Τουρκικό “Κοζλοντούι” απέναντι από την Κύπρο (upd)

Ο Τούρκος υπουργός ενέργειας έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο από τις εργασίες στον πυρηνικό σταθμό Ακουγιού (απέναντι από την Κύπρο), ένα φιλόδοξο ρωσοτουρκικό πλάνο που καθυστερεί κυρίως επειδή αναζητούνται κεφάλαια, μια που το κόστος ξεπερνά τα 22 δισ. δολάρια. (Υπάρχει νεότερη είδηση σχετικά)

Ο Ερντογάν επιδιώκει ο σταθμός να είναι έτοιμος το 2023 για τα 100 χρόνια από την ίδρυση της τουρκικής Δημοκρατίας, κάτι δύσκολο λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων. Ομως βιάζεται γιατί το 2023 θα είναι (κανονικά) και χρονιά εκλογών. Παράλληλα σχεδιάζονταν στη γείτονα άλλοι δύο πυρηνικοί σταθμοί, ώστε η χώρα να καλύπτει σε επαρκές ποσοστό τις ανάγκες της σε ηλεκτρική ενέργεια.

Και οι δύο σχεδιάζονταν να κατασκευαστούν στην Μαύρη Θάλασσα. Ο ένας προγραμματιζόταν για την Σινώπη και ο άλλος στα σύνορα της χώρας με τη Βουλγαρία. Όμως δεν φαίνεται να προχωρούν. Πιο ρεαλιστικό είναινα ολοκληρωθεί κάποια στιγμή τα επόμενα 3-4 χρόνια  ο σταθμός στο Ακουγιού της Μερσίνης, απέναντι από τα Κατεχόμενα.

Τον Μάιο του 2010 η Τουρκία και η Ρωσία είχαν συμφωνήσει μια θυγατρική της κρατικής ρωσικής Rosatom να κατασκευάσει -αλλά και να αναλάβει την λειτουργία- πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ακουγιού της Μερσίνης. Η κατασκευή ξεκίνησε θεωρητικά το 2015 με πανηγυρικά εγκαίνια αλλά ουσιαστικά άρχισε το 2018, με την εγκατάσταση του πρώτου αντιδραστήρα.

Η ολοκλήρωση προγραμματιζόταν για το 2023. Στην κοινή ανακοίνωση των Πούτιν και Ερντογάν το 2019  αναφέρθηκε ότι ο προϋπολογισμός θα ξεπεράσει τα 20 δισ. δολάρια και δεν έγινε σαφές, αν εξακολουθούσε να  ισχύει το αρχικό συμβόλαιο περί κυριότητας, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, η Rosatom εξακολουθούσε και συνεχίζει να ψάχνει Τούρκους επενδυτές να αναλάβουν το 49% του κόστους. Όμως ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας προέβαλε με βίντεο την πρόοδο των εργασιών προχτές, λέγοντας ότι 500 Τούρκοι έχουν ήδη εκπαιδευθεί για να αναλάβουν σημαντικά “πόστα” στο σταθμό, παρουσιάζοντας το έργο σχεδόν ως ολοκληρωμένο.

Η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού της Σινώπης είχε συμφωνηθεί με την Ιαπωνία το 2013 (θα συμμετείχαν η ιαπωνική Mitsubishi Heavy Industries και η γαλλική Areva).  Θα κατασκευάζονταν τέσσερις αντιδραστήρες που θα τίθενται σε λειτουργία μεταξύ του 2023 και του 2028.

Το 2018 τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν γιατί το κόστος κατασκευής ανήλθε στα 44 δισ. δολάρια (διπλασιάσθηκε η αρχική πρὀβλεψη). Το κόστος εκτινάχθηκε αφ΄ενός γιατί μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα οι Ιάπωνες επέμειναν για πολλές βελτιώσεις ασφαλείας, αλλά και γιατί η τουρκική λίρα πάτωσε. Τον Γενάρη του 2020 ο αρραβώνας “διαλύθηκε” και επισήμως.

Στο İğneada (κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, στη Μαύρη Θάλασσα)  οι Τούρκοι φιλοδοξούσαν να κατασκευάσουν πλέον μόνοι τους πυρηνικό σταθμό, μετά το 2023. Επιλέχθηκε η περιοχή σαν το τρίτο σημείο της χώρας με πυρηνικό εργοστάσιο και αρχικά σχεδιαζόταν η κατασκευή να στηριχθεί και στην τεχνογνωσία της αμερικανικής Westinghouse Electric Company. Τα σχέδια (στα χαρτιά) παραμένουν.

Στη Βουλγαρία λειτουργεί μόνον ο πυρηνικός σταθμός στο Κοζλοντούι, κοντά στα βόρεια σύνορα της χώρας με τη Ρουμανία και σε απόσταση 225 χλμ. από τα ελληνικά σύνορα. Στην ίδια απόσταση από εμάς αλλά λίγο πιο ανατολικά, και πάλι κοντά στα βουλγαρουμανικά σύνορα, άρχισε να κατασκευάζεται και άλλος σταθμός, στο Μπελένε. Όμως λόγω οικονομικής δυσπραγίας , τα σχέδια σέρνονται 20 χρόνια και έχουν “παγώσει” στην πράξη, παρότι η Βουλγαρία πρόσφατα είπε ότι αναζητείται χρήμα και υπάρχουν ενδιαφερόμενοι για να ξαναπάρουν μπρος οι εργασίες.

