“Η συγγνώμη είναι ανώτερη από το δίκιο”

του Μάκη Ανδρονόπουλου  – 

Έχοντας διαβάσει το βιβλίο του Διαμαντή Φλωράκη “Πέρα από την Έρημο του Μίσους – Η Ιστορία ενός Τρομοκράτη” (1995) και με αφορμή τον θόρυβο που προκάλεσε η 48ωρη άδεια του τρομοκράτη Δημήτρη Κουφοντίνα, ρώτησα τον cult συγγραφέα εσχατολογικής λογοτεχνίας, τη γνώμη του γι΄ αυτόν. Μου εξήγησε πως είναι αναγκαίο, πριν μου δώσει μια άμεση απάντηση, να μου θυμίσει την άποψή του στο ζήτημα της ύπαρξης και της ηθικής της υπόστασης.

Για όσους δεν τον γνωρίζουν, ο 80 ετών σήμερα Διαμαντής Φλωράκης είναι ένας μοναχικός λύκος της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας που καθιερώθηκε ως πρύτανης της επιστημονικής φαντασίας στη χώρα μας. Ξεκίνησε με το 1963 με το μυθιστόρημα “Οι Απίθανοι”, και συνέχισε το 1966 με το “Ναρκοπέδιο” και το 1970 με την “Έκρηξη”, δύο νουβέλες υπαρξιακής αγωνίας που θα ζήλευε και ο Μπόρχες.

Έπειτα, ακολούθησε μια εκρηκτική παραγωγή υπερβατικών μυθιστορημάτων εσχατολογικών καταστάσεων, τα οποία, λόγω της φουτουριστικής τοποθέτησης των δραμάτων, εντάχθηκαν στην επιστημονική φαντασία. Τα τελευταία χρόνια έγραψε μια άλλου τύπου αστυνομική λογοτεχνία, διερευνώντας πάντα το ζήτημα της ύπαρξης μέσα από ακραίες καταστάσεις.

Στην πραγματικότητα, η λογοτεχνία του Φλωράκη, πέρα από τις συγκλονιστικές ιστορίες που επινοεί και τα εσχατολογικά διλήμματα που επεξεργάζεται, είναι μια λογοτεχνία βαθύτατα φιλοσοφική. Θεωρεί, λοιπόν, ότι το ζήτημα της ύπαρξης δεν έχει απαντηθεί ουσιαστικά και ούτε καν έχει τεθεί;

«Τι είναι αυτό το πράγμα που λέμε “ύπαρξη”;… Υπάρχει μια σύγχυση, καθώς συνηθίζουμε να μπερδεύουμε τα αιτιατά με τα αίτια. Αυτό που φαντάζομαι ως αίτιο μπορεί να είναι το αιτιατό ενός άλλου αιτίου… Αν ένας νάνος δεν είναι υπεύθυνος για το μικρό του ανάστημα, γιατί να μην ισχύει το ίδιο και για κάποιον που γεννήθηκε με μικρό ηθικό ανάστημα; … Έτσι, όπως ο νάνος θα ήθελε να γίνει ψηλός, έτσι και ο άνθρωπος με μικρό ηθικό απόθεμα θα ήθελε κατά βάθος να είναι καλός. Όμως, είναι κακός. Με αυτή την έννοια, και οι ένοχοι είναι κατά κάποιο τρόπο αθώοι. Ο κάθε Κουφοντίνας είναι κατά κάποιο τρόπο θύμα της κατασκευής του – και αυτό είναι τραγικό… Πώς λύνεται αυτό; Πώς αυξάνεις το ηθικό δυναμικό ενός ανθρώπου; Θα έλεγα με το ανθρώπινο παράδειγμα, με την παιδεία, την τέχνη, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία… Υπάρχει κάτι ανώτερο από το δίκιο. Αυτό είναι η συγγνώμη».

Κυνηγός του απόλυτου

Ο Φλωράκης δεν ξέρει αν υπάρχει Δημιουργός και μάλλον λίγο τον ενδιαφέρει. Θεωρεί όμως λιγότερο παράλογη την πιθανότητα να υπάρχει, από το ενδεχόμενο της αυτοπραγμάτωσης της ύλης. Σκέφτεται ότι ο μόνος τρόπος να δώσει κανείς αξία στην έρημο της ζωής είναι η Αγάπη, και μόνο γι΄ αυτή ενδιαφέρεται. Μια αγάπη υλική, όχι μεταφυσική. Μια αγάπη επαναστατική, σχεδόν πολιτική. Μια αγάπη που μπορεί να στηρίξει τον άνθρωπο απέναντι στις ύποπτες προθέσεις του κατασκευαστή του κόσμου.

Η αγάπη που “διδάσκει” δεν προκύπτει από την επέμβαση στο σημείο του εγκεφάλου Χ52, όπως στην “Επιστροφή από το Μέλλον” (1975), αλλά είναι μια αγάπη φυσική, μια λογική συνέπεια του τεράστιου φόρου αίματος που έχει πληρώσει ο άνθρωπος, καθώς και του παραλογισμού της ζωής. Αντιπαρατάσσει στον οδυνηρό παραλογισμό της άσπλαχνης δημιουργίας την αγάπη, ως υπέρβαση του θανάτου.

