Το αθέατο εσωτερικό μέτωπο του Ερντογάν

Η εντελώς ανόητη και καταστροφική οικονομική πολιτική του Ερντογάν που περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο, οδηγεί τελικά το καθαρό χρεωπιστωτικό ισοζύγιο της κεντρικής τράπεζας σε συνάλλαγμα σε αρνητικό έδαφος, στα -46,5 δισ. δολ., έναντι του θετικού των 22,7 δισ. δολ. κατά τη λήξη του 2019. Η δεινή εικόνα των συναλλαγματικών αποθεμάτων δεν βελτιώνεται ούτε με την υποστήριξη των 44,5 δισ. δολ. από συμβόλαια ανταλλαγής συναλλαγματικού χρέους (FX Swaps) έως τις 30 Σεπτεμβρίου (με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα).

Τα συμβόλαια αυτά, κυρίως με το Κατάρ, αφορούν ανταλλαγή πληρωμών σε ένα χρέος (κεφάλαιο και τόκοι) σε συγκεκριμένο νόμισμα με ένα άλλο (επίσης κεφάλαιο και τόκοι) σε διαφορετικό νόμισμα. Παρά τις συνεχείς μεγάλες παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας, στις 6 Νοεμβρίου η ισοτιμία της τουρκικής λίρας διαμορφώνεται σε 8,58 και 10,13 έναντι του αμερικανικού δολαρίου και του ευρωπαϊκού κοινού νομίσματος αντίστοιχα.

Την επομένη, ο Ερντογάν εκδιώκει κακήν κακώς τον κεντρικό του τραπεζίτη Murat Uysal και αμέσως μετά καρατομεί και τον Berat Albayrak, προσδοκώντας πως πρόκειται να διασώσει το πολιτικό του μέλλον και να καθυστερήσει την σχεδόν αναπόφευκτη χρηματοοικονομική κατάρρευση. Ο νέος κεντρικός τραπεζίτης Lutfi Elvan αυξάνει αμέσως τα επιτόκια στο 15% σε μία προσπάθεια να αποκλιμακώσει τις επιθέσεις αν και στις ημέρες που ακολουθούν η ισοτιμία προς το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα παραμένει σε επίπεδα ανώτερα του 9:1.

Η δεινή οικονομική θέση της χώρας υποχρεώνει το καθεστώς Ερντογάν σε εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων με πρώτο αγοραστή το Κατάρ που εξαγοράζει το 10% του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης έναντι 200 εκατ. δολ., του εμπορικού λιμένα της Αττάλειας και της κρατικής αεροπορικής εταιρείας, όπως και ακινήτων και γαιών του τουρκικού δημοσίου.

Ήδη έχουν πωληθεί στο Κατάρ ένα τηλεοπτικό δίκτυο, δύο τράπεζες (η μία είναι η πρώην θυγατρική της ΕΤΕ FINANZBANK), και ζώνη μεγάλης αξίας στον Κεράτιο κόλπο για την κατασκευή πολυτελούς ξενοδοχειακού συγκροτήματος και μαρίνας, με τις συνολικές επενδύσεις του Κατάρ να ανέρχονται σε 22 δισ. δολ.. Κατά πάσα πιθανότητα αναμένεται να διατεθούν προς πώληση και ο εθνικός οργανισμός τηλεπικοινωνιών, όπως και το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης που επιβαρύνεται με ένα απίστευτο δάνειο της τάξης των 25 δισ. δολ..

Το εθέατο εσωτερικό μέτωπο

Τυπικά τα επιτόκια καταθέσεων στην Τουρκία τροφοδοτούν τη ζήτηση ιδιωτών και επιχειρήσεων σε τουρκικές λίρες. Έως τις 13 Νοεμβρίου το επιτόκιο των καταθέσεων μηνός διαμορφώνεται στο 11,89% και το αντίστοιχο δωδεκαμήνου στο 13,20%. Αν και τα επιτόκια των καταθέσεων γενικά ευθυγραμμίζονται με το επιτόκιο αναφοράς της κεντρικής τράπεζας, ο προηγούμενος διοικητής είχε αυξήσει στο επίπεδο του 14,75% το αποκαλούμενο επιτόκιο διαδρόμου δανεισμού των τραπεζών της χώρας, πριν από την αύξηση του επιτοκίου αναφοράς της κεντρικής τράπεζας στο 15%.

