Η καρατόμηση του γαμβρού – Εμφύλιος στο ανάκτορο του Σουλτάνου

H παραίτηση του γαμβρού του Ταγίπ Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, προκαλεί ισχυρές δονήσεις στην τουρκική πολιτική σκηνή, καθώς παραπέμπει σε μια μάχη εξουσίας εντός του ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Βασική αιτία θεωρείται η κατρακύλα της τουρκικής οικονομίας, αλλά σε μια δεύτερη ανάγνωση η παραίτηση Αλμπαϊράκ ενδέχεται να σχετίζεται και με υπόγειες διαδικασίες για μελλοντική διαδοχή του Ερντογάν.

Ο τρόπος της παραίτησης του Αλμπαϊράκ υποδηλώνει μια αλλαγή των μέχρι τώρα δεδομένων στη διαχείριση κρίσεων από τον Ερντογάν. Αντίθετα, ο διορισμός του αντανακλούσε τον μετασχηματισμό που υπέστη η Τουρκία κατά τη διάρκεια της δεκαεπτάχρονης κυριαρχίας του Ερντογάν, ο οποίος κατάφερε τελικά να επιβάλλει μια αυταρχική διακυβέρνηση. Ο Ερντογάν αμέσως μετά την ανάληψη τω νέων του εκτελεστικών αρμοδιοτήτων τον Ιούλιο του 2018, διόρισε τον γαμβρό του στη θέση του υπουργού Οικονομικών, άνθρωπο της εμπιστοσύνης του και εν δυνάμει διάδοχό του.

Το θρίλερ της παραίτησης του Αλμπαϊράκ που τελικά επιβεβαιώθηκε, παραπέμπει σε ένα πολιτικό παρασκήνιο, που αναμένεται να έχει σημαντικές πολιτικές παρενέργειες. Ο Ερντογάν διόρισε αντικαταστάτη του τον πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Λούφι Έλβαν. Το παρασκήνιο της παραίτησης σχετίζεται με φήμες, ότι ο Ερντογάν εκβιάστηκε για να απομακρύνει τον γαμβρό του, από 30-40 βουλευτές του, οι οποίοι απείλησαν να αποχωρήσουν από το κυβερνών κόμμα και να προσχωρήσουν στο νεοσύστατο κόμμα Deva του Αλί Μπαμπατσάν. Μια άλλη αιτία θεωρείται η βεντέτα του Μπεράτ Αλμπαϊράκ με το νέο διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας και προκάτοχό του Νατζί Αγμπάλ.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Τζουμχουριέτ, ο Ερντογάν κάλεσε το Σάββατο στο προεδρικό μέγαρο τον Αγμπάλ για ενημέρωση. Ο νέος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας ανάφερε ότι δεν υπάρχουν συναλλαγματικά αποθέματα και ο Ερντογάν κάλεσε τον Αλμπαϊράκ για εξηγήσεις. Η κουβέντα φαίνεται εκτραχύνθηκε και τελικά έξω από το προεδρικό μέγαρο, ο Αλμπαϊράκ προπηλάκισε τον Αγμπάλ.

Ερντογάν και οικονομία 

Η οικονομία καίει τον Ερντογάν, καθώς αυτή αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη του προς την παγίωση της εξουσίας του, κυρίως με τους “Τίγρεις της Ανατολίας”, οι οποίοι έδωσαν ώθηση στην οικονομία. Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς η συνεχής πτώση της τουρκικής λίρας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και στην καθημερινή διαβίωση των τούρκων πολιτών.

Αν και η λίρα μειώθηκε κατά 2%, σε 8.2261 ανά δολάριο την Τρίτη, κέρδισε σχεδόν 5% τη Δευτέρα μετά την παραίτηση του Αλμπαϊράκ και την αντικατάσταση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας από τον Νατζί Αγμπάλ. Οι αλλαγές στο οικονομικό επιτελείο αύξησαν τις προσδοκίες των επενδυτών για αυστηρότερη νομισματική και φορολογική πολιτική.

Η παραίτηση του Μπεράτ Αλμπαϊράκ έδωσε την ευκαιρία στον ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, να σηκώσει το θέμα. Κατηγόρησε τον Ερντογάν ως τον μοναδικό υπεύθυνο για την οικονομία στο πλαίσιο του εκτελεστικού προεδρικού συστήματος και τον επέκρινε ότι έχει σχηματίσει υπουργικό συμβούλιο χωρίς να έχει διορίσει κανένα μέλος του με αξιοκρατικά κριτήρια.

Ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος φαίνεται ότι αναγκάστηκε να αποπέμψει τον γαμβρό του, ο οποίος προαλείφονταν και για διάδοχός του, αντιμετωπίζει πλέον προβλήματα, καθώς είναι η πρώτη φορά που υποχωρεί μπροστά σε πιέσεις. Πιο απλά, υπέστη σοβαρό ρήγμα η αυταρχική διακυβέρνησή του. Ο Ερντογάν βασίζεται στη συμμαχία του με τον εθνικιστή Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτη του Κινήματος Εθνικιστής Δράσης (MHP), o οποίος δεν σχολίασε την παραίτηση Αλμπαϊράκ.

Σενάρια διαδοχής

Μια υπόθεση που μπορεί να γίνει βάσει των εξελίξεων, είναι ότι ισχυροποιείται εντός του AKP, από την παραίτηση του γαμβρού του Ερντογάν, o υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού. Ο χαρακτηρισμός του Σοϊλου ως εν δυνάμει διαδόχου του Ερντογάν ενδέχεται να προωθείται και από ένα παράλληλο κράτος εθνικιστών.

Ο Σοϊλού διακατέχεται από έντονο απολυταρχισμό και χαρακτηρίζεται αδυσώπητος διώκτης του κουρδικού κινήματος. Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών είναι ευνοούμενος του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος έχει καταφέρει να τοποθετήσει εθνικιστές σε θέσεις επιρροής στον κρατικό μηχανισμό, των οποίων η ιδεολογία ταυτίζεται με του Σοϊλού

Το δεύτερο συμπέρασμα έχει να κάνει με το ότι ενδέχεται κάποια στιγμή ο Ερντογάν να καταστεί πάλι όμηρος καταστάσεων, με αποτέλεσμα να συνεχίσει να κάνει υποχωρήσεις. Η απειλή των 30-40 βουλευτών του AKP για αποχώρηση από το κυβερνών κόμμα, αν ήταν αληθινή, σημαίνει και ανταρσία κατά του Τούρκου προέδρου, που μπορεί να επαναληφθεί και στο μέλλον. Ο Ερντογάν πλέον, ίσως  έχει αρχίσει να χάνει την πειθώ και τη φοβέρα του, ή κάποιοι ανωτατοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν καταλάβει ότι δεν είναι πλέον αυτός που ήταν.