Έρευνα αναφέρει ότι ο αντίκτυπος που θα είχε για τη χώρα μας τυχόν πυρηνικό ατύχημα στο Κοζλοντούι, θα ήταν περίπου διπλάσιος από τις συνέπειες του ατυχήματος στο Τσερνόμπιλ. Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην χώρα μας μετά από μερικές ημέρες και επηρέασε κυρίως την Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού.

Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ. Αν και δεν υπάρχει έρευνα που να δείχνει αύξηση στην κακοήθεια (λευχαιμία, θυρεοειδής κ.α.), το 1986 έγιναν 2.500 εκτρώσεις επειδή οι γονείς φοβήθηκαν για την υγεία του εμβρύου. Έρευνες  αποδίδουν σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ, 1.500 περιπτώσεις καρκίνου κατά τη δεκαετία 1986-1996, περιπτώσεις που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό των ασθενών.

Τον Οκτώβριο του 2010 εντοπίστηκαν ρωγμές στις σωληνώσεις ενός εκ των αντιδραστήρων του Κοζλοντούι, χωρίς όμως να υπάρξει διαρροή ραδιενέργειας. Τον Μάιο του 2011 εντοπίστηκαν ρωγμές σε ράβδους ελέγχου του αντιδραστήρα 5. Μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα της Ιαπωνίας πραγματοποιήθηκε “τεστ αντοχής” στους αντιδραστήρες του Κοζλοντούι από την Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Το 2017 ο 5ος αντιδραστήρας πήρε παράταση ζωής για 10 έτη, έως το 2027 και το 2019 έγινε το ίδιο με τον 6ο αντιδραστήρα, η άδεια του οποίου ανανεώθηκε έως το 2029.Οι έλεγχοι έγιναν από τη ρωσική εταιρεία Rosatom και τη γαλλική EDF.

Ουκρανία και πυρηνικά

Η Ουκρανία έχει 8 πυρηνικούς σταθμούς, αλλά είναι ενεργοί οι 4. (Υπήρχε και 9ος στην Κριμαία, επίσης ανενεργός). Από τους τέσσερις ενεργούς, οι δύο βρίσκονται στα βόρεια (περίπου στο γεωγραφικό πλάτος του Τσερνόμπιλ) και  οι άλλοι δύο νοτιότερα (σε απόσταση περίπου 2.000 χλμ. από τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Οι βορειότεροι  σταθμοί  απέχουν περίπου 2.300 χλμ.,όσο και το μη ενεργό πλέον Τσερνόμπιλ.

Εκτός από το δραματικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ το 1986, το 1999 σημειώθηκε ατύχημα και σε αντιδραστήρα στο Πριπιάτ, όταν έσπασαν κάποιες μεταλλικές σωληνώσεις. Ο αντιδραστήρας έκλεισε για ένα μήνα. Εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας δύο εργαζόμενοι αλλά δεν υπήρξε διαρροή στην περιοχή.

Οι Ιταλοί είχαν σχέδια για πυρηνικούς σταθμούς, αλλά τα εγκατέλειψαν μετά το ατύχημα στην Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Σε δημοψήφισμα το 94% των Ιταλών ψήφισε κατά της κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου. Η χώρα είχε πέντε εγκαταστάσεις, τις οποίες έκλεισε. Στην Ρουμανία το 20% της ηλεκτρικής της ενέργειας παράγεται από την μονάδα που κατασκευάστηκε στην Αξιούπολη (Τσερναβόντα),  στα νοτιοανατολικά της Ρουμανίας, σχετικά κοντά στην Κωνστάντζα.  Απέχει σε ευθεία περίπου 1.000 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.

Ευρωπαϊκές χώρες

Το καλοκαίρι του 2003 έκλεισε για ένα τρίμηνο “λόγω προβλήματος στην ψύξη”. Ηλεκτρική δυσλειτουργία οδήγησε το 2009 σε νέα διακοπή. Το ίδιο έτος έκλεισε άλλος αντιδραστήρας του πυρηνικού εργοστασίου λόγω ρωγμών στο σύστημα μεταφοράς νερού και ψύξης. Το 2010 έκλεισε πάλι λόγω διαρροής ατμών. Η Γερμανία έχει 24 πυρηνικά εργοστάσια αλλά λειτουργούν μόνον τέσσερα, η Γαλλία έχει 22 και λειτουργούντα τα 18, η Ολλανδία έχει δύο, αλλά λειτουργεί το ένα και το Βέλγιο έχει τρία αλλά λειτουργούν τα δύο.

Η Ισπανία έχει 9 αλλά λειτουργούν τα 4, η Αυστρία έχει ένα, η Ελβετία έχει 5 και λειτουργούν τα 3, η Σουηδία έχει 6 και λειτουργούν τα 3, η Φινλανδία έχει 3, αλλά λειτουργούν τα 2 εργοστάσια. Η Πολωνία έχει στα χαρτιά και στα σχέδια 3 εργοστάσια, αλλά δεν κατασκευάστηκαν ποτέ,  η Λιθουανία έχει 2 εργοστάσια εν λειτουργία, η Ουγγαρία έχει μόνον έναν, αλλά αυτό παράγει το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται η χώρα, η Τσεχία έχει 2, η Σλοβακία επίσης 2 και η Σλοβενία έχει ένα που λειτουργεί και ένα υπό κατασκευή. Η Βρετανία έχει 15 αλλά λειτουργούν τα 7 εργοστασία.