Ο νέος κεντρικός τραπεζίτης Naci Ağbal μαζί με τον νέο υπουργό Οικονομικών Lütfi Elvan, αντιμετωπίζουν πλέον το πρόβλημα της επιτάχυνσης των πληθωριστικών πιέσεων και την εντεινόμενη δυσπιστία των Τούρκων πολιτών προς το εθνικό τους νόμισμα, Η διακύμανση των ισοτιμιών του με το αμερικανικό δολάριο και το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα, ανακλά ουσιαστικά τις ευρύτερες δυσμενείς εκτιμήσεις για την ανικανότητα του οικονομικού επιτελείου να αποκαταστήσει την οικονομική και νομισματική αξιοπιστία της Τουρκίας.

Ιστορικά οι Τούρκοι πολίτες δυσπιστούν και δεν εμπιστεύονται τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύονται για τον πληθωρισμό και τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη της χώρας τους. Ειδικότερα στην τρέχουσα περίοδο οι εμπειρίες τους από τις μεγάλες τιμαριθμικές μεταβολές εντείνουν την φοβία και τις ανησυχίες τους και οι συνεχείς καταγγελίες για την χειραγώγηση των τιμών της λιανικής, μεταμορφώνονται σε ένα ευρύτερο κλίμα που στρέφεται κατά της αναξιοπιστίας του καθεστώτος Ερντογάν.

Ο μέσος Τούρκος

Ο μηνιαίος ρυθμός ανόδου των τιμών κατά τον Σεπτέμβριο κινείται στο 3,61% και τον Οκτώβριο στο 3,87%, έναντι το 0,97% και 0,98% αντίστοιχα που δημοσιεύει η Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία (TÜİK), όπως αποκαλύπτει η Ανεξάρτητη Αρχή Έρευνας ENAG. Η ετήσια τιμαριθμική μεταβολή σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα κινείται στο 11,76% τον Ιούλιο, 11,75% τον Αύγουστο, 11,75% τον Σεπτέμβριο και 11,89% τον Οκτώβριο, με επισημη πρόβλεψη για πληθωρισμό της τάξης του 12,5% στα τέλη Δεκεμβρίου. Η πλειοψηφία πάντως των οικονομολόγων εκτιμά μέγεθος ανώτερο του 13% με την είσοδο στο νέο έτος και ίσως σημαντικά μεγαλύτερο.

Όμως για τον μέσο Τούρκο πολίτη που πιέζεται αφόρητα παρατηρώντας τις τιμές στην αγορά στα περισσότερα προϊόντα να αυξάνονται κατά 18% έως και 25%, η αντίδρασή του μετατρέπεται στην πώληση τουρκικών λιρών και την αναζήτηση ασφαλών καταφυγίων είτε σε σκληρό συνάλλαγμα, είτε σε χρυσό. Σε αντίθεση με την κατακερματισμένη αντιπολίτευση, από τους εισοδηματικά μικρομεσαίους έως τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα, σχηματίζεται ένα ενιαίο σιωπηρό μέτωπο κατά του καθεστώτος Ερντογάν, ναι μεν χωρίς συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση, αλλά πολύ περισσότερο επικίνδυνο.

Οι συνέπειες των ανασφαλειών του αντικατοπτρίζονται στην απότομη αύξηση των εισαγωγών χρυσού, που υπερδιπλασιάζουν στα τέλη του Σεπτεμβρίου το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στα $4,88 δισεκατομμύρια, έναντι μόλις 1,67 δισ. δολ. της αντίστοιχης περιόδου το 2019. Συνολικά το έλλειμμα της περιόδου Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 έχει αυξηθεί κατά 80%.