσο και το μποϊκοτάζ, το οποίο παραβιάζει ευρωτουρκικές συμφωνίες στο πλαίσιο της Τελωνειακής Ένωσης, υποχρεώνουν την ΕΕ να λάβει θέση. Ακόμα και όσες κυβερνήσεις προσπάθησαν όλο το προηγούμενο διάστημα να ρίξουν την Τουρκία στα μαλακά, τορπιλίζοντας την πρόταση για επιβολή κυρώσεων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να παραμείνουν σ’ αυτή τη γραμμή. Αυτή τη φορά δεν θίγονται μόνο η Κύπρος και η Ελλάδα από την τουρκική επιθετικότητα.

Η Γαλλία έχει άλλο ειδικό βάρος εντός της ΕΕ και επιπλέον το διακύβευμα έχει να κάνει με τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, κάτι που αφορά και ευαισθητοποιεί όλους τους Ευρωπαίους, όχι μόνο τους Γάλλους. Εξ ου και τα γερμανικά ΜΜΕ πιέζουν την Μέρκελ να πάρει εμπράκτως θέση κατά της Τουρκίας κι όχι μόνο με δηλώσεις του εκπροσώπου της, ούτε καν της ίδιας.