Εργογραφία

Η γραφή του, απλή, μινιμαλιστική. Οι λέξεις του, επικίνδυνα δυνατές έτσι όπως τις παρατάσσει. Τα νοήματά του δυνατά, σαν γροθιά στο στομάχι. Το έργο του Φλωράκη αριθμεί περισσότερα από 20 βιβλία, με 75 εκδόσεις (52 έντυπες και 23 ηλεκτρονικές), που περιλαμβάνουν θέατρο, νουβέλες, αστυνομικό μυθιστόρημα και λογοτεχνία του φανταστικού, καθώς και το ηλεκτρονικό του ημερολόγιο ως καθημερινή πολιτική πράξη.

Τον Διαμαντή Φλωράκη έχει ανακαλύψει η νεότερη γενιά, η οποία τον θεωρεί cult. Δυστυχώς, όμως, η κυρίαρχη εκδοτική και κριτική βιομηχανία δεν μπόρεσε να σπάσει το κέλυφος του φανταστικού του κόσμου και να ανακαλύψει την ουσία της σκέψης και της γραφής του.

Ο Φλωράκης αποτελεί μέτρο της μυωπίας των mainstream εκδοτών και κριτικών εδώ και δεκαετίες. Όχι τόσο επειδή προάγει ανατρεπτικές ιδέες για το σύστημα, αλλά επειδή η γραφή του γονιμοποιεί σκέψεις, αλλάζει ζωές, κάτι που δεν είναι ανεκτό από το σύστημα.

Εξαίρεση αποτέλεσε ο μακαρίτης Οδυσσέας Χατζόπουλος του ΚΑΚΤΟΥ που το 1997 εξέδωσε σε ένα ογκώδη τόμο 960 σελίδων την δεκαλογία “ΑΝΑΡΧΙΑ – Δέκα μυθιστορίες υπαρξιακής αναρχίας”, η οποία περιλάμβανε τα εξής βιβλία: “Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου”, “Επιστροφή στο μέλλον”, “Εισβολή στο αύριο”, “Θέα από τα χτισμένα παράθυρα” “Στα ίχνη του Ανύπαρκτου”, “Η νοσταλγία του Τίποτα”, “Ο Καιάδας”, “Η έσχατη αναρχία”, “Ο εχθρός” και “Το σύνδρομο του Χάους.

Είναι ευκολοδιάβαστος, αλλά δεν είναι εύπεπτος. Έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, ανθολογείται και μπαίνει στα λεξικά ως συγγραφέας της λογοτεχνίας του φανταστικού. Ιδιαίτερης σημασία «Το 15χρονο (1999-2014) Ηλεκτρονικό Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» όπου συμπυκνώνεται όλη η φιλοσοφία του Φλωράκη.

Αναλυτικά, η εργογραφία του έχει ως εξής:

Μυθιστορήματα

• Οι απίθανοι(1963)
• Πέρα από την Έρημο του Μίσους(1995/99/2013 σε e-book) 2014
• Ο άνθρωπος που δεν χρειαζότανε Κανέναν(1996/1998/2015/2013/ σε e-book)
• Τα Γονίδια της Αγιότητας(2001/ 2015/2013 σε e-book)
• Η Εντροπία των Δακρύων και οι Βελούδινοι Τρομοκράτες(2003/2015/2013 σε e-book) – με το ψευδώνυμο Aris Mavridis
• Η Όαση μιας Φράσης(2004/2013 σε e-book) 2014

Σειρά “Υπαρξιακή Αναρχία” / “Εσχατολογική Ουτοπία”

• Επιστροφή στο Μέλλον (1973/75/78/81, στα αγγλικά σε έκδοση τσέπης 1983/1994, σε ψηφιακή μορφή -δισκέτα 1994/1997/2003/2004, στο βιβλιοπωλείο kindle 2012/2013 σε e-book)
• Τα Πονοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απολύτου (1975/1978/1983/1985, στα αγγλικά σε έκδοση τσέπης 1994/1997/2005, στο kindle 2012/2013 σε e-book)
• Εισβολή στο Αύριο (νουβέλα,1978/1983/1997/2013 σε e-book)
• Θέα από τα Χτισμένα Παράθυρα (νουβέλα,1981/97/2013 σε e-book)
• Στα Ίχνη του Ανύπαρκτου (1985/1997/2013 σε e-book)
• Η Νοσταλγία του Τίποτα (1987/1972/2005/2013 σε e-book)
• Ο Καιάδας (1987/1997/2008/2013 σε e-book)
• Η Έσχατη Αναρχία (1988/1997/2007/2013 σε e-book)
• Ο Εχθρός (1989/1997/2013 σε e-book)
• Το Σύνδρομο του Χάους (1992/1997/2008/2013 σε e-book)
• Η Μαύρη Τρύπα μιας Νουβέλας που κατάπιε το Σύμπαν του Αισθητού (2009 (εκτός εμπορίου σε 50 αντίτυπα) /2013 σε e-book)

Άλλες Νουβέλες

• Το Ναρκοπέδιο (1966/1978/2013 σε e-book)
• Η Έκρηξη (1970/1978/2013 σε e-book)
• Η Σέχτα του Χάους (2016)
• το 15/χρονο ηλεκτρονικό ημερολόγιο ενός συγγραφέα (1999-2014) Έντυπη 2014/2013 σε e-book.

Θέατρο

• Το Πραξικόπημα (1972)
• Μια Συνέντευξη (2016)